به گزارش فارس، پایگاه خبری روسیاالیوم، در گزارشی به قلم "سامر الیاس" به بررسی سرنوشت طرح کوفی عنان فرستاده سازمان ملل و اتحادیه عرب به سوریه پرداخت.
الیاس در این گزارش این سوال را مطرح کرد که آیا طرح عنان سوریه را به ساحل آرامش خواهد رساند یا خیر و افزود: دنیا اکنون در حال محک زدن طرح کوفی عنان فرستاده مشترک سازمان ملل و اتحادیه عرب است و منتظر است ببیند که این طرح چقدر توانایی پایداری دارد. نگاه دنیا به اتفاقاتی است که در مناطق مختلف سوریه می‌افتد. طرح عنان از 12 آوریل آغاز شده است. هنوز بسیاری، درباره موفق شدن این طرح تردید‌هایی دارند بخصوص با توجه به اختلافات مواضع بین‌المللی در این خصوص و هدف نهایی طرف‌های داخلی و طرف‌های خارجی سوریه، بعد از اجرای طرحی که معارضان و دولت سوریه موافقت خود را هر کدام به شیوه خود، با آن اعلام کردند و با توجه به تداوم حالت جبهه‌بندی شدید بین‌المللی؛ هر چند که توافق منطقه‌ای و بین‌المللی بر سر طرح عنان نادر است و همه این اعتقاد را دارند تقریبا که این طرح شاید فرصت آخر برای اجتناب از جنگ داخلی در سوریه باشد که آثارش به اطراف آن کشیده خواهد شد و درباره وقوع جنگی منطقه‌ای بر پایه‌های اختلافات مذهبی هشدار می‌دهد که سوریه عرصه اصلی برای تسویه حساب‌ها خواهد بود همچنانکه پیامدهای خطرناک آن دامانگیر لبنان و عراق و دیگران خواهد شد.
دولت سوریه؛ التزام مشروط به طرح کوفی عنان
دولت سوریه شب 12 آوریل از زبان یک مقام مسئول در وزارت دفاع اعلام کرد: پس از آنکه نیروهای مسلح ما ماموریت موفق خود در مبارزه با اقدامات جنایتکارانه‌ی گروه‌های مسلح تروریستی را انجام دادند و قدرت کشور را در همه خاک کشور گسترش دادند، تصمیم گرفتند که از صبح پنجشنبه 12 آوریل 2012 این ماموریت را متوقف کند. این مقام سوری تاکید کرد که که نیروهای مسلح در حالت آماده‌باش می‌مانند تا به هر تجاوز گروه‌های مسلح به مردم و نیروهای حفظ امنیت و نیروهای مسلح و اموال عمومی پاسخ بدهند و امنیت کشور و هموطنان را تامین کنند.
الیاس نوشت: از این متن کوتاه روشن است که دولت تاکید کرده است توقف درگیری‌ها پس از آن انجام می‌شود که ارتش ماموریت خود را انجام داده و قدرت را در همه کشور حاکم کرده است و همچنین حق هرگونه پاسخ به تجاوزی که گروهک‌های مسلح علیه مردم انجام بدهند، برای خود محفوظ می‌داند. در حقیقت دولت سوریه پیام‌هایی برای طرف‌های داخلی و خارجی ارسال می‌کند؛ از جمله اینکه این پیام از طرف وزرات دفاع سوریه صادر شد و به نوعی در آن اعلام پیروزی شده است. این امر راه را برای گفت‌وگوی سیاسی پس از آنکه ارتش کنترل خود را بر کشور حاکم کرد باز می‌کند و هرگونه مداخله در آینده را به به ارتش مربوط می‌کند که ماموریت دارد امنیت و ثبات را برقرار کند. در این پیام، دولت سوریه به اجرای دیگر بندهای طرح عنان از جمله عقب‌نشینی نیروها از دیگر شهرها اشاره‌ای نمی‌کند. همین امر فضا را برای تفسیرهایی را در خصوص توافق دمشق و کوفی عنان و مکانیزم اجرای آن به وجود می‌آورد. شاید نکته قابل توجه اصرار دمشق بر این باشد که حرکت مستمر از 13 ماه پیش اقدامات آشوب‌طلبانه‌ای است که ولید المعلم اخیرا در مسکو آن را اعلام کرد یا اینکه این حرکت‌ها اقدامات گروهک‌های تروریستی مسلحانه‌ای است که وزارت دفاع سوریه در بیانیه خود آن را اعلام کرد.
بر اساس آنچه گفته شد، نظام سوریه به گونه‌ای با طرح عنان برخورد می‌کند که برای کمک به نظام تهیه شده است تا کنترل خود را بر همه گروهک‌های مسلح گسترش بدهد و اصلاحات اعلام شده را به ریاست بشار اسد ادامه بدهد و این یعنی پیروزی بر توطئه خارجی برای سرنگون کردن نظام سوریه.
ایجاد تردید دائمی مخالفان دمشق و قضاوت پیشاپیش برای ناکام گذاشتن طرح عنان
الیاس نوشت: شورای ملی سوریه [شورای مخالفان خارج‌نشین] و دیگر جریان‌های مخالف دمشق موافقت خود را با طرح عنان اعلام کردند و در مقابل به مقاصد دولت سوریه در اجرای آن نیز تردید دارند. ارتش آزاد [گروهک تروریستی وابسته به شورای ملی] نیز اعلام کرد که به آتش‌بس پایبند است اما اعلام کرد که در صورت عدم التزام دمشق به آن، حملات خود را ادامه می‌دهد.
شورای ملی قبلا مدعی شده بود که طرح عنان برای حل بحران، مهلتی اضافی به سوریه و به تعبیر این شورا، «مجوزی برای هدر دادن خون سوری‌هاست». منابعی در مخالفان دمشق مدعی شدند که نظام سوریه جدی نیست و قادر نیست این طرح را اجرا کند. به نظر این شورا، پذیرش این طرح از جانب دمشق مانوری برای کسب وقت بیشتر و اعمال کنترل امنیتی بیشتر بر سوریه است. تحنظام بخش اول این طرح را اجرا کرده است ولی پیش‌بینی نمی‌شود که باقی بندهای طرح عنان را اجرا کند. [به گفته این معارضان] این یعنی آغاز پایان نظام. زیرا مردم سوریه به صورت میلیونی به خیابان‌ها و میادین می‌ریزند و تظاهرات می‌کنند و بهانه نظام برای مبارزه با گروه‌های مسلح را می‌گیرند و نامفید بودن راهکار امنیتی یک سال گذشته را نشان خواهد داد و آشکار می‌کند که مقامات آماده یافتن راهکاری سیاسی به جای زور نیستند.
به نظر میرسد معارضان گمان کردند که با موافقت خود با طرح عنان، نظام سوریه را تحت فشار قرار می‌دهند و شاید هم مخالفت تحت فشار خارجی قرار گرفتند یا اینکه دریافتند که سقف درخواست بین‌المللی الان در همین حد است و متحدان بین‌المللی آن [مانند آمریکا، فرانسه، انگلیس، ترکیه، قطر و عربستان] الان قادر به دخالت نظامی در سوریه نیستند یا حتی نمی‌تواند روسیه و چین را راضی کنند که قطعنامه شورای امنیت را علیه سوریه وتو نکنند.
روی خط رویارویی منطقه‌ای و بین‌المللی
عنان به هنگام آغاز طرحش در سوریه یعنی آغاز آتش‌بس به تهران آمد. از ترکیه وارد این کشور شد. این دو کشور، دو طرف منطقه‌ای و دارای بیشترین تاثیر در بحران سوریه هستند. عنان قبل از این، به روسیه و چین هم رفت. دو کشوری که دو بار قطعنامه آمریکا و متحدانش در شورای امنیت علیه سوریه را وتو کردند. در پایتخت این سه کشور [ایران، روسیه و چین] عنان فرستاده بین‌المللی به سوریه، حمایتی آشکار از خود و ماموریت خود یافت. علی اکبر صالحی وزیر خارجه ایران اعلام کرد: باید به نظامی سوریه فرصت داد تا تحت رهبری بشار اسد تغییراتی را اجرا کند. سرگی لاوروف که در آن زمان در آمریکا بود، بر ضرورت تمرکز بر ضمانت‌های اجرای طرح حل بحران که عنان ارائه کرده بود، تاکید کرد و افزود که مسکو هر چه در توان داشته باشد به کار می‌گیرد تا ماموریت عنان موفق باشد. او بر ضرورت اعزام ناظران در اسرع وقت به سوریه برای نظارت بر اوضاع تاکید کرد تا به گفته او مانع وقوع اقدامات تحریک‌کننده باشند. او تاکید کرد که طرح عنان واقعگرایانه و قابل اجراست. به گفته لاوروف طرف سوری [یعنی دولت] گام‌هایی مثبت برداشت.
وزیر خارجه روسیه به اتهامات هیلاری کلینتون وزیر خارجه آمریکا مبنی بر اینکه مسئولیت بقای بشار اسد در قدرت بر عهده مسکو است پاسخ داد و گفت: اسد در قدرت است نه به این دلیل که روسیه و چین این را می‌خواهند، بلکه به این دلیل که او نماینده بخش بزرگی از مردم سوریه است که طبق برخی اطلاعات، این بخش، بیشتر از نیمی از ساکنان سوریه است. برای همین وقتی گفته می‌شود که جریان معارضی، نماینده قانونی مردم است، این گفته، مبالغه‌آمیز است.
لاوروف تشریح کرد که اولویت با توقف خشونت است و «ماموریت این است که از همه طرف‌های سوری خواسته شود گرد میز مذاکره بنشینند». وی اشاره کرد که کشورش «با نمایندان معارضان داخل و خارج سوریه دیدار می‌کند». لاوروف از برخی طرف‌ها که نامشان را نبرد نیز انتقاد کرد که معارضان را وامی‌دارند که در موضع خود لجاجت نشان بدهند و گفت: این عمل درست نیست و با همه بیانیه‌هایی که برای حل و فصل بحران سوریه و توقف خشونت و با هدف انتقال به گفت‌وگو صادر شده است، تناقض دارد».
سکوت کشورهای عربی در قبال طرح عنان
نویسنده افزود: کشورهای عربی ترجیح داده‌اند سکوت کنند و منتظر بنشینند ببینند سرانجام امور چه می‌شود و آیا طرح عنان اجرایی می‌شود؟. کاملا روشن است که اظهارات قطر و عربستان و امثال آنان علیه سوریه متوقف شده است. همچنانکه عدم تشدید اظهارات و مواضع ترکیه در پی درگیری در نزدیکی اردوگاه پناه‌جویان سوری در مرز خود با سوریه و زخمی و کشته شدن برخی افراد، کاملا مشهود بود.
ماموریت کوفی عنان در بوته آزمایش
بر خلاف اینکه همه طرف‌های بین‌المللی متفق‌القول طرح عنان را فرصت آخر برای حل بحران سوریه می‌دانند اما شمار کسانی که در موفقیت آن تردید می‌کنند افزایش یافته و پشت پرده راهکارهای دیگری که گاه متناقض به نظر میرسد بررسی می‌کنند. شاید طرف‌های مختلف منتظر نقش اجرای این طرح هستند تا از درست بودن موضع خود مطمئن شوند تا وارد مرحله‌ای شوند که ضوابط شش‌گانه طرح عنان را نداشته باشد. شکی نیست که جهانیان وارد امتحانی دشوار برای اثبات قدرت خود برای ایجاد راهکاری شده‌اند که بر اساس آن دیگر کسی قربانی نشود. در همین چارچوب کوفی عنان در شورای امنیت حرف‌های زیادی می‌تواند داشته باشد و دیدگاه خود را در خصوص آینده این طرح کند. او باید در بیان جزئیات توافق با مقامات سوریه یا کشورها و طرف‌هایی که با آنان تماس برقرار کرد شفاف‌تر باشد. این کار ماموریت او را از چارچوب سری‌بودنی که تلاش می‌کند به آن پایبند باشد تا اینکه رسانه‌ها و تفسیرهای گوناگون طرحش را با مشکل روبه‌رو نکند، خارج می‌کند.
سوریه در آستانه ورود به مرحله جدید
مبالغه نیست اگر بگوییم که با طلوع آفتاب روز 12 آوریل، سوریه وارد مرحله‌ای جدید شد که نشانه‌های آن هنوز مبهم است. اگر روشن شود که عرصه نمایش، در زمان کنونی سوریه باشد، امر مجهول، این است که آینده به کجا کشیده خواهد شد. شکی نیست که پس از 13 ماه از گذشت بحران، ملت سوریه هنوز قادر است که در ترسیم آینده خود نقشی مهم ایفا کند اما شکست طرح عنان به هر علتی که باشد، سوریه را به عرصه رقابت بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی تبدیل می‌کند که بازنده اول و آخر آن مردم سوریه و پایه‌های کشور است. چرا که طرح عنان عصای جادویی نیست که بحران را حل کند اما اجرای بندهای شش‌گانه آن بروشنی مانع گرفته شدن جان هزاران نفر و مانع خونریزی بیشتر در خیابان‌های سوریه می‌شود.
در اینجا کلام سرگی لاوروف وزیر خارجه روسیه روشن و تفسیرناپذیر است که در کنفرانس خبری مشترک با ولید المعلم (همتای سوری) در هفته گذشته اعلام کرد که اولویت اجرای طرح، متوقف کردن درگیری و نجات دادن جان مردم است نه پیدا کردن مقصّر. شاید این نکته در طرح عنان در صورتی که به آن عمل شود، مایه نجات شود و فرصت آخر برای حل و فصل بحران سوریه شود.
انتهای پیام/.++
