به گزارش خبرگزاری فارس از قم، از کنار ویترین کتابفروشی‌ها که عبور می‌کنید انواع و اقسام ترجمه‌ها به رؤیت می‌رسد ترجمه موسوی گرمارودی، مهدی فولادوند، حاج محمد یاسری، آیت‌الله مشکینی و آیت‌الله مکارم شیرازی و حتی برخی اوقات در بین 92 ترجمه فارسی معاصر قرآن گم می‌شوید و نمی‌دانید کدام یک از ترجمه‌ها متقن بوده و می‌تواند نیازتان را برطرف کند.
«ترجمه قرآن از تفسیر مشکل‌تر است» این عبارت سخنی آغازین برای کسانی است که ترجمه را امری آسان می‌پندارند و تنها بر پایه تسلط بر زبان مورد نظر در امر ترجمه ورود پیدا می‌کنند ولی این نکته حائز اهمیت است که مترجم قرآن باید به تفسیر قرآن آگاه باشد تا با خلاصه‌سازی متن ترجمه شده را به صورت روان، دقیق و نسبتا کامل به مخاطب برساند.
زبان فارسی دومین زبان جهان اسلام و نخستین زبانی است که قرآن به آن ترجمه شده است. از شواهد و روایات تاریخی چنین استنباط می‌شود که پیشینه ترجمه قرآن به زبان فارسی مربوط به دوران پیامبر اکرم(ص) است.
ترجمه قرآن به فارسی علاوه بر دارا بودن شمارگان فراوان و پیشینه نگارش، از نظر تنوع در روش‌ها و سبک‌های ترجمه نیز در میان سایر زبان‌ها بی‌نظیر است. این امر نشان‌دهنده توجه و استقبال ویژه ایرانیان و فارسی‌زبانان به این کتاب آسمانی است به همین دلیل مترجمان قرآن متناسب با گرایش‌ها، سلیقه‌ها و سطوح مختلف علمی به ترجمه قرآن پرداخته‌اند.
شاهد تاریخی قدمت ترجمه فارسی قرآن ترجمه سلمان فارسی بوده که آنچه از آن باقی مانده ترجمه «بسم الله» به معنای «به نام یزدان بخشاینده» است.
*تعدد ترجمه‌های فارسی قرآن تهدید یا فرصت؟
تاکنون صدها بار قرآن کریم به زبان فارسی ترجمه شده است. ایرانیان با مطالعه ترجمه‌های فارسی قرآن آشنایی گسترده‌ای با پیام الهی پیدا کردند.
حجت‌الاسلام محمد نقدی رئیس مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی در این خصوص تعدد ترجمه‌ها را عاملی برای افزایش رقابت عنوان و حجت‌الاسلام صادق یوسفی‌مقدم رئیس مرکز فرهنگ و معارف قرآن، ترجمه قرآن کریم را مانند تفسیر قرآن امری تعطیل‌ناپذیر معرفی می‌کند.
حجت‌الاسلام صادق یوسفی‌مقدم رئیس مرکز فرهنگ و معارف قرآن می‌گوید: فراوانی ترجمه‌های فارسی در صورت دارا بودن نوآوری و تطابق با نیازهای جامعه امری موازی‌کارانه محسوب نمی‌شود.
*انواع ترجمه‌ها
ترجمه‌ها با روش‌های مختلف مانند تحت اللفظی، آزاد و تفسیری، ساختاری، وفادار یا معادل، معنایی و... با سبک‌هایی مانند آوایی و آهنگین، منظوم، کامل و بخشی انجام می‌شود ولی مترجم در هر یک از انواع ترجمه باید علاوه بر تأمل همه‌جانبه دارای دقت باشد و این طور نباشد که بدون تکیه بر مسندی قوی ترجمه را انجام دهد.
رئیس مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی علاوه بر فهم زبان عربی به عنوان زبان مبدأ، تبحر در حوزه معارف اسلامی مانند تفسیر، تاریخ، لغت، معانی بیان و مسائل کلامی را برای مترجمان ضروری می‌داند.
*ویژگی مترجمان قرآن کریم
مترجم در مرحله نخست باید به تفسیر آشنا باشد و علوم ترجمه قرآن مانند صرف، نحو، اعجاز و بلاغت را بداند و واژه‌های مترادف و مجاز در ترجمه را تشخیص دهد.
نظریه محوری در ترجمه حداقل از عناصری مانند روش، سبک، مبانی کلامی ترجمه، مبانی واژگانی، مبانی ادبی، مبانی زبان‌شناختی، انتخاب نظر در مورد قواعد ترجمه و رویکرد خاص در ترجمه تشکیل شده است.
هر مترجم لازم است پیش از شروع ترجمه دیدگاه خود را در موارد فوق انتخاب کند تا بتواند ترجمه‌ای قانونمند، روشمند و ارزشمند ارائه کند تا بتواند در این زمینه موفق باشد.
حجت‌الاسلام محمدرضا انصاری محلاتی کارشناس ارزیابی‌کننده ترجمه‌های قرآن مؤسسه ترجمان وحی ترجمه سطحی مترجمان را زیان‌بار عنوان می‌کند و از ترجمه‌هایی سخن به میان می‌آورد که به دلیل عدم دقت و تسلط مترجم دارای 20 تا 30 غلط فاحش است.
وی در ادامه می‌گوید: امکان ندارد ترجمه طوری باشد که هیچ نقص و عیبی نداشته باشد بنابراین این امر نشانگر اعجاز قرآن است.
حجت‌الاسلام جواد عظیمی مسئول دارالقرآن اداره‌کل تبلیغات اسلامی استان قم علاوه بر تسلط بر زبان عربی آشنایی با روایات و احادیث را در ارائه ترجمه کامل و جامع مهم عنوان و بیان می‌کند: در ترجمه قرآن ترجمه تحت اللفظی ملاک نیست زیرا بسیاری از آیات باید با کمک احادیث ترجمه شود.
*نظارت دبیرخانه نظارت بر ترجمه قرآن کریم و آثار قرآنی
از جمله وظایف دبیرخانه نظارت بر ترجمه قرآن کریم و آثار قرآنی به عنوان نهاد زیرمجموعه مرکز هماهنگی توسعه و ترویج فعالیت‌های قرآنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌توان به بررسی ترجمه‌های قرآن و متون دینی برای نشر و جلوگیری از ترویج ترجمه‌های نادرست و غیرمنطبق با آیات قرآن کریم و متون دینی، حمایت از نشر ترجمه‌های برتر و تهیه الگوهای مناسب‌تر ترجمه، کارشناسی و معرفی آثار شایسته، حمایت در زمینه‌های فنون و علوم قرآنی و تفسیر و ترجمه قرآن کریم اشاره کرد.
به گفته حجت‌الاسلام انصاری محلاتی برنامه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر نظارت بر ترجمه‌های قرآن به طور قوی پیش نرفته است.
حجت‌الاسلام عظیمی در همین زمینه نگاه وزارت فرهنگ و ارشاد را اجمالی عنوان کرده و بر تشکیل شورای علمی متشکل از متخصصان فن ترجمه تأکید می‌کند.
حجت‌الاسلام نقدی تصریح می‌کند: باید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیگیری لازم و دقت بیشتری در این زمینه داشته باشد البته شوراهایی برای ارزیابی و نظارت بر ترجمه تشکیل شده و مؤسسه ترجمان وحی نیز در زمینه نظارت بر ترجمه‌ها همکاری می‌کند.
*کمتر ترجمه‌ای خالی از عیب و نقص است
با وجود نظارت این دبیرخانه بر ترجمه‌های فارسی قرآن این ترجمه‌ها خالی از اشکال نبوده بنابراین نیاز وجود ناظری قوی‌تر در این حوزه احساس می‌شود.
انصاری محلاتی معتقد است که کمتر ترجمه‌ای خالی از نقص و عیب بوده و حتی ترجمه‌های قدیمی مانند میبدی و امثال آن را دارای نارسایی یا عدم صحت برخی واژگان می‌داند.
وی ترجمه گرمارودی را از جمله ترجمه‌هایی عنوان می‌کند که پس از برطرف شدن اشکالات آن در چاپ دوم تاکنون توانسته است جایزه کتاب سال حوزه را به خود اختصاص دهد.
حجت‌الاسلام نقدی در سخنی از آرشیوسازی 2 هزار مقاله در زمینه نقد ترجمه‌های فارسی قرآن سخن می‌گوید که این امر اشکالات وارد شده بر این ترجمه‌ها را نشان می‌دهد.
*نواقص برخی ترجمه‌ها
متأسفانه بسیاری از ترجمه‌های قرآن موجود است که از مجرای غیر کارشناسانه ترجمه شده بنابراین این امر به کل ترجمه‌ها آسیب می‌رساند یا برخی دیگر از مترجمان به متن ترجمه‌های موجود مطالبی اضافه یا حذف می‌کنند و آن ترجمه را به نام خود چاپ می‌کنند.
آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی در نخستین همایش ملی مترجمان قرآن کریم بر جلوگیری از استنباط‌های شخصی و ترجمه‌های نادرست تأکید کرده و گفته است: در ترجمه قرآن کریم باید شاگرد بود، نه اینکه استاد قرآن باشید و بخواهید نظرات خود را بر آن تحمیل کنید.
وی عنوان داشته است: کسی می‌تواند ترجمه کند که تفسیر نوشته باشد یا تفاسیر مختلف را تحقیق و مطالعه کرده باشد.
این مرجع تقلید با بیان اینکه برخی ترجمه‌ها خدمت به قرآن نیست، بلکه خیانت به اسلام است، بر دقت و نظارت بیشتر به ترجمه‌ها تأکید کرده است.
*نداشتن فیلتر قوی برای ترجمه‌ها
با توجه به این امر که برای چاپ قرآن ناشران باید مجوز لازم را دریافت کنند بنابراین داشتن فیلتری قوی برای چاپ ترجمه‌ها و دفاع از حقوق ترجمه‌های موجود با توجه به تخلفاتی که ممکن است در امر ترجمه قرآن روی دهد از اهمیت فراوانی برخوردار است.
حجت‌الاسلام محمدحسین صادقی دبیر انجمن قرآن‌پژوهی حوزه و معاون آموزش و پژوهش مرکز تخصصی تفسیر، اقتباس از برخی ترجمه‌های چاپ شده را از جمله آسیب‌های تهدیدکننده ترجمه‌های قرآن ذکر کرده و این عمل را بی‌انصافی قلمداد می‌کند.
وی تصریح می‌کند: وقوع چنین رویدادهایی از عدم وجود فیلتر قوی برای ترجمه‌های قرآن ناشی می‌شود.
حجت‌الاسلام یوسفی‌مقدم بر دقت ناظران حوزه ترجمه مبنی بر جلوگیری از اینگونه تخلفات تأکید می‌کند.
*ناقدان از نقدهای بی‌مورد جلوگیری کنند
نقد و ارزیابی ترجمه از جایگاه خاصی برخوردار است بنابراین در این زمینه ناقدان باید ارزیابی صحیحی از ترجمه داشته و از نقدهای بی‌مورد جلوگیری کنند.
وجود اشکالات و خلأها در ترجمه‌های قرآن کریم به زبان فارسی حکایت از نظارت کج‌دار و مریض بر ترجمه‌های قرآن است و این امر سبب ترجمه‌های سطحی، تخلفات و غلط‌هایی در ترجمه‌های قرآنی می‌شود.
با وجود فعالیت‌هایی که در زمینه ترجمه قرآن به زبان‌های مختلف صورت گرفته کارهای فراوانی در عرصه ترجمه قرآن بر زمین مانده که معاون آموزش مرکز تخصصی تفسیر تشکیل ستاد و انجمنی به عنوان انجمن مترجمان قرآن برای بررسی ترجمه‌ها را از جمله این کارها عنوان می‌کند و در این خصوص می‌گوید: اعضای این ستاد مشخص شده ولی به دلیل عدم پشتوانه‌های مادی و معنوی هنوز تشکیل نشده است.
علاوه بر ترجمه‌های فارسی در دوران کنونی ترجمه‌های قرآن به زبان‌های مختلف در حال رواج است به عنوان مثال مؤسسه ترجمان وحی 22 زبان را در دستور کار خود قرار داده و تاکنون ترجمه قرآن به هفت زبان انگلیسی، فرانسه، اسپانیایی، ترکی آذری، ترکی استانبولی، چینی و اردو را چاپ کرده است که این امر بیش از پیش نیاز وجود نهادی به عنوان ناظری قوی بر ترجمه قرآن را نمایان می‌کند تا ترجمه زبان‌های دیگر که اکثر آنها صادراتی است بدون اشتباه باشد.
==============
گزارش از ایمن‌سادات موسوی‌نژاد
==============
انتهای پیام/78003/و40/چ3000
