به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در کابل، میزگردی با حضور کارشناسان مسائل سیاسی افغانستان از جمله «رحمت الله بیژن پور» و «بشیر احمد بیژن» و «محمد امین عالمی»، روزنامه نگار و نویسنده افغان در محل دفتر خبرگزاری فارس در کابل برگزار شد.
در بخش دوم این میزگرد نقش عربستان سعودی در منطقه و افغانستان، همچنین روابط و سیاستهای آن کشور در قبال کشورهایی مانند پاکستان و روسیه مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
فارس: چندی پیش انفجاری در منطقه «ولگوگراد» روسیه به وقوع پیوست که پس از تحقیقات به عمل آمده مقامات روسی اعلام کردند عربستان به نحوی در پشت این حملات قرار داشته است.از سوی دیگر مقامات سعودی در واکنش به این اظهارات هشدار دادند که اگر روسیه دست از حمایت از نظام سوریه بر ندارند، آنان زنجیر افراطگرایان قفقاز را رها خواهند کرد. حال با توجه به این مقدمه پرسش اینجاست که عربستان سعودی با دخالت در اوضاع داخلی کشورهایی مانند سوریه، عراق، مصر و... چه اهدافی را در منطقه دنبال میکند؟
رحمت الله بیژن پور: وقتی با دقت به حوادث رخ داده در منطقه نگاه کنیم درمییابیم پس از فروپاشی شوروی، روسیه به سمت غرب رفت و دیگر برای غرب نیز حوادث و رخدادهای روسیه مهم نبود.
از آن زمان به بعد آمریکا اقدامات اطلاعاتی خود را به جای روسیه در کشورهای سنتی و با ارزشی مانند کشورهای عربی-اسلامی متمرکز کرد.
پس از آن کشورهای غربی در پی حمایت از افراطگرایی و گروههای طالبان، القاعده و وهابیت و در مجموع جریانهایی که دکترین آن در عربستان سعودی بنیان گذاشته شده بود برآمدند.
باید این گونه عنوان کرد که در حقیقت چهار کشور برای غرب اهمیت ویژه و طبقهبندی شدهای دارند، عربستانی سعودی و اسرائیل در یک طرف و در برابر این کشورها ترکیه و ایران که این کشورها را نمیتوان به سادگی حذف کرد و یا به میدان بحران برد.
به اعتقاد آمریکا باید با این چهار کشور با استفاده از استراتژی جدید و اسباب کار متفاوت برخورد کرد. به همین علت یک سری بازیهای اعتقادی-آیینی از حوزه برخورد با اسلام آغاز شد، زیرا مردم به یاد دارند که «باراک اوباما» در اولین سفر خود به مصر رفت و در آنجا سخنرانیهای طولانی داشت و جامعه اسلامی را به همکاری و همیاری خواست و در عین حال گفت که برخی از مشکلات در جوامع اسلامی وجود دارد که آمریکا با آنها مشکل دارند.
عربستان سعودی هم در پروژه القاعده و هم در جریان طالبان نقش مهمی در ایجاد و حمایت از آنها و همچنین بروز برخی حوادث در منطقه داشت.
غرب در راستای اهداف خود تلاش دارد که به اختلافات آئینی و مذهبی در میان کشورهای اسلامی دامن زده و به آن مرجعیت دهد.
غرب برای تداوم بازی خود در منطقه به کشورهای اسلامی نیاز دارد وگرنه کشورهای دیگری همانند عربستان و حتی مهمتر از عربستان در شرق دور و آسیا وجود دارند که هم کشورهای با نفوذی هستند و هم جمعیتهای زیادی داشته اما آمریکا با استفاده از آنها نمیتواند به بازی خود ادامه دهد.
عربستان مرجع دینی و مکان مقدسی برای امت اسلامی است و به همین خاطر آمریکا سعی دارد که از درون جامعه اسلامی برنامههای محرک و انگیزهها را علیه خود جوامع اسلامی به کار برده و مهندسی کند.
القاعده، طالبان، وهابیت و دیگر جریاناتی که در کشورهای اسلامی دست به فعالیت زده و زمینه بحران را ایجاد میکنند، یک جنبش خودجوش نیستند و همچنین جریانات آزادیخواه در کشورهای اسلامی در حد مبارزه نیستند، آنها توسط دستهای پیدا و پنهان غرب دارای انگیزه شده و شورش میکنند.
آخرین بحران دیپلماتیک میان عربستان سعودی و روسیه یک بحران شدید است، «پوتین» در مصاحبه با خبرنگاران گفت که بازی عجیبی علیه روسیه راهاندازی شده که ما نمیتوانیم این بازی را تحمل کنیم.
پس از آن روسیه به آمریکا هشدار داد که آنان نیز اقداماتی را در اختیار دارند که اگر به آن متوسل شوند، منجر به آغاز جنگ سرد خواهد شد.
این در حالی است که جنگ سرد گذشته پایان یافتنی نیست بلکه برای تداوم آن کشورها و پیمانهای مختلف در برابر هم قرار میگیرند. این بار «شانگهای» و «ناتو» در برابر هم قرار گرفتهاند و در رابطه با مسائل سوریه، فلسطین، افغانستان و در مجموع به حوادث خاورمیانه که جزو مسائل مهم بین المللی است با یکدیگر رقابت میکنند.
کشورهای فوق میخواهند با به کارگیری تجربیات گذشته خود در بخش توسعه بحران اکنون جنگ سرد را امتحان کنند که این مسئله نیز از عربستان سعودی آغاز شده است.
عربستان در رابطه با اسرائیل هم به ترکیه اخطار داد و هم فلسطینیها را تحت تأثیر قرار داد؛ در عین حال به عنوان زعیم امت اسلامی در حل بسیاری از مسائل منطقهای ناتوان بود.
فارس: آقای بیژن، اکنون افغانستان در ادامه تلاشهای صلح خواستار مشارکت عربستان در این روند شده است، شورای عالی صلح چندی پیش اعلام کرد، این شورا قصد دارد در عربستان نمایندگی و دفتر ایجاد کند و وزیر خارجه عربستان نیز در ظاهر به همین منظور به پاکستان سفر کرد. با پیشفرضهای ذکر شده به اعتقاد شما عربستانی که در اکثر مناقشات منطقهای و خاورمیانه دخیل است، آیا واقعاً خواستار برقراری صلح و امنیت در افغانستان است؟ و آیا احتمال دارد پاکستان را برای همکاری در روند صلح در افغانستان متقاعد سازد؟
بشیر احمد بیژن: پاسخ به این پرسش ریشه در حوادث و رویدادهای چهار دهه گذشته افغانستان دارد.
افغانستان محل خوبی برای درگیری و رقابتهایی بود که به آنها اشاره شد، البته علاوه بر آن، مسائل دیگری هم در این بین وجود دارد از جمله این که افغانستان از لحاظ موقعیت در سطح منطقه ارزش جغرافیایی خاصی دارد و به دلایل متعدد این میدان گزینه خوبی برای رقابت کشورهای دخیل در جنگ سرد و هواداران آنان بود.
بحث افغانستان از چند جهت برای عربستان مهم است: اول اینکه سرگرم بودن جنگجویان عرب در حوادث چهار دهه اخیر افغانستان منجر به آسایش روحی و روانی کاخنشینان عربستان شد.
عربستان از این فرصت استفاده کرده و با مدیریت بحران زمینه ادامه فعالیت جنگجویان خود را در کشورهای دیگر فراهم میسازد تا با دور کردن آنها از داخل خاک عربستان کاخ نشینان سعودی از پیامد حضورشان در عربستان دچار مشکل نشوند.
عربستان به عنوان سرزمین مقدس امت اسلام کشور مهمی برای جامعه یک میلیاردی مسلمانان محسوب میشود و به همین دلیل آمریکا در 50 سال اخیر از این کشور برای تحقق اهداف استراتژیک خود در کشورهای عربی، آسیایی و کشورهای جنوب آسیا استفاده کرد.
سران عرب نمیتوانند در جاده صلح و ثبات افغانستان گام بردارند، به خصوص اینکه این اقدامات مانع پیشرفت اهداف آمریکا در منطقه است و به همین دلیل به نظر میرسد که در عربستان رغبتی وجود ندارد که به آرزوی مقامات افغان شباهت داشته باشد.
اکنون عربستان برای همکاری در پروسه صلح افغانستان از دستور کار تنظیم شده توسط پاکستان پیروی میکند و تاکنون رفتاری از این 2 کشور مشاهده نشده است که حاکی از تغییر مواضعشان در قبال افغانستان باشد.
فارس: آقای عالمی، برخی از رسانهها در تحلیل سفر اخیر وزیر خارجه عربستان به پاکستان این سفر را در راستای همکاری در روند صلح افغانستان ندانسته و دلیل انجام این سفر را تلاش عربستان برای احیای تسلط بر طالبان عنوان کردند. نظر شما در این خصوص چیست؟
محمدامین عالمی: با توجه به این که عربستان نه تنها حامی طالبان، بلکه اگر به اغراق نگفته باشم حامی تروریسم در منطقه بوده است، در قضیه القاعده و طالبان عربستان از جایگاه بالاتری نسبت به پاکستان برخوردار است و حتی میتوان گفت که عربستان، زادگاه تروریسم در منطقه است.
نفوذ دولت عربستان بر طالبان بیشتر از آن چیزی است که ما تصور میکنیم، زیرا آن کشور با حمایت اقتصادی و ایدئولوژیکی، بیشتر از پاکستان میتواند بر طالبان فشار وارد کند.
در این راستا برای تربیت و آموزش تروریستها هیچ جایی بهتر از پاکستان نیست و پاکستان با عربستان سعودی در عرصه حمایت از طالبان و القاعده و افزایش ناامنی در منطقه همکاری میکند.
در کنار دیگر عوامل، میتوان گفت که پاکستان در راستای تقویت و حمایت از طالبان در خاک خود و ایجاد تنش در افغانستان و در مناطق مرزی با این کشور از آمریکا و انگلیس باج میگیرد.
پاکستان سران بسیار بزرگ و مطرح طالبان را در قید خود نگه داشته و همواره در مقابل درخواستهای دولت افغانستان بازی سیاسی کرده است.
به عنوان مثال نگهداری «ملا برادر» فرد شماره 2 طالبان در زندان نشاندهنده نفوذ گسترده پاکستان بر سران طالبان است و چندان بعید هم نیست که «ریاض» خواسته باشد با جلب نظر و همکاری مقامات و سران پاکستانی تأثیرگذاری بیشتری بر طالبان داشته باشد.
فارس: قرار است در آینده نزدیک جلسات 3 جانبهای میان پاکستان، افغانستان و ترکیه در آنکارا برگزار شود، به اعتقاد شما آیا برگزاری این جلسه در آنکارا واکنش عربستان سعودی را به دنبال خواهد داشت؟
عالمی: ابتدا باید به اشتباه دولت افغانستان در خصوص درخواست کمک از عربستان سعودی در راستای ایجاد دفتر طالبان در آن کشور اشاره کنم و در پاسخ به پرسش شما باید بگویم: نشست 3 جانبه در ترکیه بدون شک واکنش عربستان سعودی را در پی خواهد داشت.
واکنش عربستان در قبال ترکیه شاید تندتر از گذشته بوده و شاید هم فریادهای توخالی باشد، اما واکنش در قبال افغانستان همانا افزایش عوامل انتحاری در خاک این کشور خواهد بود.
ادامه دارد...
انتهای پیام/خ