می‌توانیم جامعه‌ای بدون خشونت داشته باشیم

به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، فردا روز جهانی کودک است و به بهانه این روز خاص ارگان‌ها و نهادهای مسئول هرکدام به نوعی دیدگاه‌ها و برنامه‌های مختلفی که درباره کودکان دارند بیان می‌کنند.
در این میان شعارهای بسیاری مطرح می‌شود اما فاصله حرف تا عمل شبیه فاصله آرزوهای کودکیمان تا بزرگ‌سالی شده است؛ شعارهایی که در نگاه اول زیبا و بزرگ به نظر می‌رسند اما هیچ‌گاه بر تن این شعارها مانند آرزوهای بچگی‌مان جامه عمل پوشانده نمی‌شود.
سؤالی که اینجا به ذهن می‌رسد این است که مخاطب این شعارها چه کسانی هستند، کودکانی که از آنها به عنوان سازندگان ایران فردا حرف می‌زنیم یا مسئولانی که فقط در روز جهانی کودک یادشان می‌آید مخاطب خود را این جمعیت کوچک اما بزرگ قرار دهند.
در دنیای امروز گروهی در تلاش هستند از طریق داستان و فلسفه کودکان را به گونه‌ای تربیت کنند که در آینده دنیایی عاری از خشم داشته باشیم.
در این راستا در کشور ایران نیز پژوهشگاه علوم و فنون در تلاش است کتاب‌هایی تحت عنوان "فبک" یا فلسفه برای کودک منتشر کند.
بدین منظور از طریق پژوهشگاه علوم اصفهان وابسته به پژوهشگاه تهران با یکی از اعضای هیئت علمی گروه فبک تماس گرفتیم.
 
*‌ جامعه‌ای بدون خشونت با فبک
ما به جرم کودک بودن، به کودکانمان می‌گوییم فکر نکنند و در نتیجه اندیشیدن از همان کودکی وارد سبک زندگی آنها نمی‌شود تا در آینده نیز شهروندانی اهل تفکر داشته باشیم.
امروزه روانشناسان معتقدند ریشه تمام مشکلاتی که در بزرگ‌سالی وجود دارند به دوران کودکی افراد باز می‌گردد و این امر نشان‌دهنده اهمیت پرورش و تربیت کودکان است اما متأسفانه به این مسئله اهمیت چندانی داده نشده است.
در دنیای امروز چون جامعه بزرگسالان دچار مشکلات بسیاری است، در نتیجه برای کنترل جوامع بزرگسال از مسکن‌های اجتماعی استفاده می‌شود، شیوه‌ای که به نظر می‌رسد  تاکنون با شکست مواجه شده است.
عضو هیئت علمی گروه فبک در این‌ باره در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اصفهان اظهار داشت: عدم آموزش کودک از سنین پایین سبب می‌شود تا کودکان حقوق خود را نشناسند و در عین حال به حقوق دیگران هم احترام نگذارند.
مهرنوش هدایتی افزود: برنامه "فلسفه برای کودکان" در تلاش است جامعه‌ای ایجاد کند که خشونت به معنای عام کلمه در آن وجود نداشته باشد و در نتیجه امکان گفت‌وگو بیشتر فراهم بوده و جامعه نیز سالم‌تر شود.
وی درباره چگونگی شکل‌گیری کتاب‌های فبک تصریح کرد: این کتاب‌ها برای نخستین بار  توسط «مت جولیت‌من» و «آنا مارگرتا» نوشته شد.
هدایتی افزود: این کتاب‌ها مفهوم و تم فلسفی دارند اما به صورت داستان‌هایی که با زندگی روزمره کودکان در ارتباط باشند، نوشته می‌شوند.
وی ادامه داد: این کتاب‌ها که توسط یک فیلسوف نوشته شده و در ابتدا جاذبه بصری نداشت  و حتی تم داستان هیچ هیجانی را دنبال نمی‌کرد.
این روانشناس برجسته تاکید کرد: اما این موضوع عمدی بوده، زیرا آقای «لیت‌من» عقیده داشت نباید انحرافی در ذهن کودک توسط هیجانات و تصاویر ایجاد کنیم.
وی تاکید کرد: بعدها کسانی که راه لیت‌من را ادامه دادند و به جای فلسفه برای کودکان فلسفه با کودکان را به وجود آوردند و کتاب‌ها را تغییر دادند.
عضو پژوهشگاه علوم و فنون اضافه کرد: این کتاب‌ها تحت عنوان picture book منتشر شدند و برعکس آنچه لیت‌من معتقد بود هیچ متنی نداشته و فقط تصویری هستند اما یک تم و مفهوم فلسفی را القا می‌کنند به این معنا که بچه‌‌ها را به تفکر پیرامون مفهوم فلسفی وامی‌دارند.
وی تصریح کرد: این کتاب‌ها که در ایران فبک نامیده می‌شوند به طور کلی در دنیا در حال نوین‌سازی و تحول بوده و محدودیتی در زمینه متحول شدن ساختار آنها وجود ندارد.
هدایتی درباره علت استفاده از علم فلسفه در این کتاب‌ها افزود: علم فلسفه بیشتر از سایر علوم فرد را به تفکر وامی‌دارد، از طرفی این برنامه‌ها مفاهیم انتزاعی فلسفی و آرا فیلسوفان بزرگ را مطرح نمی‌کند، بلکه بیشتر به روش تفکر فلسفی عمل می‌کند.
وی ادامه داد: بدین ترتیب کودکان در حلقه‌های کند و کاو قرار می‌گیرند و پیرو مفاهیمی که مطرح می‌شود و ایده‌ها و سؤالات مطرح شده می‌توانند تأمل و تفکر عمیق‌تری داشته باشند.
عضو گروه فبک تصریح کرد: همچنین این کتاب‌ها سبب افزایش اعتماد به نفس کودکان، خودباوری و بهبود هوش اجتماعی و روابط بین فردی آنها می‌شود، ضمن اینکه کودک استدلال در برابر خشونت را یاد گرفته و منطقش را قوی‌تر می‌کند.
وی افزود: بنابراین با کمک این روش ما کودکان را آموزش می‌دهیم تا بتوانند توانایی مدیریت رفتار خود را به دست آورند، یعنی همان چیزی که متأسفانه بسیاری از جوانان ما فاقد آن هستند.
 
*‌ بومی‌سازی کتاب‌های فبک در ایران
هدایتی با اشاره به بومی‌سازی این کتاب‌ها در ایران گفت: ما در دپارتمان فلسفه برای کودکان در پژوهشگاه علوم انسانی در حال بومی‌سازی این داستان‌ها هستیم و سعی داریم این کتاب‌ها را به سبک ایرانی بازنویسی کنیم.
وی ادامه داد: تعدادی از این داستان‌ها کاملاً اقتباسی هستند اما تلاش شده به فرهنگ ما نزدیک شوند به طور مثال اسامی تغییر کرده‌اند یا اینکه بخش‌هایی از کتاب که در فرهنگ ما جای ندارد تغییر داده شده، مانند کتاب لیزا که اکنون با نام کتاب لیلا بومی‌سازی شده است.
این روانشناس برجسته در ادامه تصریح کرد: برخی از این کتاب‌ها تحت عنوان گام به گام تا اندیشه توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کاملاً بومی‌سازی شده و در تهیه آنها از کتاب‌های ایرانی مانند داستان‌های مولوی استفاده و توسط نویسندگان ایرانی به نگارش در آمده است.
وی درباره ادبیات امروز کودک نیز گفت: تعداد داستان‌های خوب نسبت به جمعیت کودک کشور کم است و این امر از آنجا ناشی می‌شود که اکثریت ناشران بیشتر دنبال تیراژ فروش هستند تا اینکه فرد را به تفکر و تأمل وادار کنند و یا فرد را به نقطه تربیتی خاصی برسانند.
انتهای پیام/م10