به گزارش خبرگزاری فارس از شهرستان ساری به نقل از روابط عمومی استانداری مازندران، مازندران یکی از استانهای غنی از نظر فرهنگ و هنر در کشور بوده که تاکنون پژوهش اصولی و بنیادی مدونی در مورد فرهنگ و هنر آن توسط متخصصان امر یا صورت نگرفته یا در برخی موارد موجود به صورت کلی و گذرا از آن گذشتند.
دانشنامه مازندران می‌تواند تا حدی مشکلات پژوهشی را رفع و نکاتی از ابهامات در عرصههای مختلف را روشن کند و سندی ماندگار برای درک تاریخی و تطبیقی این میراث، برای مطالعه معاصران و آیندگان و بسترسازی فرهنگی برای جوانان باشد.
با آغاز به کار سید علی‌اکبر طاهایی به عنوان استاندار مازندران وی خواستار تهیه و تنظیم دانشنامه مازندران در ابعاد مختلف نظیر اماکن، مشاهیر، تاریخ، فرهنگ، مردم‌شناسی و زندگی اجتماعی سیاسی مردم استان شد و مسئولیت آن را نیز به هادی ابراهیمی، معاون سیاسی امنیتی و اجتماعی استانداری مازندران سپرد.
مشروح گفت‌وگو با هادی ابراهیمی، معاون سیاسی امنیتی و اجتماعی استاندار مازندران را در ذیل می‌خوانید:
چه شد که مسئولان استان پس از سال‌ها در صدد تهیه دانشنامه مازندران برآمدند؟
ابراهیمی: دستور تدوین و تالیف این اثر ماندگار را طاهایی به عنوان استاندار مازندران صادر کردند. ایشان با توجه به شخصیت فرهنگی که دارند در زمان استانداری‌شان در گیلان نیز همین کار را دنبال کردند و به نتیجه رساندند. از طرفی دیگر دغدغه شورای فرهنگ عمومی استان که ریاست آن بر عهده نماینده معزز مقام معظم رهبری در استان است نیز گردآوری این دانشنامه را داشت. پس از اینکه این مسئولیت بر عهده اینجانب گمارده شد، با تمام وجود این کار را دنبال می‌کنم تا به نتیجه کامل برسانم.
نقش حجت‌الاسلام ابراهیمی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان که در این راستا تمام سختی‌ها و مشکلات را به جان خریدند نیز بر کسی پوشیده نیست.
هدف از تدوین دانشنامه مازندران چیست؟
ابراهیمی: هدف از تدوین دانشنامه مازندران گردآوری آگاهی موجود درباره مازندران در یک کتاب است. چون این اثر متکی به اسناد و مدارک و آخرین آمارها است، پژوهشگران و خواستاران آگاهی علمی و دست اول درباره مازندران در همچون کتاب مرجعی خواهند نگریست و در پژوهش‌های خود به آن استناد خواهند کرد. بنابراین یکی از مهم‌ترین اهداف دانشنامه مازندران، آسان کردن کار پژوهشگران جویندگان آگاهی‌های دقیق درباره مازندران است.
دانشنامه مازندران چه کتابی خواهد بود؟
ابراهیمی: با توجه به اینکه دانشنامه‌ها به دو دسته عمومی و تخصصی تقسیم می‌شوند، دانشنامه مازندران کتابی خواهد بود تخصصی. یعنی در آن تنها موضوعاتی مطرح می‌شوند که پیوندی با مازندران داشته باشند و به چیزهایی که ارتباطی با مازندران ندارند، پرداخته نخواهد شد. بنابراین پیوند داشتن با مازندران اصلی‌ترین دلیل ورود هر موضوعی به دانشنامه است.
امروزه دانشنامه‌ها در جهان از چه جایگاهی برخوردار است؟
ابراهیمی: امروزه در سراسر جهان، دانشنامه‌ها در شمار ابزارهای اطلاع‌رسانی هستند و رسانه‌ای خوانده که وظیفه‌اش دادن آگاهی‌های درست و روزآمد به خواننده است و از هرگونه غرض و شائبه‌ای که مایه سردرگمی خواننده شود او را به خطا ببرد و به سمت و سوی دلخواه مؤلف بکشاند برکنار است. دانشنامه جای ارزش‌گذاری و داوری نیست و نباید حتی با کوتاه و بلند کردن عامدانه مقالات خواننده را واداشت تا بی‌آنکه متوجه باشد به ارزش‌گذاری ناگفته مؤلف برسد.
اطلاعات مندرج در دانشنامه چه استفاده‌ای خواهد داشت؟
ابراهیمی: یکی از سودمندی‌های دانشنامه مازندران اینکه چون کتابی مرجع به شمار می‌آید داده‌های آن سند تاریخی خواهد بود و مبنای ارزیابی‌های آینده قرار خواهد گرفت.
گذشته از این دانشنامه، برنامه‌ریزان استانی و کشوری را در برنامه‌هایی که برای توسعه و آبادانی استان طرح‌ریزی می‌کنند یاری خواهد داد. مایه ارتقای فرهنگی استان و آموزش شیوه درست پژوهش به دانشجویان و پژوهشگران دانشگاه‌ها خواهد شد در جوانان انگیزه رقابت پدید می‌آورد و آنها را تشویق می‌کند که به کارهای فرهنگی روی بیاورند.
دانشنامه مازندران از چند جلد تالیف و در تدوین آن از چه ساختاری استفاده شده است؟
ابراهیمی: دانشنامه مازندران کتابی خواهد بود در دو جلد و هر جلد در هزار صفحه دوستونی به اندازه رحلی معروف به قطع دایرة المعارفی که در آن همه آگاهی‌های مهم درباره مازندران گرد آمده باشد. به هر یک از دو جلد پنجاه صفحه عکس رنگی و سیاه سفید افزوده می‌شود و این عکس‌ها متناسب با موضوعات و در کنار موضوع مربوط به خود قرار می‌گیرند تا خواننده درک و دریافت بهتری از موضوعی که می‌خواند پیدا کند. این دانشنامه ترتیب الفبایی خواهد داشت تا خواننده بتواند آسان‌تر به موضوعی که در پی آن است دسترسی یابد و برای رسیدن به مطلبی که می‌جوید ناگزیر به تورق دو جلد کتاب نشود. بنابراین مطلب هر مقاله به مهم‌ترین نکته‌هایی که به آنها نیاز است می‌پردازد و از درازگویی بسیار می‌پرهیزد.
دانشنامه مصداق این سخن امام علی (ع) است که فرمودند: «خیر الکلام ما قل و دل».
زمان‌های طولانی در تدوین آفت دانشنامه‌اند، برای این موضوع چه چاره‌ای اندیشه شده است؟
ابراهیمی: به تجربه ثابت شده است که زمان‌های دراز آفت دانشنامه‌اند. هر گاه زمان تألیف و تدوین دانشنامه‌ای به درازا بکشد بیم آن است که دچار تغییر سلایق، تدابیر تازه و تصمیمات دیگر گونه شود و در نتیجه از ادامه کار بازماند و هزینه و زحمتی که بر سر آن رفته هدر رود. این تجربه از نامه دانشوران ناصری تا امروز تکرار می‌شود.
با بررسی اجمالی تاریخ به این نکته پی می‌بریم که دایرة‌المعارف فارسی که کتابی در سه جلد است و می‌توانست در پنج سال به پایان برسد، به واسطه همین تغییر سلیقه و دست به دست شدن نزدیک به چهل سال به درازا کشید و فاصله چاپ جلد یکم و سوم آن سی و یک سال است.
باید این نکته را هم در نظر داشت که البته کوتاهی زمان ممکن است سبب شود که پاره‌ای کاستی‌ها در دانشنامه راه یابد. از این منظر، زمان به ثمر رسیدن طرح حاضر بین سه و نیم تا حداکثر چهار سال برآورد می‌شود. با این همه هیچ دانشنامه‌ای از خطا یا دست کم از کاستی برکنار نیست و بزرگ‌ترین دانشنامه‌های جهان نیز از این آفت برکنار نبوده‌اند.
در تدوین دانشنامه مازندران چه اشخاص یا مراکزی همکاری می‌کنند؟ آیا مکان مشخص برای این کار در نظر گرفته‌اید؟
ابراهیمی: برای تهیه چنین کتاب ارزشمندی یقینا شایسته است که دانشنامه باید دارای دفتری مرکزی و یک کتابخانه تخصصی باشد. دفتر مرکزی دانشنامه را در دانشگاه فرهنگیان استان در ساری قرار داده‌ایم و سرپرستی آن نیز به دکتر انوشه سپرده شد.
در دفتر مرکزی هر یک از موضوعاتی که باید نوشته شوند به ثبت می‌رسند، مهم‌ترین منابع آنها قید می‌گردند و برای آنها پرونده علمی تهیه می‌شود. از فواید دفتر مرکزی یکی نیز می‌تواند این باشد که در آنجا مؤلفان علاقه‌مند اما تازه کار را آموزش دهند و برای کارهای پژوهشی آماده سازند. دیگر اینکه مصلحت در این است که هزینه پیش‌بینی شده برای دانشنامه پیش از آغاز کار تهیه و به دست هیئت امنا یا هر جایی که احتمال دخل و تصرف در آن نرود سپرده شود تا پس از جابجایی احتمالی پردازندگان این هزینه خللی یا وقفه‌ای در دانشنامه پیش نیاید و مؤلفان و اداره‌کنندگان آن مطمئن باشند که کارشان به سرانجام می‌رسد.
مؤلفانی که با دانشنامه همکاری می‌کنند از میان چه کسانی و با چه ویژگی‌هایی انتخاب می‌شوند؟
ابراهیمی: دکتر انوشه، سرپرستی دفتر مرکزی دانشنامه را بر عهده دارند، ایشان فردی دانشمند و از پشتکار بسیار بالا برخوردار است که با تیمی از محققان و پژوهشگران استان و کشور این کار را دنبال می‌کند و در آینده نزدیک با برخی از صاحب‌نظران و دانشگاهیان مازندران مقیم تهران پیرامون دانشنامه مازندران گفت‌وگو خواهیم کرد.
اما مؤلفانی که با دانشنامه همکاری خواهند داشت باید در درجه نخست بومی باشند زیرا بومی‌نشینان بیش از دیگران، استانی را که در آن زندگی می‌کنند می‌شناسند یا از میان کسانی برگزیده شوند که در حوزه مازندران شناسی کار کرده باشند. چنانچه علاقه‌مندانی باشند که با شیوه دانشنامه‌نویسی آشنایی نداشته باشند جلساتی برای آنها گذاشته شود و استاد با استادانی در چندین درس گفتار آنها را با این شیوه آشنا سازند و تجربه‌های خود را به آنها انتقال دهند.
همچنین در گزینش مؤلف به ویژه برای نوشتن مقالات کلیدی، کسانی را به کار گیرند که با زمینه کار خود آشنا باشند. مثلاً در شناساندن تاریخ‌نگاران و کتاب‌های تاریخی از آنهایی که در رشته تاریخ درس خوانده‌اند یا دستی در تاریخ دارند بهره‌برداری شود. کمترین فایده این کار است که مؤلف را به کار علمی می‌کشاند و او را با تجربه‌تر و آزموده‌تر می‌سازد.
مهم‌ترین ویژگی‌های دانشنامه را جامعیت و روشمند بودن آن اعلام داشتید، در مورد این دو ویژگی بیشتر توضیح دهید.
ابراهیمی: جامعیت دانشنامه‌ها در این است که خود به پرسش‌هایی که مربوط به حوزه کارش است، پاسخ بگوید و خواننده یا پژوهشگر ناگزیر به مراجعه به کتاب‌های دیگر نباشد. بنابراین هر دانشنامه وظیفه دارد که همه پرسش‌های احتمالی را در پیش چشم داشته باشد و برای آن پاسخ درست و دقیق بیابد. روشمندی کتاب در این است سراسر کتاب رسم الخطی یکسان، ساختی مشخص و یکدست و شیوه‌ای واحد داشته باشد و هر مقاله‌سازی جداگانه و ناهماهنگ برای خود ننوازد.
انتهای پیام/2296/ب/د1000
