اتوبوس در ایستگاه ایستاد، از پله‌های اتوبوس بالا آمد یک، دو، سه. در مقابل پنجره، رو به روی در ورودی قفسه کتاب توجهش را جلب کرد به طرفش رفت وجود این قفسه این بار در اتوبوس برایش جالب و جدید بود، دستش را به میله کنار پنجره اتوبوس که در پشت قفسه بود قلاب کرد، اتوبوس راه افتاد.
کتاب‌های زیادی در قفسه نبود ولی همان میزان کم کتاب؛ با محیط اتوبوس تطابق نداشت، با وجود تکان‌های داخل اتوبوس دستش را دراز کرد و کتاب «اصول، بایسته‌ها و راهکارهای پیگیری فرمایشات رهبر معظم انقلاب» را برداشت و با چشمانش عناوین کتاب 132 صفحه‌ای را مرور کرد «فرمایشات مقام معظم رهبری، شهر مقدس قم، رسالت جامعه مدرسین با دفاع از حوزه و نظام اسلامی، توسعه‌های حوزه علمیه خواهران، هدف استراتژیک نظام، معدل بالا برای تحول در حوزه، نیازمند رویکرد راهبردی در حرکت حوزه هستیم».
اتوبوس به ایستگاه بعدی رسیده بود که فردی که در کنارش در اتوبوس ایستاده بود گفت: این کتاب‌ها با این حجم برای اتوبوس مناسب نیست و فقط بخشی از مکان اتوبوس را اشغال کرده است.
با کمی درنگ و فکر کتاب را در قفسه گذاشت این بار کتابی با قطع جیبی برداشت «صفات اخلاقی» را انتخاب کرد ولی با ورق زدن این کتاب به مباحث طولانی این کتاب برخورد که به زمان زیادی برای مطالعه نیاز داشت البته تکان‌های پی در پی ماشین کمی اذیتش می‌کرد ولی جلوی علاقه‌اش را به کتاب نمی‌گرفت.
سعید امراللهی مدیر عامل سازمان اتوبوسرانی شهرداری قم هدف از اجرای این طرح را نشر فرهنگ کتاب و کتابخوانی، ارتقای سطح فرهنگ عمومی و استفاده بهینه از زمان ذکر کرد و گفت: 330 دستگاه اتوبوس در سطح شهر مشغول فعالیت هستند که از این تعداد 110 دستگاه در سال گذشته با همکاری سازمان اتوبوسرانی و اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم به قفسه کتاب مجهز شدند که این اتوبوس‌ها در تمام خطوط پراکنده هستند.
مطالعه سطحی در اتوبوس‌ها
مطالعه به انواع عمیق، نیمه سطحی و سطحی تقسیم‌بندی می‌شود که با توجه به محیط و شرایط، مطالعه در قالب‌های مختلف صورت می‌گیرد.
به گفته علی فریدونی مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان قم سرانه مطالعه به صورت روزانه 76 دقیقه تعیین شده که شامل مطالعه کتاب، نشریات تخصصی و عمومی، استفاده از فضاهای دیجیتال، قرآن و ادعیه است.
برای فضاهای عمومی، آموزشی و تخصصی باید کتاب‌های متناسب با هر یک از این محیط‌ها انتخاب شود مطالعه در اتوبوس از نوع سطحی است که وجود کتاب‌های مناسب برای این امر ضروری است تا مسافران بتوانند در زمان کمتر از محتوای کتاب‌ها نهایت استفاده را ببرند.
نصب قفسه کتاب در اتوبوس از جمله کارهای تبلیغاتی است که در زمینه فرهنگ کتابخوانی مؤثر است و علاوه بر افزایش فرهنگ کتابخوانی، سبب مشاهده کتاب‌ها در منظر عمومی می‌شود ولی برای تکمیل این طرح به بررسی کارشناسی نیاز است تا کتاب‌های مناسب در این قفسه‌ها قرار داده شود.
فریدونی می‌گوید: همه علاقه‌مند هستند در کشور اقدامی انجام دهند ولی جوانب این موضوع را در نظر نمی‌گیرند تا کاری بدون نقص ارائه شود.
کاربرد خلاصه کتاب‌ها در اتوبوس
کتاب‌های ساندویچی باید در اتوبوس ارائه شود، کتاب قطور یا رمان بلند در این بخش کاربرد ندارد، آشنایی با اسامی رمان‌ها و داستان‌های مشهور در فرصت کمی که در اتوبوس هستیم مفید بوده و همچنین می‌توان از خلاصه نشریات، اخبار و فعالیت‌های فرهنگی استفاده کرد.
رسول موسوی‌نژادیان معاون فرهنگی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم می‌گوید: کتابی که برای این بخش انتخاب می‌شود باید دارای حجم پایین باشد تا افراد در اتوبوس مطلب قابل توجهی از آن کتاب را مطالعه کنند.
مدیر عامل سازمان اتوبوسرانی شهرداری قم در خصوص تأمین منابع قفسه‌های کتاب اتوبوس‌ها می‌گوید: با توجه به توان اتوبوسرانی، حوزه معاونت فرهنگی شهرداری و سازمان اتوبوسرانی نسبت به تأمین قفسه‌های کتاب اتوبوس اقدام کرده است.
قفسه کتاب اتوبوس عامل مؤثر یادآوری کتابخوانی
هر طرحی برای نهادینه شدن و اینکه از سوی عموم پذیرفته شود به فرهنگ‌سازی و هزینه نیاز دارد وجود قفسه‌های کتاب در اتوبوس‌ها درست است که در یادآوری کتاب مؤثر است ولی به تنهایی نمی‌تواند فرهنگ کتابخوانی را افزایش دهد و به هزینه‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی برای اجرایی شدن درست نیاز دارد.
با اجرایی شدن این طرح به طور معمول مشاهده می‌شد مردم کتاب‌ها را در قفسه نمی‌گذارند و برخی از آنها تصور می‌کردند کتاب‌ها هدیه‌ای است و با خود به منزل می‌بردند.
امراللهی با بیان اینکه بر اساس دستورالعمل سازمان اتوبوسرانی، نباید کتاب‌ها از اتوبوس خارج شود بیان می‌کند: تاکنون پیگیر نبودیم که 100 درصد کتاب‌ها در قفسه گذاشته شود و اصل و مبنا بر مطالعه کتاب در اتوبوس قرار داده شده بود ولی اگر روند خارج کردن کتاب‌ها از اتوبوس ادامه پیدا کند به تدریج قفسه‌ها خالی می‌شود.
فضاهای اتوبوس، مترو و قطار خاص است و هنگامی که افراد در اتوبوس در حالت ایستاده هستند فضای آرامی وجود ندارد بنابراین در این اماکن فضا طوری نیست که مردم برای مطالعه کتاب سر و دست بشکنند.
فریدونی می‌گوید: برخی اوقات افراد به مطالعه علاقه دارند زیرا کار فرهنگی است و سبب افزایش معلومات و آموزش آنها می‌شود ولی زمانی که کتاب دست می‌گیرند از این طرف به آن طرف می‌افتند.
تأمین کتاب
پیگیری‌ها حاکی از مشارکت سازمان اتوبوسرانی شهرداری قم و اداره‌کل فرهنگ و ارشاد استان قم در تأمین و راه‌اندازی قفسه‌های کتاب در اتوبوس دارد ولی به گفته امراللهی بنا بوده قفسه کتاب در اتوبوس‌ها به عنوان کتابخانه تلقی شود و از سوی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد استان قم سهمیه کتاب به آن اختصاص داده شود و ماهیانه این سهمیه تحویل داده شود که هنوز این موضوع محقق نشده است.
وی با بیان اینکه اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم بر خلاف قول‌های مساعد در زمینه اختصاص کتاب عمل کرد می‌افزاید: سختی تأمین کتاب سبب شد این قفسه‌ها بهره‌برداری، مطلوبیت و اثرگذاری خود را نداشته باشد و تاکنون تنها با توان ضعیف مالی و کمک‌های معاونت فرهنگی شهرداری این قفسه‌ها فعال نگاه داشته شده است تا اهداف در نظر گرفته شده اجرایی شود.
موسوی‌نژادیان در این خصوص می‌گوید: حواله تحویل کتاب‌ها صادر شده تا سازمان اتوبوسرانی بتواند از مؤسسه مربوط کتاب‌ها را تحویل بگیرد ولی هنوز به این نتیجه نرسیده‌اند که کتاب‌ها را تحویل بگیرند.
وی تحویل کتاب‌ها را منوط به پرداخت هفت درصد قیمت پشت جلد به ازای انبارداری کتاب می‌داند و می‌گوید: در حقیقت این کتاب‌ها رایگان است و تنها هزینه انبارداری به مؤسسه خصوصی پرداخت می‌شود.
اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی معتقد است این هزینه انبارداری برای همه اهدایی‌های این اداره مانند نهادهای حوزوی، مدارس، مؤسسات پژوهشی، کتابخانه‌های عمومی و کانون‌های فرهنگی هنری مساجد پرداخت می‌شود.
امراللهی پشتیبانی‌های مالی یا تأمین کتاب را از سوی نهادهای مرتبط با آموزش شهروندان و فرهنگ‌سازی ضروری می‌داند و محقق شدن این امر را در گسترش این طرح مؤثر عنوان می‌کند.
عدم تأمین کتاب سبب جمع‌آوری قفسه‌ها می‌شود
طی ماه‌های اخیر قفسه‌های کتاب به ندرت در اتوبوس‌ها مشاهده می‌شود یا به قول مسئولان این قفسه‌ها کمرنگ شده است. امراللهی در این خصوص می‌گوید: این قفسه‌ها به دلیل آنکه خالی شده کمرنگ شده‌اند ولی هنوز اتوبوسی نبوده که این قفسه‌ها در آنها جمع شود.
وی تصریح می‌کند: اگر نتوانیم کتاب مورد نیاز برای این قفسه‌ها را تأمین کنیم قطعا سازه کارایی خود را ندارد و به حالت سازه مزاحم در داخل اتوبوس تبدیل می‌شود ولی سعی می‌کنیم تا جایی که امکان دارد این امر صورت نگیرد زیرا به کاری که انجام می‌دهیم عقیده داریم.
مدیر عامل سازمان اتوبوسرانی شهرداری قم با بیان اینکه لیست اتوبوس‌هایی که قفسه کتاب در آنها نصب شده وجود دارد گفت: نظارت مستلزم تأمین کتاب است و اگر منابع تأمین نشود بدون تردید نمی‌توان در این زمینه نظارت کرد.
با وجود نواقص، اقدامی قابل تحسین
اتوبوس کم کم به مقصد نزدیک می‌شد که بالاخره کتابی با قطع و مطالب تقریبا مناسب با عنوان آیا می‌دانید انتخاب کرد چشمش را روی مطالب حرکت داد «رانندگی با سرعت بالا می‌تواند تهدیدی برای جان مردم و همچنین خود راننده باشد جالب است که بر اساس تحقیقات، رانندگی با سرعت تقریبا 55 کیلومتر در ساعت درون شهر دو برابر شانس مرگ شخص را در برابر 40 کیلومتر در ساعت دارد(اختلاف 10 کیلومتر است)».
«همیشه برخورد با رویدادها چه خوب یا بد سبب استرس می‌شود که می‌تواند وقایع وخیم به دنبال داشته باشد که گاه خود را نشان می‌دهد چرا برخی افراد پس از رانندگی یا در حین رانندگی بسیار اخمو و ترش رو هستند یا حالت تدافعی دارند این به خاطر وجود استرس است»
اتوبوس در ایستگاه ایستاد به سمت در خروجی رفت این اقدام را با وجود همه نواقص در دلش تحسین کرد.
هنوز قفسه‌های کتاب در داخل اتوبوس‌ها به طور کامل خالی نشده و در برخی اتوبوس‌ها به محلی برای اشیای گمشده تبدیل شده است، جا دارد تا دیر نشده ادارات و نهادهایی که در این عرصه دخیل هستند و در زمینه اشاعه فرهنگ و سطح فرهنگی جامعه تلاش می‌کنند باید در این عرصه ورود پیدا کنند و سازمان اتوبوسرانی را در این عرصه تنها نگذارند.
====================
گزارش: ایمن سادات موسوی‌نژاد
====================
انتهای پیام/78003/ط40/چ3000
