به گزارش خبرگزاری فارس از کرمان، شمرها و یزیدها و مخالف‌خوان‌هایی که در تعزیه می‌بینید، هیچ شباهتی به اشقیا و دشمنان سیدالشهدا (ع) ندارند، بلکه عاشقانِ دل‌سوخته و شیدای حسین (ع) هستند.
شمرها و یزیدهایی که عاشق و دل‌داده حسین (ع) هستند
تعزیه‌خوان‌ها شامل مخالف‌خوان‌ها و موافق‌خوان‌ها می‌شوند، مظلوم‌خوان‌ها یا امام‌خوان‌ها بیشتر از نقل مذهبی و مخالف‌خوان‌ها از نقل حماسی بهره می‌گیرند.
گر چه تعزیه‌خوان‌ها چه موافق‌خوان و چه مخالف‌خوان به عشق امام حسین (ع) به اجرای تعزیه می‌پردازند، اما مخالف‌خوان‌ها در مسیر انجام رسالت خود با مشکلاتی مواجه هستند.
گاهی برخورد بعضی از مردم با مخالف‌خوان‌ها به گونه‌ای است که انگار شمر و یزید را می‌بینند در حالی که شخصیت مخالف‌خوان‌ها هیچ شباهتی با اشقیا و دشمنان اباعبدالله (ع) ندارد و عاشق و دل‌داده حسین (ع) هستند.
شخصیت محوری مخالف‌خوان‌ها در تعزیه
رئیس حوزه هنری استان کرمان هم که از حدود 45 سال قبل در عرصه تعزیه فعالیت می‌کند و تلاش‌های وی در این حوزه با برگزاری سوگواره‌های استانی و کشوری، ساخت تعزیه‌خانه و ساماندهی و آموزش گروه‌های تعزیه موجب رونق تعزیه‌خوانی در سراسر استان کرمان طی سال‌های اخیر شده است به خبرنگار فارس گفت: 9 ساله بودم که وارد عرصه تعزیه‌خوانی شدم.
عباس سالاری با اشاره به اینکه در کودکی نوحه‌خوان هیئت بودم، بیان کرد: مرحوم ملاحسین ابراهیمی و پسرش مهدی که معین‌البکا بودند از من خواستند تا تعزیه‌خوانی کنم و نخستین مجلسی را که خواندم، مجلس طفلان مسلم بود.
وی ابراز داشت: نخستین اجرای من در تعزیه مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت و این امر سبب شد تا این هنر را ادامه دهم.
سالاری عنوان کرد: تا سال 59 موافق‌خوان بودم و بعد از آن در دو مجلس معین‌البکا شدم و از آن پس مخالف‌خوانی کردم، زیرا در آن زمان صدایم کاملا دو رگه شده بود و خودم تشخیص دادم که دیگر نمی‌توانم، موافق‌خوان باشم.
وی که مخالف‌خوانی یزید را در تعزیه بر عهده داشته است، افزود: در تعزیه‌خوانی مهم نیست که موافق‌خوان باشی یا مخالف‌خوان و مهم نیست که شبیه‌خوان چه مدتی در صحنه حضور داشته باشد، زیرا شبیه‌خوان یکی از شخصیت‌ها ممکن است در مدت زمان کوتاهی به روی صحنه حضور یابد، اما اجرای خوب و تاثیرگذاری را داشته باشد.
رئیس حوزه هنری استان کرمان اظهار داشت: در بعضی از مجالس تعزیه مانند تعزیه بازار شام مخالف‌خوان یعنی یزید شخصیت محوری است و همان شخصیت یزید است که فضای عزاداری را به وجود می‌آورد.
سالاری اذعان داشت: فضای بازی برای موافق‌خوان‌ها در تعزیه که شبیه‌خوان یک معصوم (ع) هستند، کمتر از مخالف‌خوان‌ها است و مخالف‌خوان‌ها می‌توانند با بازی و نمایش موجب جذابیت کار شوند و در القای پیام مجلس تعزیه نقش بیشتری داشته باشند.
کتک زدن شبیه‌خوان حارث توسط مردم
وی حضور مخالف‌خوان‌ها در کارگاه‌های آموزشی را امری ضروری خواند و تصریح کرد: هنرمندان عرضه تعزیه باید فن بیان، آیین نگارش، بازی و فن خطابه را فرا گیرند و مخالف‌خوان‌ها گاهی می‌توانند به فضای تئاتر نزدیک شوند در حالی که موافق‌خوان‌ها به هیچ وجه نمی‌توانند این کار را انجام دهند و باید فاصله‌گذاری را رعایت کنند.
این هنرمند گفت: مردم باید به این نکته توجه داشته باشند که مخالف‌خوان‌ها هم در تعزیه به اندازه موافق‌خوان‌ها نقش دارند و این دو گروه باید در کنار یکدیگر حضور داشته باشند تا بتوان یک مجلس تعزیه را برپا کرد.
سالاری همچنین به بیان خاطرات خود در مورد برخورد احساسی مردم با مخالف‌خوان‌ها پرداخت و ابراز داشت: در سال 72 مجلس طفلان مسلم را به روی صحنه بردیم و مخالف‌خوانی که شبیه‌خوانی حارث را اجرا می‌کرد، بسیار به فضای تئاتری نزدیک می‌شد و در بسیاری از مکان‌هایی که ما اجرا داشتیم، مردم وی را کتک می‌زدند و حتی به سوی وی سنگ پرتاب می‌کردند.
وی عنوان کرد: در یکی از اجراها مجبور شدیم، شبیه‌خوان حارث را در یک اتاق محبوس کنیم تا از دست مردم در امان بماند.
شمری که در عزای حسین (ع) اشک می‌ریزد
این فعال عرصه تعزیه بیان کرد: آن چه مخالف‌خوان‌ها در تعزیه اجرا می‌کنند، هیچ مناسبتی با شخصیت آنها ندارد، همان طور که در تعزیه‌های مختلف مشاهده می‌کنیم که شبیه‌خوان شمر یا یزید اشک می‌ریزند و یا اینکه همراه با مردم سینه می‌زنند.
سالاری ابراز داشت: آن چه که در بین مردم و تعزیه‌خوان گفته می‌شود که فلانی در تعزیه نقش گرفته است، این امر اشتباه است، زیرا در تعزیه نقش نداریم و هنرمندان فقط شبیه‌خوانی می‌کنند و این موضوع که به اشتباه در جامعه به غلط جا افتاده که فلانی شمر است به همین علت به وجود می‌آید.
صندوقچه چوبی حاوی لباس‌های تعزیه از دل آتش جان سالم به در برد
وی از حاج علی‌اکبر گنجعلیخانی، ماشاء‌الله گنجعلیخانی، شهید محمدرضا ابراهیمی، شهید محمدعلی احمدی‌نژاد، مرحوم ملااحمد، حسن و مهدی ابراهیمی و ابراهیم محمدی به عنوان پیشکسوتان تعزیه در کرمان نام برد و افزود: بزرگان و گذشتگان ما با اخلاص و اعتقاد وارد عرصه تعزیه می‌شدند و تلاش می‌کردند که اجرای آنها در هر سال بهتر از سال گذشته شود.
سالاری تصریح کرد: اینکه تعزیه تاکنون سرپا مانده و با شور و حال ادامه دارد به علت اعتقاد و ایمانی است که در گذشتگان ما بوده است.
وی ادامه داد: در سال 72 کارگاه دکور حوزه هنری استان کرمان آتش گرفت و تمام وسایلی که در این کارگاه بود در آتش سوخت و خاکستر شد و فقط یک صندوقچه چوبی سالم ماند که در آن لباس‌های تعزیه طفلان مسلم وجود داشت.
مردم نگاه خوبی به مخالف‌خوان‌ها ندارند
ثارالله انکوتی یکی از مخالف‌خوان‌های جوان کرمانی است، وی از پنج سالگی تعزیه‌خوانی را آغاز کرده و شبیه‌خوان سکینه و رقیه بوده و قاسم‌خوانی و علی‌اکبرخوانی هم کرده است و چند سالی است که مخالف‌خوانی می‌کند و شمرخوان شده است.
انکوتی به خبرنگار فارس درباره نحوه ورود خود به عرصه تعزیه گفت: با توجه به اینکه پدر و عمویم تعزیه کار می‌کردند، این هنر به صورت موروثی به من رسید.
وی ابراز داشت: پدرم موافق‌خوان و عمویم مخالف‌خوان بود و آموزش من بر عهده عمویم بود و یکی از دلایلی که به مخالف‌خوانی روی آوردم، آموزش‌هایی بود که از عمویم فرا گرفتم.
این هنرمند با اشاره به اینکه برای ما تعزیه‌خوان‌ها فرقی ندارد که موافق‌خوان و یا مخالف‌خوان باشیم، افزود: مخالف‌خوان اگر نتواند، شقاوت و بدی را با لحن و بیانش در شعرهایی که می‌خواند به نمایش بگذارد، پس چگونه می‌توان مظلومیت اباعبدالله حسین (ع) و اهل بیت (ع) را نشان داد.
انکوتی تصریح کرد: ما تعزیه‌خوان‌ها این نگاه را به مخالف‌خوان‌ها داریم، اما نگاه خوبی مردم به مخالف‌خوان‌ها ندارند و به سمت آنها نمی‌روند و انگار از مخالف‌خوان‌ها می‌ترسند.
من شمر نیستم
وی که تجربه موافق‌خوانی در تعزیه را دارد، بیان کرد: در زمانی که موافق‌خوان بودم از لحظه‌ای که وارد لباس‌پوش‌خانه می‌شدم، مردم نزد من می‌آمدند و التماس دعا می‌گفتند و حتی مشکلشان را مطرح می‌کردند تا برایشان دعا کنیم.
انکوتی با اشاره به اینکه از زمانی که مخالف‌خوان شدم، دیگر هیچ کس به سراغم نمی‌آید، اذعان داشت: مردم به این موضوع توجه ندارند که من همان آدم قبلی هستم و اگر تعزیه، مخالف‌خوان نداشته باشد، آیا می‌توان مجالس را اجرا کرد.
وی تصریح کرد: هر فردی که وارد تعزیه می‌شود، موافق‌خوان، مخالف‌خوان، سیاه‌لشکر و نوازندگان موزیک هر کدام سهم مهمی دارند و دست‌به‌دست هم می‌دهند تا مجلسی باشکوه را برای امام حسین (ع) برگزار کنند.
این شبیه‌خوان عنوان کرد: تعزیه با دیگر عزاداری‌های حسینی تفاوت‌هایی دارد، زیرا برای اجرای تعزیه باید از مدت‌ها قبل تمرین کنید.
انکوتی به این نکته مهم هم اشاره کرد که دو شبیه‌خوانی که در تعزیه روبه‌روی هم قرار می‌گیرند، یکدیگر را از صمیم قلب دوست دارند.
وی در همین زمینه ابراز داشت: زمانی که من در تعزیه حضرت عباس به عنوان شمر در برابر شبیه‌خوان حضرت ابوالفضل (ع) قرار می‌گیرم، اگر مشکلی با هم داشته باشیم، زمانی که در چشم یکدیگر نگاه می‌کنیم آن اخلاص ایجاد نمی‌شود و تعزیه به دل نمی‌نشیند.
انکوتی بیان کرد: در تعزیه شعرهایی داریم که شمر آنها را می‌خواند و به مردم می‌گوید که من شمر نیستم و فقط شبیه‌خوانی شمر را انجام می‌دهم.
وی گفت: شمر زمانی که وارد صحنه می‌شود، این شعر را قرائت می‌کند: یا اهل مجلس بر شما حافظ، خدا باشد/نبی (ص) غمخوار، حیدر یار، مونس مجتبی باشد/کند یاری به هر ماوا، زنان را حضرت زهرا (س)/ به مردان هادی و مولا، شهید کربلا باشد/الغرض من نه آن شمرم، نه آن بن سعد/که آن عباس، نه آن اکبر، نه آن قاسم، نه آن زینب زاده خیرالنسا باشد/غرض بهر عزاداری به پا گردیده این مجلس/بکاء، ابکاء، تباکا، شاهد این مدعا باشد.
این هنرمند ابراز داشت: شمر بعد از خواندن این شعرها رو به گروه موزیک می‌کند و می‌گوید: کجک را بر دهل زن، ناله‌ها گیر از دل کرنا
و سپس رو به جمعیت می‌گوید: دعا بر جان ذاکر کن/دعا بر جان بانی کن/دعا بر کل مریضان کن/دعا بر اهل مجلس کن/که در اینجا به جا باشد.
انکوتی با بیان اینکه مردم به شعرهای تعزیه توجه چندانی ندارند و به طور معمول به زرق و برق تعزیه نگاه می‌کنند، افزود: معین‌البکا در ابتدای تعزیه به روی صحنه می‌آید و توضیحاتی را ارائه می‌دهد و بسیاری از مسائل در مورد مخالف‌خوان‌ها و موافق‌خوان‌ها را بیان می‌کند.
وی در پاسخ به این پرسش خبرنگار فارس که آیا مردم شما را هم مانند بسیاری از شبیه‌خوانان شمر با پسوند این فرد صدا می‌زنند، اظهار کرد: با توجه به اینکه من در زمینه‌های فرهنگی و مذهبی فعالیت دارم، مردم این پسوند را به من نداده‌اند.
نفرین پیرزن برای شمر
انکوتی به بیان یکی از خاطرات خود در زمان شبیه‌خوانی شمر در تعزیه بازار شام در محرم سه سال قبل پرداخت و گفت: در حال اجرای این قسمت تعزیه بودم که یزید از شمر در مورد کارهایی سئوال می‌کند که در کربلا انجام داده است.
وی تصریح کرد: زمانی که به توضیح در مورد طلب آب از سوی امام حسین (ع) از شمر بودم و در پاسخ به یزید که پرسید آیا به حسین (ع) آب دادی، گفتم: نه! نه! زدم با پای چکمه بر دهانش، ناگهان پیرزنی از میان جمعیت از عمق وجود گفت: خدا لعنتت کند و این لحظه برای من بسیار سخت بود.
این هنرمند تعزیه بیان داشت: به عشق امام حسین (ع) مخالف‌خوانی می‌کنم و مردم زمانی که در تعزیه مشاهده می‌کنند که شمر با گریه سر امام حسین (ع) را از تن جدا می‌کند، باید به این نکته توجه کنند که مخالف‌خوان‌ها هم عاشقان سیدالشهدا (ع) هستند.
انکوتی درباره دشوارترین بخشی که به عنوان شبیه‌خوان شمر در تعزیه اجرا می‌کند هم اشاره کرد و گفت:در تعزیه عاشورا زمانی که شمر قرار است، سر امام حسین (ع) را از تن جدا کند، اجرای این بخش بسیار دشوار است.
وی عنوان کرد: شبیه‌خوان شمر زمانی که می‌خواهد سر مبارک سیدالشهدا (ع) را از تن جدا کند می‌گوید: آن که ساز شمع ملت را خموش/کی دهد بر ناله پروانه گوش/آن که ریزد بر زمین خون خدا/کی به قرآن می‌نماید اعتنا/منم که خون حسین (ع) می‌چکد از خنجر من/منم که مرا نام نهاده است، شمر مادر من/منم که نیست مرا بهره از مسلمانی/زنم چکمه به صندوق علم ربانی.
انکوتی اذعان داشت: شبیه‌خوان شمر بعد از خواندن این شعرها با چکمه به سینه شبیه‌خوان امام حسین (ع) می‌زند و وی را بر زمین می‌اندازد و سپس سر را از تن جدا می‌کند و من زمانی که این صحنه را در دیگر تعزیه‌ها نگاه می‌کنم، دلم طاقت نمی‌آورد و دستانم را بر روی سرم می‌گذارم و اجرای این قسمت بسیار دشوار است، اما باید این کار را انجام دهی تا مظلومیت اباعبدالله الحسین (ع) مشخص شود.
شمری که عاقبت مداح بین‌الحرمین شد
وی گفت: همیشه دلم می‌خواست به عنوان مداح کاروان به کربلا بروم و چند سال قبل با بچه‌های هیئت نصب تابلوهای شهدا را در روستای ده‌زیار بر عهده گرفتیم و من با شهدا عهد بستم که مزدم سفر کربلا باشد.
انکوتی عنوان کرد: روزی که قرار بود از تمثال‌های شهدا رونمایی شود از کانون خبرنگاران دفاع مقدس با من تماس گرفتند و اعلام کردند که من می‌توانم به صورت نیم‌بها به سفر کربلا مشرف شوم.
انکوتی ابراز داشت: زمانی که عازم کربلا شدیم در آیین بدرقه ما یکی از مداحان مطرح کرمان حضور داشت و تصور کردم که وی همراه ما به کربلا می‌آید، اما متوجه شدم که کاروان مداح ندارد و من به عنوان مداح کاروان انتخاب شدم و در بین‌الحرمین هم مداحی کردم و به آرزوی خود رسیدم.
----------------------------
گزارش از مهسا حقانیت
----------------------------
انتهای پیام/80019/ق40/د1000
