به گزارش خبرگزاری فارس از خرم‌آباد، در آستانه نوروز قرار گرفته‌ایم و اشعار و ترانه‌های محلی نظیر عید اوما بهار اوما بیا ریم وه صحرا (عید و بهار آمده همه بیاید باهم به صحرا و دشت برویم) مخصوص این ایام در لرستان سروده شده‌اند.
با بوته‌های بلوط به استقبال بهار می‌روند در سرزمینی که در سکوت دره‌هایش، هزاران فریاد می‌شنوی، هزاران سخن ناگفته و آوای ناشنیده، اینجا در خطه باستانی لرستان.
اینجا حس می‌کنی بوی مفرغ را از پس هزاره‌ها، از بلندای فلک الافلاک و از ورای خطوط سنگ نوشته.
اینجا بهار می‌آید به مهمانی حماسه، به سرزمین ستره‌داران، دیار رزم‌آوران لُر ... دایه دایه وقت جنگه ...
بهار می‌آید امروز به زادگاه آی‌الله العظمی بروجردی، آیت‌الله روح‌الله کمالوند، به دیار زرین‌کوب و اوستا و شهیدی ... آری می‌آید بهار ... به سرزمین شال و ستره، تره و گُل وَ نِی.
مهیا شدن برای نوروز تقریبا از اوایل زمستان و اواخر پاییز شروع می‌شود، اما یک دو هفته قبل از جشن نوروز شدت بیشتری می‌گیرد و مردم برای نوروز مهیا می‌شوند، زن خانه با کمک دختران و همسایگانش «گردیله» می‌گیرند و با پاک کردن و شست‌وشوی در و دیوار و پنجره‌ها و قالی و فرش و ... و هم‌چنین وسایل خانه که مدت یک سال یا کمتر است جابه‌جا نشده‌اند، سامان خانه را ز نو می‌آرایند، مرتب می‌کنند.
افزون بر این زنان خانواده به نیت تندرستی هر یک از افراد خانه، دانه‌های خوراکی را در ظرفی خیس می‌کنند تا جوانه زده و سبز شوند شیرینی و نقل و آجیل و میوه جهت پذیرایی از مهمانان نیز به اندازه کافی و در حد توان مالی خانواده‌ها تهیه می‌شود.
*ویژگی‌های فرهنگی نوروز در لرستان
از عصر باستان تاکنون نوروز در لرستان ارمغان‌آور حداقل هشت ویژگی و خصلت پسندیده برای مردمان باصفا و فداکار و مهمان‌نواز و به تعبیری خریدار و قدرشناس واقعی این هدایای نوروزی بوده و هست.
حفظ و تقویت شادی‌گرایی، شادکامی و نشاط جسم و روان و آمادگی‌های فردی با بکارگیری ابزارها و فنون روان‌شاختی فرهنگ قومی مانند رقص‌ها که شامل رقص‌های دوپا و سه‌پا و شونه‌شکی و سنگین سماع بازی‌ها، بازی‌های دارپلو و جوزو و هرازگونی و ... و شیرینی‌پزی و آشپزی چیزهایی چون کاک، کلوچه‌های آردی و برنجی، کلوآ شیر، برساق، چزنک رغو، قاوویت و ... اعمال و آیین‌های عید نوروز در لرستان مقدمات عید نوروز در لرستان تقریبا دو هفته به عید مانده با پیشواز مردم و آماده‌سازی آنها با مراسمی چون کار درسی و شوالفه آغاز می‌شود.
*کار درسی
یا همان کار درستی بسیج خانواده لری و اعلام آمادگی آنها برای فراهم کردن مقدمات نوروز در لرستان است.
*گردیله‌‌گیری
خانه تکانی و گردگیری که معمولاً با ویژگی کارگروهی نه تنها اعضا خانواده بلکه در صورت امکان کمک دوستان و همسایگان و دیگر اقوام صورت می‌گیرد و بعضا با همراهی نوای ساز و آواز درون خانه‌ها تا نیمه‌های فروردین‌ماه نیز می‌تواند ادامه داشته باشد.
*جمعه آخر سال
اهالی لرستان عصر آخرین پنج‌شنبه سال را در حالی که معمولا لباس نو بر تن کرده و مقداری حلوا، نقل و خرما برای خیرات درگذشتگان با خود حمل می‌کنند، بر مزار درگذشتگان خویش در آرامگاه‌ها و قبرستان‌های آنان گرد آمده و با نثار فاتحه برای رفتگان یاد و خاطر آنها را زنده و ارتباط نسل جدید خود را با نیاکانشان محکم‌تر می‌کنند و معتقدند روح و روان نیاکان درگذشته‌شان شب‌های جمعه هر سال را در کنار بازماندگان خود حضور دارد.
پس از بازگشت از گورستان نیز هر خانواده به یاد مردگان حلوا می‌پزد و آن را بین همسایگان خیرات می‌کند. مرسوم است که هنگام طبخ حلوا به یاد هر یک از درگذشتگان مشتی آرد در روغن داغ ریخته و با ذکر نام او و قرائت صلوات و فاتحه برای آمرزش او دعا می‌کنند.
* شوالفه
عصر یک روز پیش از شب عید را در لرستان (الفه) گویند، در این شب نیز مراسمی مانند شب جمعه آخر سال انجام می‌دهند و در قبرستان‌ها بر مزار عزیزانشان گرد می‌آیند.
شب عید نوروز هم‌چنین مراسمی در قبرستان‌های لرستان برگزار می‌شود.
این اعتقاد به زنده بودن درگذشتگان و توجه به پیشینیان یکی از عواملی است که باعث می‌شود تا افراد و اعضای طوایف مختلف علاوه بر آشنایی بیشتر و آگاهی از نیاکان درگذشته خویش و زندگی و رسومات آنان، با سایر بستگان خود که در قید حیات هستند نیز آشنا و در عین حال از چگونگی زندگی و امرار معاش آنها آگاه شده و پیوندهای عاطفیشان قویتر و محبتشان به هم بیشتر گردد و در صورت لزوم در روزگار سختی و شادی به مساعدت و کمک یکدیگر برسند.
این رسم و امثال آن که به بهانه‌های گوناگون در سورها و یا در سوگ‌ها باعث گردهمایی خانواده می‌شد، یکی از دلایل حفظ و نگه‌داری بسیاری از رسوم کهن در بین جوانان و نوجوانان و انتقال آن به فرزندان اهالی لرستان است.
*نوعی یا نوعه
کسانی که در طول سال عزیزی را از دست می‌دهند در صورتی که نخستین نوروز پس از فوت وی باشد دوستان و آشنایان به منزل ایشان می‌روند و با قرائت فاتحه هم یاد متوفی را گرامی داشته و هم از اوضاع و احوال بازماندگان آن باخبر و آگاه و احیاناً و در صورت نیاز مساعدت و دل‌جویی می‌کنند.
*عید مارکی
چند ساعت قبل از تحویل سال نو سفره هفت‌سین که شامل: سیب، سرکه، سماق، سنجد، سکه، سبزی، و سیر و هم‌چنین یک کاسه آب، کمی نان، ماست، پنیر، تخم مرغ رنگ کرده، آینه، شمع، ماهی، اسپند دود کرده، عنبر بو، انواع شیرینی و میوه و آجیل در روی سفره چیده می‌شود و بعد از چیدن سفره هفت‌سین همه اهل خانواده در حالیکه لباس نو پوشیده‌اند بدور آن می‌نشینند و منتظر تحویل سال می‌شوند.
در این مدت کودکان در مورد تحویل گرفتن عیدی از پدر و مادر خود و سایر اقوام با همدیگر صحبت می‌کنند، و بزرگتران در مورد داستانهای شاهنامه از جمله ملک‌جمشید و جشن نوروز که منسوب بدو است، سخن می‌گویند.
در شهرهای لرستان مردم پس از تحویل سال و سرکشیدن در قرآن ابتدا بر مزار درگذشتگان حاضر شده و پس از نثار فاتحه کوچک‌ترهای فامیل جهت عید دیدنی به حضور بزرگترها می‌رسند و این دید و بازدید از خویشاوندان و همسایگان و دوستان و آشنایان تا روز 14 نوروز ادامه دارد.
عیدی نیز توسط میزبان که معمولاً بزرگتر از مهمان هستند به مهمانان داده می‌شود.
معمولاً چندین خانواده خواهر، برادر، همسایگان و یا دوستانی که هر یک خود تشکیل خانواده داده‌اند به همراهی هم به عید دیدنی می‌روند و می‌توان شاهد جمعیت‌های زیادی بود که برای عید دیدنی وارد خانه‌ای می‌شوند و یا در حال خداحافظی از میزبانان هستند.
در روستاهای لرستان با تیراندازی اعلام تحویل سال شده و پس از سرکشیدن در قرآن مردان گروه گروه به خانه بزرگ و ریش‌سفید روستا رفته و پس از وی به سایر خانه‌ها سرکشی کرده و با افراد آن خانه‌ها عید دیدنی می‌کنند و در روز اول به تمام خانه‌ها سرکشی می‌شود.
پس از مردان زنان در روز دوم به دیدار و بازدید و نوروز مبارکی می‌پردازند، عموماً عیدی کودکان یک یا چند تخم‌مرغ رنگ شده است.
*عیدانه
عیدی که پدر و مادر یا بزرگترها در روزهای نوروز به کوچکترها می‌دهند، به تازه عروسان هم در روزهای نوروز در دید و بازدیدهای فامیلی عیدانه ویژه نوروزی داده می‌شود.
*شمه و در
مردم خرم‌آباد نخستین شنبه سال را هم‌چون سیزه‌به‌در جشن می‌گیرند و این روز را در کمال شادی و سرور در دشت، صحرا، باغات زیبا و طبیعت مصفا و بی‌بدیل اطراف شهر می‌گذرانند و عقیده دارند که شنبه اول سال را نباید کار کرد، شاید به همین دلیل برخی ریشه این رسم را منسوب به یهودیان خرم‌آباد و بروجرد می‌دانند و باید هم‌چون سیزه بدر به دامن طبیعت پناه برد و عظمت خداوند را در آینه آن دید و بر خداوند سپاسگزاری کرد.
لذا اقوام یا دوستان و همسایگان سپیده و یا شب قبل از روز جشن در مکانی گردهم آمده به سوی خارج شهر و دامان طبیعت حرکت کرده و محلی را معین و در آنجا مستقر می‌شوند و با هیجان و شور حال به بازیهایی شادی‌آفرینی نظیر دال پلو، هرازگونی، پرو، جوزو، قاوو و ... می‌پردازند.
بسیاری نیز با نواختن موسیقی‌های شاد محلی به پایکوبی و رقص می‌پردازند و بیشتر مواقع تا پاسی از شب به همین منوال می‌گذرد.
در پایان تعطیلات نوروزی و در روز سیزده‌به‌در مردم این دیار نیز سبزی‌های سفره هفت‌سین را در کنار رودها رها می‌کنند و به خانه برمی‌گردند.
بهار که طبیعت، جامه نو می‌پوشد و از لطف جان‌فزای آفریدگار، شادابی و طراوت به زمین باز می‌گردد، فرصتی است مغتنم تا ما نیز غبار جان در زلالِ بهار بشوییم و چراغ دل بر افروزیم و طرحی نو برای بهتر بودن و بهتر زیستن دراندازیم که حافظ شیرین‌سخن چه زیبا گفته است:
ز کوی یار می‌آید نسیم باد نوروزی
از این باد ار مدد خواهی چراغ دل برافروزی ... .
انتهای پیام/س10/ط4000
