کوچک‌خان دیار سبز گیلان؛ سردار جنبش جنگل

به گزارش خبرگزاری فارس از رشت، 11 آذر سالگرد شهادت میرزاکوچک خان جنگلی است مردی که در سال 1259 هجری قمری در محله استادسرای رشت چشم به دنیا گشود و نامش یونس بود.
پدر یونس میرزا بزرگ بود که به همین منظور یونس را میرزا کوچک می‌نامیدند و او در مدرسه حاجی حسن در صالح‌آباد رشت مشغول به تحصیل شد و سپس برای ادامه تحصیلات به تهران رفت و در مدرسه محمودیه به فرا گرفتن علوم دینی مشغول شد و پس از تحصن مردم در شاه عبدالعظیم شهر ری فعالیت سیاسی خود را آغاز کرد و در رشت انجمن روحانیون را تشکیل و تدارک اسلحه و مشق نظام را در حیطه وظایف انجمن قرار داد.

 * قیام نهضت جنگل

میرزا کوچک پس از فراز و نشیب‌های زیاد به گیلان بازگشت و در رشت به دلیل فعالیت‌های انقلابی توسط کنسول روسی اخراج و به تهران تبعید شد.
وی در بازگشت به گیلان با تهیه اسلحه در جنگل «تولم» نهضت خود را آغاز کرد و لشکر ضرغام‌السلطنه حاکم فومنات و تالش و نیز قوای روس در مالکوان را شکست داد و همین امر موجب وحشت در اردوی مستبدان حاکم شد و مردم گیلان را در یاری میرزا استوارتر کرد.
پس از اینکه نیروهای روسی به رهبری «افسینکوف» از چند سو میرزا را در ماسوله به محاصره کشاندند نیروهای زیادی از جنگلیان در جنگ کشته شدند و بقیه در جنگل‌ها و غارها پناه گرفتند.
نیروی جنگل پس از تجدید قوا برای تنظیم امور مالی داخلی و لشکری کمیته‌هایی تشکیل داد و وظایف را بین سران جنگل تقسیم کرد.

* خیانت کودتای سرخ علیه میرزا

نهضت جنگل با تشکیل جمعیت اتحاد اسلام سازمان بیشتری پیدا کرد و به دنبال مذاکرات میرزا با روس‌ها و در پی خروج انگلیسی‌ها از گیلان، رشت توسط جنگلی‌ها فتح شد و با روشن شدن مقاصد نهانی روس و اختلافات درونی بین جنگلی‌ها و تمایل برخی از آنها به روس‌ها، خیانت کودتای سرخ علیه میرزا به نتیجه رسید و نیروهای میرزا به نقاط جنگلی فومن پناه بردند.
رضاخان برای براندازی نهضت جنگل با شدت بیشتری میرزا را تعقیب کرد و وی در آخرین روزهای زندگی پس از پراکندگی یارانش و دستگیری آنها توسط قوای دولتی قصد رفتن به خلخال را داشت ولی معین‌الرعایا راهنمای میرزا نیز او را تنها گذاشت و خود را تسلیم سردار سپه کرد.
میرزا و تنها یار آلمانی‌اش «گانوک»راه خود را ادامه دادند ولی در سرمای شدید و برف و کولاک گرفتار شدند و از پای درآمدند.

* رضا اسکستانی قاتل سربریده میرزا

فردی به نام «‌کرم‌» که از خلخال عازم گیلان بود میرزا و همراهش را در آخرین لحظات زندگی در بین توده‌های برف پیدا کرد و کرم که میرزا را شناخته بود با سرعت به خانقاه نزدیک‌ترین دهکده رفت و با کمک مردم اجساد نیمه جان میرزا و گائوک را به دهکده حمل کردند.
سالارشجاع، برادر امیر مقتدر تالش با اطلاع از وضعیت میرزا به همراه چند نفر از سواران مسلح به خانقاه رفت و در برابر دیدگان اشک‌آلود روستائیان به «‌رضا اسکستانی‌» یکی از افراد خود دستور داد تا سر میرزا را از بدن نیمه جان او جدا کند.
جسد بدون سر در بین شیون و زاری مردم در گورستان دهکده خانقاه به خاک سپرده و سر پرشور سردار جنگل توسط سالار شجاع به رشت حمل شد و سپس سر بریده میرزا را در کنار سربازخانه به مدت چند روز به معرض تماشای اهالی قرار دادند و خالو قربان سربریده میرزا را برای خوش‌ خدمتی به رضاخان سردار سپه هدیه داد.
رضاخان دستور داد تا سربریده میرزا در گورستان حسن‌آباد دفن شود و پس از مدتی «‌کاس‌آقا حسام» دوست صمیمی و یار قدیمی میرزا مخفیانه سر میرزا را از گورکن گرفت و به رشت آورد و در محله سلیمانداراب رشت دفن کرد.
پس از کناره‌گیری رضاشاه در شهریور سال 1320 ارادتمندان میرزا بدن میرزا را از دهکده خانقاه به رشت منتقل کردند و در جوار سر او به خاک سپردند و امروز مزار میرزا کوچک خان جنگلی در محله سلیمانداراب رشت میعادگاه عاشقان این مرد مبارز است.
نهضت جنگل با شهادت میرزا خاموش شد ولی خاطره فداکاری‌ها و جانبازی‌های مجاهدان جنگل به ویژه رهبر نهضت جنگل میرزا کوچک هرگز فراموش نشد.

* میرزا کوچک سردار جنبش جنگل

سال‌هاست که نام میرزا کوچک جنگلی سند افتخار مردمان سرزمین گیل است و گیل مردان و گیل زنان هرگاه که نام او را می‌شنوند رادمردی را در نظر می‌آورند که غیرت دینی او جز پاسداری از کیان اسلامی را برنتابید.
میرزا کوچک فرد بزرگی است که در تاریخ تشیع گیلان می‌درخشد و راهش طریقی است که می‌تواند الهام‌بخش رهروان طریق مردانگی دیار سبز گیلان باشد.
میرزا کوچک سردار جنبش جنگل، مردی از تبار سرزمین گیل مردان و گیل زنان است که اساس نهضت جنگلی‌ها را بر پایه اخراج نیروهای بیگانه، برطرف کردن بی‌عدالتی، مبارزه با خودکامگی و استبداد و برقراری دولتی مردمی بپا کرد.
میرزا کوچک نماد روحانی بیدار، عالم، آگاه و سلحشور در تاریخ ایران است.

* میرزا کوچک درخشش نوری در تاریکی بود

نماینده ولی فقیه در گیلان و امام جمعه رشت، میرزا کوچک جنگلی را طلبه‌ای تحصیلکرده حوزه علمیه دانست که در راه دفاع از حریم اسلام جان خود را فدا کرد.
آیت‌الله زین‌العابدین قربانی با بیان اینکه میرزا کوچک جنگلی، نوری در تاریکی بود که درخشید، افزود: میرزا کوچک جنگلی و 140 روحانی شهید استان افتخار گیلان است و زندگینامه شهدا باید به درستی تهیه شود و در اختیار مردم قرار گیرد.
وی با بیان اینکه میرزا کوچک جنگلی آنگونه که بود باید به جامعه شناسانده شود، تاکید کرد: زندگینامه میرزا کوچک باید تدوین شود.

* میرزا کوچک در راه عدالت‌خواهی جان باخت

مدیرعامل بنیاد پژوهش فرهنگی میرزا کوچک جنگلی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، میرزا کوچک را مردی مبارز و پاکدل خواند و گفت: میرزا در راه عدالت‌خواهی جان باخت.
پروفسور شاپور رواسانی افزود: هنوز بسیاری از اسناد در آرشیوهای جمهوری آذربایجان وجود دارد که ترجمه و منتشر نشده است تا معلوم شود آیا نکات جدیدی نیز درباره نهضت جنگل وجود دارد یا خیر.
وی با اشاره به کتاب‌های منتشر شده درباره نهضت جنگل اظهار داشت: کتاب‌های زیادی منتشر شده ولی کتاب «‌تن و آزادی‌» خاطرات میرزا حسین‌خان فرنیا به کوشش مهدی نورمحمدی و کتاب «‌جنبش و انقلاب جنگل‌» نوشته ناصر عینی بیشتر توصیه می‌شود.
رواسانی درباره بازسازی خانه میرزا کوچک در محله استادسرای رشت بیان داشت: این خانه پس از بازسازی با کوشش و تلاش هیئت مؤسس بنیاد پژوهش فرهنگی میرزاکوچک برای زنده نگه داشتن خاطره فداکاری‌های نهضت جنگل و معرفی آن به نسل جوان به مرکز فرهنگی نهضت جنگل تبدیل شده است.
وی حمایت بنیاد از نویسندگان و پژوهشگران را معنوی دانست و افزود: این بنیاد امکان حمایت مالی را ندارد.
رئیس هیئت مدیره بنیاد پژوهش فرهنگی میرزاکوچک معرفی نهضت جنگل را از اهداف اعضای این بنیاد عنوان کرد و اظهار داشت: پیشنهاد می‌شود جلسات سخنرانی در مدارس و دانشگاه‌ها درباره نهضت برگزار شود.
وی استقبال مردمی به ویژه جوانان از بنیاد فرهنگی میرزا کوچک را بسیار امیدوار کننده خواند و خاطرنشان کرد: خانه میرزا کوچک هر روز برای علاقه‌مندان باز است و این امر موجب افتخار و سربلندی ماست که علاقه‌مندان از خانه میرزا دیدن می‌کنند.
انتهای پیام/صا10