به گزارش خبرگزاری فارس از شهرکرد، دانش حفر قنات بیشک یکی از علوم و فنون فاخر این سرزمین است، آنچه امروز در علوم جدید به نام مکانیک سیالات، هیدرولوژی، هیدرولیک، زمین شناسی و ... میشناسیم به خوبی در این علم و فن تبلور یافته است.
تفکر و تعقل در اینکه نیاکان این مرز و بوم در نبود تجهیزات پیشرفته امروز، چگونه اقدام به شناسایی محل حفر قنات و مهندسی حفاری می‌پرداختند ارزش این آثار ارزشمند را بیش از پیش نمایان می‌سازد.
کاریز یا قنات به راهی که در زمین کنده شده تا آب از آن جریان یابد، می‌گویند. کاریز کانالی است در عمق زمین برای ارتباط دادن رشته چاه‌هایی که از مادر چاه سرچشمه می‌گیرند، این کانال ممکن است تا رسیدن به سطح زمین هزارها متر به طول بیانجامد و سرانجام آب این کاریزها برای شرب و کشت و کار به سطح زمین میرسد که به این محل دهنه کاریز یا سرقنات می‌گویند.
نقش قنات‌های استان چهارمحال و بختیاری در آبیاری اراضی باغی و زراعی این استان و به ویژه در تولید محصولات کیفی بسیار با اهمیت است، به عبارت دیگر می‌توان گفت
نقش آب قنات‌های استان برای معیشت مردم همانند خون در رگ‌های انسان برای حیات است و لذا دولت باید در راستای حفظ این قنات‌ها، بیشتر تلاش کند.
کاهش 80 درصدی آبدهی قنات‌ها در چهارمحال و بختیاری
کارشناس قنوات اداره‌کل جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در شهرکرد تعداد قنات‌های استان را 840 رشته عنوان کرد و گفت: متوسط آبدهی این قنات‌ها پنج لیتر در ثانیه است.
طاهر نوربخش با بیان اینکه 25 درصد از اراضی استان از آب قنات‌ها آبیاری میشود، گفت: قنات اولین سازه آبی دست ساخته بشر است، که از گذشته تاکنون از آب آن برای آشامیدن، استفاده در حمام‌ها، روغن کشی‌ها و کشاورزی استفاده میشود.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر یک سوم قنوات به‌علت خشکسالی سال‌های اخیر خشکیده و دو سوم آن نیز بین 40 تا 80 درصد با کاهش آبدهی مواجه شده‌اند، برهمین اساس نیاز مبرم به لایروبی و مرمت دارند.
نوربخش عمده مصارف آب قنوات استان را امر زراعت دانست و گفت: تمامی قنوات فعال استان احتیاج به لایروبی، مرمت و بازسازی دارند.
حفر چاه‌های عمیق بلای جان قنات‌ها
کارشناس قنوات اداره‌کل جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری با اشاره به گسترش حفر چاه‌های عمیق، نیمه عمیق، مجاز و غیر مجاز در حریم قنات‌های استان، گفت: دومین علت خشکیدن قنات‌ها حفر چاه‌های عمیق و نیمه عمیق است که در شهرستان بروجن بیشتر مشهود است.
وی از قنات لقدنبه به عنوان قدیمی‌ترین قنات استان نام برد و افزود: این قنات با قدمت بیش از 500 سال در شهرستان سامان واقع شده است.
نوربخش ادامه داد: همچنین قنات جعفرآباد با طول شش کیلومتر طولانی‌ترین قنات استان است که در سفیددشت از توابع شهرستان بروجن جاری است.
وی عمیق ترین قنات استان را قنات سردار جنگ در روستای ایرانچه معرفی کرد و گفت: این قنات بیش از 80 متر عمق دارد.
سالیانه 50 رشته قنات لایروبی میشود
این مسئول احیای قنات‌ها را گامی موثر در صیانت از منابع ارزشمند آبی استان دانست و گفت: سالیانه به طور متوسط 50 رشته قنات در استان از سوی جهاد کشاورزی با استفاده از اعتبارات استانی، ملی و خودیاری کشاورزان لایروبی و مرمت میشود.
وی خاطرنشان کرد: همچنین تمام کشاورزان، بهره‌برداران و حق آبه داران قنات‌ها باید سالانه اقدام به لایروبی سطحی قنات‌ها کنند.
نوربخش تغذیه مصنوعی قنات‌ها را از دیگر راهکارهای موثر در افزایش آبدهی قنوات دانست و گفت: با اجرای این طرح از هرز آب در فصل زمستان و بهار جلوگیری و این آب‌ها به سمت حوضچه‌های از پیش احداث شده هدایت میشوند.
وی با بیان اینکه قنات روشی پاک برای استحصال آب است، گفت: وقتی از چاه‌ها بیش از ظرفیت سفره برداشت شود، سطح آب زیرزمینی افت کرده و نخستین نتیجه آن خشک شدن قنات است.
9 قنات چهارمحال و بختیاری جزء آثار ملی است
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در شهرکرد اظهار کرد: در حال حاضر 9 قنات از مجموعه قنوات استان در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مژگان ریاحی با اشاره به اسامی قنات‌های ثبتی استان، گفت: قنات کهنه امیر آباد، جعفرآباد، دم بریده خیرآباد و قنات بالا قلعه ممکا در شهرستان کیار، قنات چهار چشمه و دره برجی در شهرستان شهرکرد، قنات ارضی معموره در شهرستان بروجن و قنات تاج آباد در شهرستان بن از جمله این قنات‌ها محسوب میشود.
وی بر ضرورت صیانت از این گنجینه ارزشمند تأکید کرد و افزود: این آثار ارزشمند جزو میراث فرهنگی این مرز و بوم هستند که باید در صیانت از آنها نهایت تلاش و کوشش را داشته باشیم.
ریاحی از قنات تاج آباد هرچگان به عنوان قدیمی‌ترین قنات استان نام برد و خاطرنشان کرد: این قنات مربوط به دوران صفویه است.
این مسئول با اشاره به برنامه‌های این سازمان در راستای صیانت از این گنجینه ارزشمند، گفت: بر اساس هماهنگی‌های صورت گرفته هفته‌ای دو بار از سوی یگان حفاظت این سازمان از قنوات استان بازرسی و مستندسازی میشود، تا چنانچه نیاز به مرمت باشد این مهم در کوتاه‌ترین زمان محقق شود.
...............................
گزارش از زهرا شاهین
...............................
انتهای پیام/68009/س40/پ3003
