قزوین؛ پایتخت صفوی با خشت‌های به جا مانده از دروازه بهشت

به گزارش خبرگزاری فارس از قزوین، در پهنه جنوبی رشته کوه‌های البرز، سرزمینی خودنمایی می‌کند که امروزه قزوین نامیده می‌شود.

این سرزمین سابقه‌ای شش هزار ساله در تمدن بشری دارد و حتی برخی باستان شناسان بر اساس یافته‌های خویش وجود تمدن در سرزمین قزوین را به 9 هزار سال پیش نسبت می‌دهند.

در طول تاریخ، این شهر به اسامی مختلفی نامیده می‌شده که از جمله آنها می‌توان به «آرساسیا» و «راژیا» اشاره کرد.

موقعیت ژئوپولتیک و استثنایی قزوین و همچنین قرار گرفتنش در مسیر جاده ابریشم، اهمیت دو چندانی را در طول تاریخ به آن بخشیده است و از پیش از اسلام و به ویژه در عصر ساسانیان آبادانی و رونق این سرزمین، زبانزد ایرانیان بوده است.

در آن دوران این شهر به علت داشتن حصار مستحکم و برج و باروی نفوذناپذیر، شهری غیر قابل تسخیر می‌کرد و در کنار این مرکزیت نظامی و سیاسی به علت داشتن زمین‌های حاصلخیز و مردمانی سخت کوش از آبادانی و رونق قابل توجهی نیز برخوردار بود.

با ورود اسلام به این سرزمین، رشد و پیشرفت، سرعت دوچندان یافت. به ویژه در زمان خلافت هارون الرشید توجه ویژه‌ای به این شهر شد و مسجد جامع عتیق قزوین نیز یکی از بناهای شاخص معماری اسلامی، یادگار آن دوران است، هرچند که این بنا در عصر سلجوقیان و صفویه نیز رشد و توسعه یافت و این شهر را به مرکز فقاهت و علوم اسلامی بدل کرد.

قلم مورخین تاریخ اسلام همواره به نیکی از این سرزمین یاد کرده، به طور مثال در آثار الابلاد، قزوین شهری بسیار بزرگ و پرجمعیت، با باغستان‌ها و تاکستان‌های گرداگردش توصیف شده و یکی از ویژگی‌های این شهر، وجود کشتزارهای سرسبز در طرفین دو رودخانه دیزج و ارنزک ذکر شده است.

حمدالله مستوفی نیز که در همین سرزمین آرمیده، در وصف نیکویی‌های این شهر بسیار قلم زده است.

هرچند که حمله ویرانگر مغول به ایران زمین، قزوین را نیز بی نصیب نگذاشته و موجبات ویرانی آن را فراهم می‌آورد، اما در اواخر دوره ایلخانی و در طول دوره تیموریان رونق دوباره‌ای می‌یابد و حتی دوره حکمرانی سلسله تیموریان، پس از سمرقند به عنوان بزرگ‌ترین شهر ایران به شمار می‌آمد.

اوج شکوفایی قزوین که از دیرباز به دروازه بهشت معروف است به روزگاری باز می‌گردد که حاکمان سلسله صفویه از این سرزمین و عمارت‌های پرشکوهش بر پهنه ایران زمین حکم می‌راندند.

پنجاه و چهار سال حکومت شاه طهماسب صفوی به پایتختی قزوین گذشت و خشت‌های به جا مانده از آن روزگار در دل بناهای باشکوهش و نقش‌های نشسته در جان این خشت‌ها، جملگی، موید شکوه و عظمت قزوین در آن دوره می‌باشد.

در این دوره عمران و توسعه، کارنامه موفقی در قزوین دارد، ساخت کاخ‌ها، مساجد و آب انبارها از یادگاران این دوره است.

حتی انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان و پس از آن افول سلسله صفویه و ظهور قاجاریه نیز از رشد مدنیت در این سرزمین نکاست.

بنا نهادن نخستین خیابان ایران، خیابان سپه و برخی بناهای دیگر همچون نخستین مهمانخانه بزرگ ایران در قزوین بر درخشش این نگین درخشان افزود، با پایان یافتن عصر قاجار و روی کار آمدن پهلوی، متأسفانه بناها و ساختمان‌‌های مهم شهر مورد غفلت قرار گرفتند، برخی تخریب و برخی نیز فراموش شدند ولی در نهایت قزوین با ثبت 1 هزار و 250 اثر تاریخی ملی رتبه نخست در کشور را داراست.

در سال های اخیر و با رشد شهرنشینی در کنار توسعه شهر؛ بار دیگر توجه به بافت قدیمی و بناهای تاریخی جلب شد و بسیاری از بناها مرمت و بازسازی شدند.

در کنار این بازسازی‌ها، قزوین در مسیر عمران و هماهنگ شدن با زندگی جدید گام برداشت و صدها پروژه عمرانی و خدمات شهری به بهره‌برداری رسید.

نام مشاهیر، مفاخر فرهنگی و سیاسی و شهدایی همچون، استاد میرعماد حسنی قزوینی، حمدالله مستوفى، عبید زاکانی، علامه سید ابوالحسن رفیعی، آیت‌الله حاج شیخ هاشم قزوینی، عارف قزوینی، ابوالحسن اقبال آذر، سید اشرف‌الدین حسینی (نسیم شمال)، علامه على‌اکبر دهخدا، میرزا حسن شیخ الاسلام،  محمدعلى رجایى، آیت‌الله حاج سید عباس ابوترابی، آیت‌الله سید علی‌اکبر ابوترابی، سرلشگر شهید حسین لشگری، سرلشگر شهید عباس بابایی، جمال کریمی راد، ابوالحسن محصص مستشاری، مهندس هادی میر میران و...  همچنین حضور مفاخری چون آیت‌الله باریک‌بین، سردار عراقی، دکتر علی‌اکبر صالحی، حجت‌الاسلام ابوترابی، سید محمد دبیر سیاقی، استاد بهاءالدین خرمشاهی، استاد محمد احصایی، دکتر سید جواد مجابی، مرتضی نبوی و علی دهباشی و... در قزوین باعث افتخار و بالندگی قزوینیان است.

امروزه مردمان این شهر دلایل بسیاری برای افتخار به پیشینه سترگ خویش دارند و در کنار آن می‌کوشند به سیمای شهری مدرن و امروزی نیز برسند.

انتهای پیام/2667/ع30/ظ1004