به گزارش خبرگزاری فارس از شمال خوزستان، در حال حاضر پیوند عضو یکی از مهم‌ترین روش‌های پزشکی است که برای بیماران لاعلاج و درمان ناپذیر به کار برده می‌شود. بیمارانی که به دلیل ابتلا به بیماری‌هایی نظیر نارسایی کلیه، نارسایی کبد و یا نیاز به پیوند قلب و ریه راهی درمانی جز پیوند اعضای سالم دیگری به جای عضو ناسالم خود ندارند و بخش پیوند کلیه بیمارستان گلستان مملو از افرادی است که به علل مختلف مبتلا به نارسایی کلیه، این عضو حساس خود را از دست داده و منتظر هستند.
زمان اهدای عضو از 24 تا 48 ساعت بعد از مرگ مغزی است و سن، عدم وجود بیماری‌های پایه‌ای و مزمن مانند دیابت و سرطان از اهمیت بالایی در اهدای عضو برخوردار است، همچنین سن فرد اهداکننده عضو نباید بیشتر از 65 سال باشد.
پیوند عضو اقدامی حیات بخش به مبتلایان نارسایی پیشرفته اعضا بوده و از نشانه‌های مهم ارتقاء سطح دانش پزشکی و توانمندی‌های علمی و فنی مراکز پزشکی تلقی می‌شود.
پیوند اعضا برای بعضی تنها روش جایگزین عضو نارساست و برای بعضی دیگر روش جایگزینی دیالیز وجود دارد که البته پیوند از لحاظ کیفیت زندگی ارجح بوده و علاوه بر آن از نظر اقتصادی باصرفه‌تر است.
نخستین عمل پیوند کلیه در ایران در سال 1347 در شیراز انجام شد و البته در سال‌های اخیر با پیشرفت‌های به وجود آمده شاهد موارد روزافزون پیوند کلیه و سایر اعضا در ایران هستیم.
اعضاء قابل اهداء قلب، ریه‌ها، کبد، روده‌ها، لوزالمعده و کلیه‌ها هستند و علاوه بر این اعضاء برخی از بافت‌های بدن نیز قابل پیوندند. با اهدای قرنیه می‌توان بینایی را به فردی که دچار صدمه شدید به چشم شده بازگرداند. تاندون و غضروف باعث بازسازی اعضای آسیب دیده مربوطه می‌شود. پیوند استخوان می‌تواند مانع قطع عضو در سرطان استخوان شود. دریچه قلب برای کودکان با بیماری مادرزادی دریچه‌ای و بزرگسالان با دریچه آسیب دیده به کار می‌رود. پیوند پوست، نجات بخش بیماران با سوختگی شدید و پیوند مغز استخوان تنها درمان ممکن در بعضی از سرطان‌های خون است. اگر مردم بدانند که 29 قسمت از اعضای یک فرد مرگ مغزی از جمله مفاصل و شبکیه فرد، قابل پیوند است و حداقل 6 عضو یعنی دو ریه، دو کلیه، کبد و قلب می‌تواند به فرد دیگری حیات دوباره ببخشد، مسلما در امر پیوند همکاری بیشتری می‌کنند.
*8 هزار داوطلب
دکترمهران ورناصری مدیر مرکز اهدای عضو بیمارستان امام خمینی اهواز می‌گوید: تقریبا بیش از 10 سال است که بحث پیوند از بیماران مرگ مغزی در استان خوزستان فعال شده است. نخستین پیوند‌ها، کلیه بود و امروز با پیشرفت‌های زیادی که در این زمینه صورت گرفته، پیوند برخی دیگر اعضا نیز در اهواز انجام می‌شود.
وی می‌افزاید: درکشور ما شهر شیراز در این زمینه پیشرفت‌های زیادی داشته است. در سطح جهان، کشورهای نظیر آمریکا، اسپانیا، ترکیه و حتی پاکستان موفقیت‌هایی در زمینه پیوند اعضا در کارنامه علمی درمانی خود دارند.
این مقام مسئول تصریح می‌کند: پیش از این، عمل‌های پیوند در یک قالب منسجم انجام نمی‌شد لذا لازم بود تشکیلاتی به عنوان مرکز مدیریت پیوند اعضا راه اندازی کنیم که هرچه منسجم‌تر و منظم‌تر این فعالیت‌ها صورت گیرد. هم اکنون ساختار اصلی این مرکز مدیریتی بر ابعاد تبلیغاتی، فرهنگی و درمانی پیوند اعضا نظارت می‌کند.
مدیر مرکز پیوند اعضا مستقر در بیمارستان امام خمینی اهواز توضیح می‌دهد: فرایند عمل پیوند، یک کار تیمی است و هماهنگ کردن برای اینگونه عمل‌ها بسیار دشوار و حساس؛ زیرا حدود 50 نفر از پزشکان متخصص، دستیاران، پرستار و کادر درمانی در این عمل دخالت دارند لذا این هماهنگی مستلزم وجود هماهنگ کننده‌ها و تیم‌های حرفه‌ای است که در این زمینه تجربه و فعالیت داشته باشند.
وی با اشاره به راه‌اندازی مرکز مدیریت اهدای عضو ابتدا در بیمارستان گلستان اهواز، ادامه می‌دهد: پس از فعال و تقویت این مرکز و با توجه به موفقیت‌هایی که در زمینه انجام عمل‌ها و تبلیغات و اطلاع رسانی و فرهنگسازی صورت گرفت، به فکر افتادیم چنین مرکزی را در بیمارستان امام خمینی برای پیوند کبد ایجاد کنیم و حدود یکسال است که این مرکز راه اندازی شده است.
دکتر ورناصری به اقدامات فرهنگی در زمینه ترویج فرهنگ اهدای عضو از بیماران مرگ مغزی اشاره کرده و می‌افزاید: این مرکز در یک سال گذشته 14 سمینار بزرگ برگزار کرد که تعداد زیادی شرکت کننده داشته است به طوری که در بعضی سمینار‌ها بیش از هزار نفر مخاطب داشتیم و توانستیم در این مدت، بخش عظیمی از اطلاعات و تبلیغات را در خصوص ترویج فرهنگ اهدای عضو در اختیار مخاطبان قرار دهیم.
وی در ادامه می‌گوید: درخواست کنندگان اهدای عضو کسانی هستند که فرم اهدای عضو پر کرده‌اند. در 10 سال گذشته آماری که از این داوطلبان داشتیم حدود 2 هزار و 400 نفر بود اما در یک سال گذشته این آمار بالغ بر 8 هزار نفر شد که نشان دهنده باورپذیری مردم در زمینه فرهنگ اهدای عضو است شاید روزی برسد که از تمام مرگ مغزی‌های بیمارستان‌ها کلیه و کبد دریافت نماییم و دیگر استان نیازی به بخش‌های دیالیزی نداشته باشد.
وی به سوابق اهدای عضو و پیوند در سال‌های گذشته اشاره کرده و می‌افزاید: در 10 سال گذشته جمعا 11 مورد پیوند از افراد مرگ مغزی صورت گرفت اما از سال گذشته تاکنون 9 مورد پیوند داشته‌ایم. 24 نفر از بیماران استان از 11 مورد مرگ مغزی سال گذشته تاکنون عضو دریافت کردند که از هر شخص مرگ مغزی، دو کلیه ویک کبد و یک پانکراس اهدا شده است.
به گفته دکتر ورناصری، پیوند کلیه در بیمارستان گلستان انجام می‌شود و برای پیوند کبد و پانکراس توسط دکتر بحرینی از بیمارستان نمازی شیراز این اعضا خارج و سریعا به بیمارستان نمازی شیراز منتقل و به بیمارانی که منتظر عمل هستند پیوند می‌شوند.
*به زودی؛ پیوند کبد در اهواز
در حال حاضر عمل پیوند کبد از بیماران مرگ مغزی با حضور دکتر امین بحرینی و انتقال عضو به بیمارستان نمازی شیراز انجام می‌شود اما مسئولان بخش بهداشت و درمان استان نوید می‌دهند که در آینده قرار است با حضور این پزشک حاذق که فعلا در بیمارستان نمازی شیراز مشغول گذراندن دوره تخصص خود در جراحی پیوند کبد است، این عمل در بیمارستان امام خمینی(ره) اهواز انجام شود و نیازی به انتقال بیمار به شیراز نباشد.
سهیلا نجاتی هماهنگ کننده اهدای کبد مستقر در بیمارستان امام خمینی (ره) اهواز می‌گوید: حدود یکسال است که مرکز پیوند کبد با دانشگاه علوم پزشکی اهواز و همت دکتر ورناصری و رئیس بیمارستان امام خمینی (ره) راه اندازی شده است که در این بخش به بیمارانی که کبد آنان از دست رفته و یا بیماری‌های کبدی دارند رسیدگی می‌شود.
وی می‌افزاید: مرکز پیوند کبد برای همکاری بیشتر مردم و اطلاع رسانی به عموم مردم اقداماتی از جمله انجام فراخوان و چاپ کارت‌های اهدای عضو و تشویق و درخواست همکاری در این زمینه با سازمان‌ها و ادارات مختلفی داشته است که تاکنون بعضی از سازمان‌ها مانند نیروی انتظامی، سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی همکاری‌ها و فعالیت‌های بسیار خوبی را با این مرکز داشته‌اند و در راستای ترویج فرهنگ اهدای عضو توسط پزشکان و کار‌شناسان این دفتر آموزش‌های لازم را فرا گرفتند.
*ثانیه‌های طلایی
مهین کریمی هماهنگ کننده اهدای عضو مستقر در بیمارستان گلستان سابقه تأسیس این دفتر را مربوط به 12 سال پیش ذکر کرده، می‌گوید: در 11 سال گذشته فقط 11 مورد از بیمارانی که مرگ مغزی شده بودند خانواده‌های آنان با تلاش این مرکز به اهدای عضو عزیز از دست رفته خود رضایت دادند اما در سال گذشته از 10 مورد رضایت خانواده‌ها، پنج مورد تحت عمل جراحی قرار گرفتند. امسال هم تا پایان تیرماه 6 مورد رضایت خانواده‌ها را داشته‌ایم که سه مورد تحت عمل جراحی قرار گرفتند.
وی در ادامه توضیح می‌دهد: یکی از وظایف ما در این مرکز، شناسایی بیمار مرگ مغزی است به همین دلیل به طور مستمر به بخش‌های سی.سی.یو مراجعه می‌کنیم اگر بیماری دچار مرگ مغزی شده باشد و او را به بخش آورده باشند، شناسایی و خیلی سریع مقدمات لازم را برای رضایت خانواده بیمار آغاز می‌کنیم. البته قبل از رضایت خانواده بیمار، این مرکز وظایف دیگری را به عهده دارد از جمله هماهنگ کردن با تیم پزشکانی شامل متخصص مغز و اعصاب و جراح مغز و اعصاب، متخصص داخلی، متخصص بیهوشی، دو نفر پزشک قانونی برای تایید مرگ مغزی بیمار.
کریمی ادامه می‌دهد: بعداز آنکه تیم پزشکی مرگ مغزی را اعلام کرد، نوبت به گرفتن رضایت از خانواده بیمار است؛ گرچه بسیار دردناک و دشوار اما به خاطر رضای خداوند و نجات جان چند انسان این رنج را متحمل می‌شویم.
وی می‌گوید: ما برای رضایت گرفتن از خانواده بیماران از بستگان درجه یک آنان خواهش می‌کنیم که در راضی کردن والدین و یا همسر بیمار ما را یاری دهند و معمولا هم در این امر مهم به ما کمک‌های بسیار زیادی می‌کنند.
کریمی ادامه می‌دهد: متأسفانه به علت اینکه استان خوزستان نسبت به استان‌های دیگر سنتی‌تر است لذا رضایت گرفتن از خانواده‌ها دشوار‌تر است. زمانی که می‌خواهم خانواده بیماری را راضی به پیوند عضوی از اعضای عزیز درگذشته آنها کنم در بعضی موارد ابتدا با ما برخورد بسیار تند دارند ولی وقتی با آنان صحبت می‌کنیم و توضیح می‌دهیم که عزیز آنان دیگر بازگشتی به دنیا نخواهند داشت و تنها می‌توان با این اقدام اجر و ثواب اخروی برای آن از دست رفته آنان انجام و جان چند نفر را نجات داد، معمولا رضایت خود را برای پیوند اعلام می‌کنند.
آتوسا وفایی روان‌شناس مرکز مدیریت هماهنگ کننده اهدای عضو نیز می‌گوید: بسیار متأثر می‌شویم زمانی که به خانواده‌های این بیماران در بد‌ترین زمان ممکن یعنی موقعی که آنان عزیز خود را از دست داده‌اند پیشنهاد اهدای عضو می‌کنیم، در این زمان است که ما باید خانواده‌های آنان را از وضعیت کامل بیمارشان مطلع کنیم گفتن این حقیقت که بیمار آنها برگشتی به این دنیا نخواهد داشت کار راحتی نیست. این مسئله برای خانواده‌های آنان بسیار دردناک است و به راحتی با آن کنار نمی‌آیند لذا در مواردی برخوردهای تند با ما می‌کنند. ولی ما ناچاریم با این برخورد‌ها به طور منطقی برخورد کرده و هرچه سریعتر رضایت این خانواده‌ها را برای اهدای عضو بگیریم، زمان بسیار مهم است اگر زمان بیشتری طول بکشد عضو قابلیت خود را برای پیوند از دست می‌دهد.
وی می‌گوید: یکی از علل اینکه از تمام مواردی که از خانواده آنها رضایت گرفته‌ایم اما منجر به عمل نمی‌شود، فاسد شدن ارگان‌های قابل پیوند بیمار است.
وی می‌گوید: یکی از وظایف مهم روان‌شناس این دفتر به جز همکاری با هماهنگ کننده، برقراری ارتباط عاطفی قبل و بعد از عمل پیوند با خانواده‌های گیرندگان و دهندگان عضو است. ما بعد از عمل با این خانواده‌ها ارتباط داریم و از شخص گیرنده مرتب احوال پرسی شده و وضعیت روحی و روانی آنان را جویا می‌شویم. بعد از عمل پیوند به خانواده‌های اهدا کننده سرکشی می‌کنیم تا تسلی خاطری برای آنان باشد. همچنین در مواردی که خانواده‌های گیرنده و دهنده راضی باشند مانند پل ارتباطی بین آنان عمل کرده و دو خانواده را به نوعی با هم مرتبط می‌کنیم. در مواردی خانواده‌های دهنده اعضا می‌خواهند بدانند که اعضای بدن فرزندشان در بدن چه کسانی هستند که بتوانند با آنان ارتباط داشته باشند که زمینه برقراری این ارتباط را تسهیل می‌کنیم.
وفایی در مورد اقدامات انجام شده در راستای فرهنگ سازی اهدای عضو می‌گوید: این بیمارستان با همکاری معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری اهواز، در مناطق مختلف شهر همایش‌هایی برگزار کرده و پزشکان و کار‌شناسان مربوط به پیوند اعضا به هموطنان در خصوص اهمیت پیوند آموزش‌های لازم را داده‌اند. در این همایش‌ها اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی مخاطبان به گونه‌ای انجام می‌شود که انگیزه‌ای برای اهدای عضو در اشخاص ایجاد و باعث می‌شود که رضایت خود را در این خصوص اعلام کنند. همچنین در راستای ترویج فرهنگ اهدای عضو اقداماتی دیگری نظیر توزیع بروشور و آگهی‌های تبلیغاتی انجام و در سازمان‌ها و ادارات مختلف با همکاری دانشگاه علوم پزشکی اهواز جلسات توجیهی تشکیل شده است.
*آموزش و بسترسازی
روابط عمومی بیمارستان گلستان طبق یکی از وظایفی که این واحد‌ها به عهده دارند، در زمینه فرهنگسازی اهدای عضو وارد عمل شده و از طریق ارتباط با رسانه‌ها تلاش دارد زمینه این اقدام انسانی را بیشتر فراهم نماید.
کرامت حافظی مسئول روابط عمومی بیمارستان گلستان می‌گوید: این روابط عمومی با همکاری دفتر پیوند اعضا مستقر در بیمارستان و معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی اهواز دیرزمانیست در این زمینه آموزش‌های لازم را برای بسترسازی فرهنگی و ارتقای سطح معلومات و ایجاد انگیزه در بین اقشار مختلف مردم از طریق رسانه‌های جمعی مانند صدا و سیما و روزنامه‌ها و سایت‌های خبری در سطح گسترده آغاز کرده است.
وی می‌گوید: با اینکه بودجه خاصی در زمینه ارتقای فرهنگ اهدای عضو در نظر گرفته نشده اما از سال گذشته ارتباط بیمارستان با رسانه‌های جمعی چند برابر شده است.
البته بنا به گفته این مسئول، حضور پررنگ و ارتباط فقط به حضور تیم‌های تصویربرداری و صدابرداری در تمام مراحل عمل پیوند خلاصه می‌شود و دیگر رسانه‌ها از حضور در اتاق عمل و مشاهده و گزارش پیوند عضو محروم مانده‌اند.
حافظی مراحل انجام کار و هماهنگی پیوند عضو را بدین طریق تشریح می‌کند: وقتی به دفتر هماهنگ‌کننده پیوند مرگ مغزی اعلام شود بیمار مرگ مغزی به بیمارستان گلستان منتقل می‌شود و تیم‌های مربوطه فعالیت خود را شروع می‌کنند. این تیم‌ها شامل جراحان مغز و اعصاب، پرستاران، بخش‌های آزمایشگاهی، هماهنگ کنندگان و روان‌شناسان بالینی برای جلب رضایت خانواده‌ها هستند که به صورت شبانه روزی درگیر این پیوند خواهند بود.
مراحل عمل به این صورت است که پس از تأیید مرگ توسط پزشک مغز و اعصاب و تأیید سالم بودن ارگان‌های بدن بیمار مانند کلیه، کبد، قلب وسایر ارگان‌ها فورا هماهنگ کنندگان با اشخاصی که در لیست انتظار هستند تماس گرفته و آنان را آماده عمل پیوند می‌کنند از طرفی تیم روان‌شناسان وارد عمل شده و با خانواده‌های آنان صبحت می‌کنند که آنان را قانع کنند که این عمل خیرخواهانه را در حق اشخاصی که از بیماری رنج می‌برند ادا کرده و مغفرت و آمرزش را برای عزیز خود بخواهند و جان انسانی را از مرگ حتمی نجات دهند.
بیمارانی که در لیست انتظار هستند باید آزمایشات آنان به روز باشد تا اگر به صورت ناگهانی شخصی برای پیوند پیدا شد، با یک تماس کوتاه هرچه سریعتر خود را به بیمارستان رسانده و تحت عمل پیوند قرار گیرد.
انجام مراحل قانونی و رضایت خانواده بیمار اگر مدت زمان بیشتری طول بکشد ممکن است آن عضو مورد نظر قابلیت و ارزش پیوند خود را از دست بدهد لذا در اینجا زمان برای شخص گیرنده و دهنده بسیار حائز اهمیت است.
حافظی می‌گوید: در بیمارستان گلستان اهواز عمل پیوند کلیه از فرد زنده به دیگری به صورت مستمر انجام می‌شود تاکنون 8 هزار و 4 مورد عمل انجام شده و به طور متوسط در هفته دو تا چهار مورد تحت عمل جراحی اینگونه پیوند قرار می‌گیرند.
وی می‌افزاید: دانشگاه علوم پزشکی اهواز به تشکیل جلسات علمی با هدف بسترسازی علمی پیوند اعضا بین بیمارستان گلستان و بیمارستان نمازی شیراز اقدام کرد. این جلسات علمی با حضور متخصصان و جراحان مجربی مانند دکتر کامران باقری لنکرانی از متخصصان بنام کبد و دکتر ملک حسینی ملقب به پدر جراحی کبد در ایران و تیم‌های جراحان بیمارستان گلستان شامل جراحان کلیه و گوارش انجام شد.
مسئول روابط عمومی بیمارستان گلستان ضمن اعلام اینکه به زودی سایت پیوند اعضا وابسته به بیمارستان گلستان راه‌اندازی خواهد شد، خواستار همکاری رسانه‌ها، سازمان‌ها و ادارات و شهرداری‌ها در راستای بسترسازی فرهنگی شد.
*اهدای زندگی به شیوه سایبری
به تازگی برخی سایت‌های اینترنتی گزینه‌ای را به بخش تایم‌لاین خود اضافه کرده‌اند که از طریق آن کاربران می‌توانند وضعیت «اهداکننده» بودن خود را به دوستانشان اطلاع دهند. سایت‌های اجتماعی امیدوار هستند که این حرکت بتواند افراد بیشتری را ترغیب به اهدای عضو کند.
اگر هم کاربری هنوز برای اهدای عضو ثبت نام نکرده باشد و به حال دوستان اهداکننده‌اش، غبطه می‌خورد، این سایت‌ها لینکی در اختیار وی می‌گذارد که او را به نزدیک‌ترین مرکز ثبت نام پیوند اعضا راهنمایی می‌کند. البته این امکان به دلایل تفاوت فرهنگی جوامع و تکنولوژی مراکز درمانی فعلا برای همه کاربران فعال نیست. اما حرکت جالبی است و هدف مدیران این سایت‌ها از این کار هرچه که باشد، مطمئنا به ترویج فرهنگ اهدای عضو کمک بیشتری خواهدکرد.
ضمن اینکه تشویق و گرامیداشت افراد اهداکننده عضو از سوی برخی سایت‌های دولتی مرتبط با درمان بهترین راه برای ترویج این کار است. شهروندان در استان خوزستان با دریافت فرم اهدای عضو از مرکز مدیریت پیوند اعضا در بیمارستان‌ها می‌توانند رضایت خود را مبنی بر اهدای اعضا در صورت مرگ مغزی شدن اعلام کنند و افرادی که فرم اهدای عضو را پرکرده‌اند در صورتی که منصرف شوند، می‌توانند رضایت خود را پس بگیرند.
*شما هم می‌توانید سهیم باشید
براساس اعلام معاون وزیر بهداشت، نرخ عدم رضایت اهدای عضو در کشور به 63 درصد می‌رسد شاید به همین خاطر است که صفحه آگهی روزنامه‌ها پر است از کسانی که نیاز به عضوی برای جایگزینی با عضو ناکارآمد بدن خود دارند. براساس آمار اعلام شده از سوی وزارت بهداشت، ایران رتبه چهل و دوم در اهدای عضو را دارد و تا پایان سال گذشته 100 هزار پیوند عضو در کشور انجام شده است و متأسفانه 96 درصد از بیمارانی که دچار مرگ مغزی می‌شوند براثر آگاهی نداشتن خانواده‌ها فوت می‌کنند و امکان اهدای عضو را نمی‌یابند.
مهم‌ترین اقدامی که به منظور ارتقاء فرهنگ اهداء عضو می‌توان انجام داد این است که در مورد اهمیت اهداء عضو و تأثیر آن بر زندگی افراد گیرنده عضو با عزیزان خود صحبت کنید و آنها را نیز به اهداء زندگی تشویق نمایید. اگر تا به حال فرم اهدای عضو را پر نکرده‌اید، می‌توانید فرم رضایت از اهداء عضو پس از مرگ را پرکرده و کارت اهداء عضو را دریافت نمایید.
بسیار مهم است که نزدیکان نیز در جریان این امر خداپسندانه قرارگیرند چراکه بنا بر قانون جمهوری اسلامی ایران و اکثر کشورهای جهان برای اهدای عضو رضایت اولیای دم ضروری است حتی با وجود داشتن کارت اهدای عضو در صورت عدم رضایت اولیای دم، اهدای عضو صورت نخواهد گرفت.
===================
گزارش: مریم سادات سبط نبی
================
انتهای پیام/ع10/ژ1001
