به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس از شهرستان ساری، برگزاری مراسم و آیین شب یلدا از قرن‌های متمادی در ایران مرسوم بوده و آیینی چند هزار ساله از فرهنگ ما را تشکیل می‌دهد.
مردم غرب مازندران و منطقه کجور نوشهر علاوه بر منتسب دانستن آیین شب یلدا به ایران باستان بر این باورند که این آیین با اعتقادات دینی هم درآمیخته و همچنان بعد از آیین نوروز، مهم‌ترین آیین کهن ایرانی محسوب می‌شود.
یلدا آیینی است در نخستین شب زمستان و بلندترین شب سال که به‌نام «شب چله» معروف بوده و بر اساس اسناد، مربوط به ایزدمهر است، شب زایش و تولد مهر که به یادگار آن، این جشن برگزار می‌شود.
به اعتقاد شماری از پژوهشگران و محققان اگر چه امروز با رشد زندگی صنعتی، آیین ملی و باستانی ما به دست فراموشی سپرده شده اما یلدا را باید شب شکرگزاری دانست و در حفظ این آیین ملی و برای انتقال فرهنگ اصیل ایرانی با عنوان میراث‌داران فرهنگ این مرزوبوم، کوشید.
ریشه معنی و واژه یلدا
یلدا از نظر معنی معادل با کلمه نوئل از ریشه ناتالیس رومی به معنی تولد است و نوئل از ریشه یلدا است. واژه «یلدا» سریانی (از لهجه‌های متداول زبان «آرامی» است) و به معنی ولادت است.
به‌صورت میانگین شب یلدا 14 ساعت و 16 دقیقه و روز آن 9 ساعت و 44 دقیقه است که 24 ساعت شبانه‌روز را تشکیل می‌دهند.
نگاهی به آیین شب یلدا در کجور
در شهرستان‌های غرب مازندران آیین شب یلدا همچون دیگر نقاط ایران اسلامی با شیوه خاصی برگزار می‌شود. یکی از این مناطق، بخش تاریخی کجور نوشهر است که اهالی آن در شب یلدا، لباس محلی می‌پوشند، غذای محلی می‌پزند و با طبل و سرنا و خواندن نغمه‌های محلی به رقص و پایکوبی می‌پردازند تا شادمانی را به یکدیگر هدیه کنند.
در این شب مصفا، اهل خانه و خویشاوندان به گرد هم جمع می‌شوند و علاوه بر خوردن تنقلات از جمله هائیشت (گندم بو داده و شاهدانه با کشمش و مغز گردو) که توسط بانوی خانه آماده می‌شود، میوه‌های پخته به نام هکشی درست می‌کنند.
در چنین شبی هنرمندان آوازخوان، امیری و طالبا می‌خوانند و نوازندگان با سرنا و نی موسیقی‌های شادی می‌نوازند. گرفتن فال حافظ و شکستن گردو برای هر فرد از دیگر برنامه‌های شب چله در این منطقه است که به یادگار مانده است.
اما اکنون بسیاری از آیین‌ها از جمله شب یلدا به دلیل تغییر در نگرش‌ها و همچنین وضعیت اقتصادی خانواده‌ها از شکل و شمایل اولیه‌اش فاصله گرفته و حتی کمرنگ شده است.
اهالی بخش تاریخی کجور نوشهر در شب یلدا، لباس محلی می‌پوشند، غذای محلی می‌پزند و با خواندن نغمه‌های محلی شادمانی را به یکدیگر هدیه کنند.
با توجه به اینکه کجور یکی از نقاط فرهنگی با قدمت تاریخی 3000 ساله است مردم آن نیز در این شب با گرد هم آمدن در کنار خانواده سنت زیبای گذشتگان خود را در شب یلدا جشن می‌گیرند.
مردم کجور در این شب که آن را شب چله نیز می‌نامند معتقدند باید چهل نوع خوراکی برای خوردن آماده کنند تا بلندای شب یلدا را همراه با شادی سپری کنند که این امر به‌صورت نمادین و با تهیه غذاها و تنقلات محلی در کجور انجام می‌گیرد که در کنار آن فانوس به‌عنوان نماد روشنایی و خوشبختی تا شب یلدای سال بعد روشن می‌شود.
خوش اقبالی یا بداقبالی
مردم کجور در گذشته با شکستن 10 عدد گردو خوش اقبالی یا بداقبالی افراد را در آن می‌دانستند به گونه‌ای که اگر گردوی شکسته شده به نام فردی سالم بود وی سالی خوش‌شانس در پیش دارد و در غیر آن بدشانسی گریبانگیر او خواهد شد.
گرفتن فال حافظ و شکستن گردو برای هر فرد از دیگر برنامه‌های شب چله در این منطقه است که به یادگار مانده است.
آیین شب یلدا در برخی نقاط کجور
اهالی دهکده فرهنگی و تاریخی کندلوس هم همچون سایر مردم خطه پهناور و زیبای کجور از نقاط دور و نزدیک کشور، خود را به زادگاهشان رسانده تا این شب را در کنار بزرگ‌ترهای خانواده سپری کنند و شب یلدا را با هم جشن بگیرند.
پوشیدن لباس محلی، پختن غذاهای محلی، تفال به حافظ، دید و بازدید اقوام از یکدیگر و ... از جمله مراسم‌های شب یلدا در این روستا است.
مردم روستای سماء کجور نیز از چند روز پیش از فرا رسیدن شب یلدا خود را آماده جشن می‌کنند و به تهیه مقدمات آن می‌پردازند.
تهیه کلوچه‌ها، حلواها، آجیل‌ها، میوه‌ها و انواع خوراکی‌های دیگر از جمله مقدمات جشن شب یلدا در روستای سماء کجور است.
فرزندان هر خانواده از راه‌های دور و نزدیک به دیدار بزرگ‌ترهای خانواده رفته و این شب را کنار یکدیگر جشن می‌گیرند.
برای گرفتن فال از دیوان حافظ، به نام هر یک از آنهایی که در شب‌نشینی یلدا حاضر هستند مهره مشخصی که متمایز از مهره‌های دیگر افراد حاضر در آن خانه شناخته می‌شود در کوزه‌ای می‌ریزند و بعد هم دیوان را باز می‌کنند و شروع به خواندن غزل می‌کنند و در هر غزل مهره‌ها را از کوزه بیرون آورده تا معلوم شود که آن غزل برای فال کدام یک از افراد است.
خواندن اشعار محلی، روایت داستان‌های اساطیری و برخی بازی‌های محلی از جمله دیگر مراسم‌های آئین شب یلدا در منطقه کجور مازندران است.
اهالی روستای کشکک کجور نیز برای برپا داشتن آیین شب یلدا بسیار اهمیت قائل هستند و از قدیم الایام تاکنون با شور و حرارت خاصی این شب را جشن می‌گیرند.
اهالی این روستا در شب یلدا گندم را تفت داده و به آن برخی افزودنی‌های محلی و طبیعی نیز اضافه می‌کنند که در نهایت ماده غذایی خوشمزه و مقوی به دست می‌آید.
تهیه میوه‌های جنگلی مانند ولیک، کنس ( ازگیل وحشی )همراه با سایر میوه‌های رایج را برای جشن شب یلدا آماده می‌کنند.
شبی به یاد ماندنی
همچنین با استفاده از برنج و عسل ماده غذایی به نام «بادونه» درست کرده و در آن شب در کنار اعضای خانواده تناول می‌کنند.
در روستای لاشک کجور هم مردم در شب یلدا مقدمات متنوعی را تدارک می‌بینند تا شبی به یادماندنی را در کنار اعضای خانواده خود سپری کنند.
این مراسم در روزگاران قدیم در روستای لاشک کجور بدین صورت بوده است که برای این شب بزرگ‌ترهای خانواده که حتی در ایام پاییز و زمستان نیز در روستا زندگی خود را می‌گذراندند به تهیه انواع خوراکی‌های محلی می‌پرداختند و تا قبل از فرا رسیدن شب سفره این شب را پهن می‌کردند و پس از فرا رسیدن شب در کنار فرزندان و نوه‌های خود مراسم‌های سنتی را به جای می‌آوردند.
حتی گفته می‌شود که صاحبان ثروت و اربابان هر روستا به دیدار خانواده‌های کم بضاعت رفته و به او کمک مالی کرده و نیازهای مادی وی را برطرف می‌کردند تا همه در شب بلند یلدا خاطره‌ای خوش و زیبا را داشته باشند.
این رسوم در عصر ماشین و تکنولوژی کمرنگ و حتی رو به فراموشی است.
انتهای پیام/86019/ب/د1000
