به گزارش خبرگزاری فارس از اهواز، هفته کتاب آمد و رفت؛ موضوعی مانند نذر کردن اهدای کتاب به جای ادای نذر به شیوه‌های دیگر در ایام ماه محرم و صفر را اگر چه هنوز به دلیل نوپایی نمی‌توان در معرض نقد و بررسی قرار داد، اما نگاهی اجمالی به طرح و اندیشه سازنده این جریان نشان می‌دهد که بستر فرهنگی جاری همواره از ظرفیت‌ها و بسترهای لازم و کافی برای بسط آرمان‌ها و اندیشه‌هایی که مایه پیروزی و اقتدار او بوده‌اند، بهره برده است.
بی شک اهدای کتاب با چنین هدفی حتی در میان بخش‌هایی از پیش تعیین شده در بستر جامعه و ترویج توأمان فرهنگ کتابخوانی و نیز انتخاب آثار مناسب و قابل توجه در حیطه موضوعی که مایه وجود این حرکت شده است تاثیر فرهنگی و معنوی بسیاری را به دنبال دارد.
*بزرگراه رشد فرهنگی
کتابخانه‌های عمومی را از مظاهر دموکراسی در دنیای جدید دانسته‌اند. چرا که در حقیقت پایه‌های دموکراسی بر آزادی بیان و اندیشه نهاده شده و کتابخانه‌های عمومی نهادی است که با کمک به رشد و شکوفایی اندیشه افراد جامعه به آنها کمک می‌کند تا با دانش و احاطه بیشتری عقاید خود را ابراز کنند.
کتابخانه عمومی این فرصت را برای همه افراد جامعه فراهم می‌کند که به شکلی فعال در امور فرهنگی و اجتماعی جامعه خود دخالت داشته باشند و در فرایندهای فرهنگی جامعه نقش مؤثری ایفا کنند. حتی در بیانیه یونسکو نیز از کتابخانه‌های عمومی به عنوان بزرگراهی برای رشد فرهنگی افراد و گروه‌های اجتماعی نام برده شده و از رسالت‌های مهم کتابخانه‌های عمومی ارتقای آگاهی افراد از میراث فرهنگی و نیز حمایت از گفت‌وگوهای فرهنگی و تنوع فرهنگی ذکر شده است. بنابراین می‌توان گفت که کتابخانه به عنوان مرکز اصلی اطلاعات و گنجینه دانش، به انواع مختلف و به طور مستقیم و غیرمستقیم، نقش بارزی در انواع توسعه به‌ویژه صنعتی و اقتصادی دارد.
*21جلد کتاب فاصله تا چشم انداز
بد نیست در اینجا نگاهی به کتاب‌های موجود در کتابخانه‌های عمومی استان بیندازیم. به گفته مدیر کل کتابخانه‌های عمومی خوزستان، در حال حاضر یک میلیون 723 هزار و 500 جلد کتاب در کتابخانه‌های عمومی استان موجود است. در واقع سرانه کتاب هر 100 نفر شهروند خوزستانی، 38 جلد است.
این در حالی است که هدفگذاری سند چشم انداز توسعه در شاخص نسخه کتاب، دستیابی به 800 نسخه برای هر 100 نفر ایرانی تا سال 1404 است که بر این اساس طبق برنامه زمان‌بندی شده سهم استان خوزستان فراهم آوری 2 میلیون و 719 هزار و 350 جلد کتاب و رسیدن به سرانه 59 جلد برای هر 100 نفر خوزستانی است.
لفته منصوری اظهار می‌کند: هم اکنون خوزستان از لحاظ سرانه کتاب در رتبه چهارم بعد از استان‌های آذربایجان شرقی، اصفهان و فارس قراردارد.
خوزستان دارای 163باب کتابخانه عمومی است که این تعداد به نسبت جمعیت استان یعنی هر 27 هزار و 500 نفر خوزستانی یک باب کتابخانه عمومی، که در این امر هم به مکان‌یابی و رعایت پراکندگی جمعیت توجه زیادی نشده است.
منصوری زیربنای کتابخانه‌های عمومی استان را با 5 هزار و 73 متر مربع افزایش نسبت به سال گذشته، هم اکنون 80 هزار و 419 مترمربع می‌کند: بر این اساس سرانه دسترسی به فضای کتابخانه‌ای نیز از 1.66 سانتی‌متر به 1.75 سانتی‌متر برای هر 100 نفر ارتقا یافته است.
بد نیست بدانیم؛ طبق سند چشم انداز ایران 1404 سرانه مطلوب فضای کتابخانه‌ای برای هر 100 نفر ایرانی 8 مترمربع درنظر گرفته شده که طبق برنامه زمان بندی شده برای رسیدن به این هدف تا پایان سال 1391 باید به سرانه 2.26 مترمربع به ازای هر 100 نفر برسیم که به لحاظ کمی 23.5 مترمربع تا پایان سال 91 فضا نیاز داریم.
*یک جیب پر پول
بررسی وضعیت میزان سواد در کشور به تفکیک درآمد بیانگر این واقعیت است که هر کجا درآمد بالا باشد سواد نیز بالا است. یک کارشناس با مقایسه قیمت کتاب با چیزهای دیگر، گران بودن قیمت کتاب را رد می‌کند و می‌گوید: «من خودم قبلاً فکر می‌کردم که کتاب گران است؛ اما بعد که با چیزهای دیگر مقایسه کردم، دیدم که واقعاً این طور نیست؛ یعنی حتی دانشجویانی که وضع مادیشان هم خیلی خوب نیست، در جاهای دیگر، به راحتی خرج می‌کنند، اما به کتاب که می‌رسند، داد از گرانی می‌‌زنند. اگر گرانی را یک مشکل بزرگ بدانیم، می‌توانیم با امانت گرفتن کتاب و استفاده از کتابخانه، آن را حل کنیم».
به راستی جایگاه «کتاب»، در خانه‌ها و خانواده‌های ما کجاست؟ منظور، جای آن در طاقچه، قفسه و کمد نیست، بلکه از نظر «فرهنگ کتابخوانی» و انس با مطالعه و «مرجع» قرار دادن کتاب برای حل مشکلات فکری و اخلاقی و افزایش مطالعات دینی و تاریخی و ارتقای سطح آگاهی‌های اجتماعی و سیاسی و کسب مهارت‌های بیشتر در زمینه تربیت، خودسازی، مدیریت خانه، برخورد با دیگران، نظم و نظافت خانه، بهداشت و درمان خانواده، ایجاد سرگرمی‌های سالم و پر کردن اوقات فراغت و غنی ساختن ایام تعطیلی است.
یک هزارم آنچه در رسانه‌های عمومی و آگهی‌های تبلیغاتی و پیام‌های بازرگانی در باره کالاهای مصرفی و لوازم زندگی و محصولات غذایی و ... پخش می‌شود، به «کتاب» اختصاص نمی‌یابد! چرا؟ آیا کتاب، جزو نیازهای زندگی نیست؟ آیا به مطالعه هم احتیاج نداریم؟ آیا چنان نیست که کتابخوانی هم بتواند برای ما رفاه روحی، آرامش اعصاب، سلامت فکر و پیشرفت علمی فراهم آورد؟ پس چرا این همه مورد غفلت است؟
برای ترویج فرهنگ کتابخوانی باید برنامه‌سازی و تبلیغات و کارهای فرهنگی و رسانه‌ای کرد، تا به صورت یک «نیاز»، یک مسئله «حیاتی» و یک مایه «افتخار و امتیاز» به شمار آید. درست است که کتاب گران است، و این یکی از عوامل روی گردانی مردم از کتاب تلقی می‌شود، ولی انصاف باید داد، آیا با هزینه‌ای که برای خرید یک کیلو بستنی، یک هندوانه، یک پرس غذا، یک بسته چیپس و پفک و ... پرداخت می‌شود و اغلب چند لحظه پس از خرید، مصرف شده است، نمی‌توان یک کتاب خوب خرید و در خانه گذاشت و سال‌ها از آن بهره گرفت، حتی به نسل بعدی به یادگار گذاشت؟ باور کنید با پول عوض کردن دکوراسیون خانه یا تعویض مبل و صندلی می‌توان یک کتابخانه جمع و جور و پربرکت در خانه تهیه کرد، می‌توان به فامیل هم کتاب امانی داد، می‌توان بچه‌های همسایه را هم برای استفاده از کتاب‌ها سهیم و شریک کرد.
*کتابخانه؛ درمان درد خواندن
از قول ابوالفضل بیهقی نقل کرده‌اند که هیچ کتابی نیست که به یک بار خواندن نیرزد؛ یا هر کتابی به یک بار خواندن می‌ارزد. حال آن که این قول از مشهورات بی‌اساس است. همه ما به تجربه دریافته‌ایم که بسیاری کتاب‌ها به یک بار خواندن نمی‌ارزند و بسیاری کتاب‌ها ارزش ورق زدن جدی هم ندارند.
برعکس بعضی کتاب‌هاست که مادام‌العمر می‌توان و می‌بایدشان خواند. قرآن کریم، احادیث نبوی، بسیاری ادعیه، مثنوی معنوی، دیوان حافظ و سعدی و نظایر آنها از این دسته‌اند. طراوت این کتاب‌ها با تکرار خواندن، اگر افزوده نشود، کاسته نمی‌شود.
باید اعتراف کنیم که ما در مملکتمان کتابخوان حرفه‌ای خیلی کم داریم و بیشتر کسانی که کتاب می‌خوانند، کتاب بخش کوچکی از زندگیشان را پر کرده است. نخستین مشکل و در واقع عمده‌ترین آن که مدام تکرار می‌شود، مشکل اقتصادی و به دنبال آن افزایش قیمت کتاب است. این افزایش قیمت که تحت تأثیر دیگر کالاها صورت گرفته، در حال حاضر مشکل بزرگی شده است و افراد کتابخوان برای خرید، بیش از این که به عنوان کتاب توجه کنند، به قیمت آن نظر دارند.
این در حالی است که رشد قیمت کتاب در مقایسه با دیگر کالاهای هنری با دیگر کالاها تفاوت چندانی نداشته است. در صورتی که در غالب نقاط دنیا، کتاب و دیگر کالاهای فرهنگی و هنری جزو گران‌ترین کالاها هستند. اگر گفته شود که ما خیلی از کشورهای دیگر عقب هستیم و نباید خود را با آنها مقایسه کنیم و در ضمن یادمان نرود در این زمینه حرفه‌ای نیستیم؛ باز راه حل‌هایی هستند که این مشکل را به راحتی از سر راه بر می‌دارند. نخستین و ساده‌ترین راه که در بیشتر نقاط کشور هم می‌شود به آن تکیه کرد، عضویت در کتابخانه‌های عمومی است. هزینه عضویت در این کتابخانه‌ها هم آنقدر پایین است که هر کسی از عهده آن بر می‌آید. پس می‌بینیم که با کمترین هزینه هم می‌شود کتاب خواند.
می‌توان در ماه محرم نیت کنیم و به رسم اجابت دعا کتاب هدیه کنیم. هدیه‌ای ماندگار.
گزارش: ایناس عبدالخانی
انتهای پیام/72007/خ/ژ1001
