به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، دیار فرهیختگان و پایتخت فرهنگ و هنر ایران‌زمین با هزاران جاذبه بی‌نظیر در صدر نظر زیباشناسان دنیا نشسته و در این میان، کاخ رفیع عالی‌قاپو همچون نگینی زیبا بر انگشتری نقش جهان بر دستان هنرپرور سپاهان نشانی از سرافرازی زده است.
به میدان نقش جهان که وارد شویم، شکوه این ایوان رفیع، جلال و جبروت این نظرگاه زیبا با درخشش بی‌نظیری هر بیننده را مجذوب طاق بلند و ستون‌های مستحکم خود می‌کند.
این کاخ نمونه ارزنده‌ای از کاخ‌های عهد صفوی و از برجسته‌ترین آنهاست که نقش و نگاره‌های زیبنده و مینیاتورهای درخشانی از رضا عباسی همراه با نقش و نگارها، گل و بوته‌های زیبایی در کنار وحوش و طیور در گچ‌بری‌های خیال‌انگیز و وسوسه‌گر این اثر تاریخی نقش بسته است.
شکوه جاویدان تنها کاخ تاریخی 6 طبقه ایرانی
بنای اصلی این کاخ از 6 طبقه تشکیل شده که در طرفی در ورودی عمارت 6 طبقه دو سکوی سنگی و در بالای آن کتیبه‌ای قرار دارد که با گذشت زمان بخشی از آن از بین رفته است.
کرباسی که پس از در ورودی قرار گرفته، سقفی بلند همچون مدخل ورودی دارد و در همین کرباس مقابل در ورودی اصلی دو سکوی دیگر وجود دارد که کرباس را به عمارت پشتی ارتباط می‌دهد.
بالای این در پنجره‌ای مشبک قرار گرفته و از آن نور به داخل کرباس می‌تابد و اتاق‌های اطراف در حقیقت دفاتر اداری و دیوانی شاه بوده و دو راه پله مارپیچ در دو گوشه طبقه اول، راه‌های ارتباطی را تشکیل می‌دهند.
بالای طبقه اول 4 طبقه دیگر وجود دارد که هر دو طبقه آن علاوه بر اتاق‌ها تالار بزرگی هم دارند و نخستین تالار با دری بزرگ به ایوان جلویی عمارت باز می‌شود.
بر در و دیوار تالارها نقاشی‌های مینیاتور رضا عباسی با شکوه و اقتدار خاصی خودنمایی می‌کند و طبقه 6 تالاری تمام گچ‌بری دارد که به اتاق صوت هم شبیه است و براساس شناخت فیزیکی صوت ساخته شده و مثل استودیوی مجهز به ضبط صدا طنین‌های اضافی را از بین برده و اصوات اصلی را به تالار می‌رسانده است، به عبارتی گچ‌بری‌های اتاق صوت با هدف آکوستیک طراحی و اجرا شده تا نغمه‌ها دلنشین تر باشد.
* نصب در آستان علی (ع) بر ورودی عالی قاپو
به گزارش فارس، این ایوان باشکوه محل سان دیدن شاهان و حکام اصفهان از نظامی‌ها و محل تماشای آتش‌بازی، سیاه‌بازی، بند‌بازی، حرکات نمایش دلقک‌ها و گروه‌های نمایش در زمان گذشته بوده است.
این کاخ به دستور شاه عباس در ضلع غربی میدان بر شالوده بنایی قدیمی‌تر ساخته شده و تالار موسیقی آن نمونه بارز هنر مقرنس کاری میان تهی است و درب حرم حضرت علی (ع) برای این بنا نصب شده و این اثر را به در عالی آستان علی (ع) نیز مشهور کرده است.
این کاخ بزرگ در روبروی مسجد شیخ لطف‌الله قرار دارد، از مهم‌ترین بناهای اصفهان با شهرتی عالم‌گیر است و در قدیم درب ورودی به دولت خانه صفوی یعنی عمارت‌های ترکیب خانه، تالار طویله، تیموری، اشرف و کاخ چهل‌ستون بوده است.
اگرچه این بنا پس از شاه عباس در دوران مختلف تغییراتی کرده و آسیب‌هایی دیده است، اما هنوز هم شاهکاری بزرگ در تزئینات و نقاشی‌های ایرانی به حساب می‌آید که چشم هر بیننده را مسحور جاذبه‌های خود می‌کند.
عالی قاپو از دو کلمه عالی و قاپو به معنای ایوان و درگاه و سر درب بلند تشکیل شده که سر در آن تمامی با سنگ سماق ساخته شده و به قصر که وارد می‌شویم به وسیله پلکان‌هایی از دو طرف به طبقات بالایی متصل می‌شود.
در طبقه اول دو تالار وجود دارد که به صدر خانه یا کشیک خانه مشهور است و ایوان بلند طبقه سوم با 18 ستون ایوان معروف مجموعه است که در قدیم این ستون‌ها سراسر با آئینه پوشانده بوده و سقفی با صفحات بزرگ که با آلت چوبی و نقاشی تزئین شده بر فراز آن قرار دارد.
وسط این ایوان حوض زیبایی از مرمر و مس وجود دارد که طاق را در خود انعکاس داده و روشنی آب را به طبقات بالا کشیده و زیبایی خاصی به ایوان بخشیده است. در پشت ایوان بزرگ تالاری وجود دارد که از آن گنبد زیبای توحید خانه نمایان و در دوران صفوی محل تجمع دراویش و عرفا در شب‌های جمعه بوده است. سالنی در این گنبد بر فراز آن استوار است و اتاق‌های اطراف آن در حال حاضر به کلاس‌های درس دانشگاه پردیس اصفهان اختصاص دارد.
* نقاشی‌های عالی قاپو، معمای هنری غربی‌ها
اکثر تاریخ‌نویسان و محققان این اتاق و تالار و ایوان را محل تماشای بازی چوگان، قاپوق‌اندازی، سوارکاری و سایر ورزش‌ها و نمایش‌ها و نیز محل دیدار شاهان با سفرا و وزرای دیگر کشورها دانسته‌اند.
آنچه علاوه بر زیبایی و شکوه، عالی قاپو را شایسته تقدیر دوچندان میراثی کرده و علاوه بر تزئینات و مینیاتورهای رضا عباسی، گچ‌بری‌های اتاق بالا و تالار موسیقی است که شکل انواع جام و صراحی در دل دیوار کنده‌کاری شده و فضای جادویی زیبایی به آن بخشیده است.
فرد ریچاردز، جهانگرد و نقاش مشهور اروپایی درباره نقاشی‌ها و گچ‌بری‌های این کاخ می‌نویسد که «این نقش‌ها همچون معمایی هنری است که سال‌ها می‌تواند ذهن را درگیر کرده و بدون جواب بماند.»
در حمله مغول این کاخ لطمه زیاد دیده و براثر بی‌توجهی، حکومت‌های بعد از صفوی نیز خسارت دیده است، اما در سال‌های اخیر در طرحی در حال مرمت و تعمیر است و وضعیت‌های داخلی و خارجی بر مرمت آن نظارت دارند.
به طور کلی عالی قاپو یک بنای خوش‌ساخت و منحصر به فرد تشریفاتی و از دستاوردهای معماری و نقاشی صفوی محسوب می‌شود که از بسیاری از جهات بی‌نظیر و منحصر به فرد است که بازدید از این مکان به میهمانان، مسافران و گردشگران اصفهان روحی سرشار از اقتدار و رهایی خواهد بخشید.
گزارش از مهدی رفائی
انتهای پیام/2301/ذ40/ژ1001
