ارومیه الگوی زندگی مسالمت‌آمیز اقوام است

به گزارش خبرگزاری فارس از ارومیه، امسال قرار است همایشی با موضوع خود شهر ارومیه در این شهر و در تهران برگزار شود و از روزهای نخست سال مقدمات آن در حال آماده‌سازی است.
قرار است شهر ارومیه بیشتر و بهتر برای ارموی‌ها، ایرانی‌ها و حتی مردم دنیا معرفی شود.
مدیریت چگونگی برگزاری این همایش ملی که عنوانی بلند و جامع دارد به عهده فردی است که خردادماه سال گذشته به عنوان معاون سیاسی اجتماعی استاندار آذربایجان غربی منصوب شد.
بر همین اساس امسال یک امکان عملی و بزرگ فراهم آورده شده است تا شهر ارومیه به عنوان مرکز استان آذربایجان غربی مورد توجه مسئولان دستگاه‌های مختلف اجرایی، محققان و فعالان فرهنگی و تاریخی قرار گیرد و این کار بزرگ با محوریت چندین نفر از نخبگان شهر ارومیه تحت مدیریت ابراهیم فتح‌الهی صورت می‌گیرد.
وی متولد سال 1339 در شهرستان خوی و دارای دکترای الهیات و عضو هیئت علمی رسمی دانشگاه است و مسئولیت‌های مختلف علمی و فرهنگی را در کارنامه مدیریتی خود دارد.
معاونت دانشجویی و فرهنگی دانشگاه پیام‌نور کشور، معاونت هماهنگی وزیر آموزش و پرورش از جمله مسئولیت‌های او بوده و صاحب چندین تالیف و ده‌ها مقاله در حوزه‌های دینی، فرهنگی و سیاسی است.
طبیعتا" مثل هر شهروند ارومیه‌ای علاقمند به تاریخ و هویت شهرمان هستم و مشتاقم بدانم در همایشی که عنوان هم‌اندیشی شهر ایرانی، شهر تاریخی، فرهنگی و مذهبی ارومیه را دارد چه اتفاقاتی قرار است بیفتد و به عنوان خبرنگار و نماینده افکار عمومی سوالات بسیاری برایم شکل می‌گیرد در این میان مطالب کلی و بعضا" کلیشه‌ای کوتاه که در رسانه‌های مختلف منتشر می‌شوند را حاوی پاسخ به سوالاتم نمی‌یابم و بر این اساس مصاحبه با اصلی‌ترین متولی این همایش که رئیس ستاد و دبیر علمی آن است در دستور کار قرار می‌گیرد تا پاسخ‌های مبسوط و جامعی را برای افکارعمومی جمع‌آوری کنم.
اتاق فتح‌الهی در طبقه اول ساختمان استانداری است و نیازی به طی ده‌ها پله برای رسیدن به اتاق او نیست، گرچه دو سه نفر مسئول دفتر دارد و باید از طریق آنان به منظور مصاحبه هماهنگ شد اما اگر قرار باشد در مورد ارومیه و مسائل فرهنگی با او گفت‌وگو کنید خیلی زود می‌توان وقت مصاحبه گرفت.
وارد اتاق می‌شوم و همکارم محل مصاحبه را مشخص کرده و پرچم ایران و یادمانی از حسام‌الدین چلبی ارموی را در کادر قرار می‌دهد و گفت‌وگو آغاز می‌شود، هرچه قدر من ترکی پرسیدم وی فارسی جواب داد، معتقد است اگر فارسی پاسخ بگوید تنظیم و پیاده‌سازی محتوای گفت‌وگو برای رسانه‌ها کم اشکال‌تر است.
برخلاف بسیاری از مدیران، وی در طول مصاحبه نه تلفنی جواب داد و نه ارباب رجوعی را پذیرفت و این دقیقا" یک رفتار حرفه‌ای رسانه‌ایست که بسیاری از مسئولان از آن غافلند.
نخست از نحوه برگزاری همایش و اهداف آن می‌پرسم و به ویژه اینکه تاریخی قطعی همایش بالاخره چه زمانی خواهد بود؟
فتح‌الهی می‌گوید: تاکنون در 18 شهر ایران همایش هم‌اندیشی شهر ایرانی برگزار شده که نخستین آن شهر یزد و هجدهمین مورد شهر خوی بوده است، امسال فرهنگستان هنر با پیشنهاد استانداری آذربایجان غربی موافقت کرده و شهر ارومیه به عنوان نوزدهمین شهر ایرانی در قالب همایش هم‌اندیشی و علمی، تخصصی مورد بازشناسی و معرفی قرار خواهد گرفت.
می‌گوید: به همین منظور ستادی در استانداری آذربایجان غربی تشکیل شده و ابلاغ‌هایی صورت گرفته است و برای برگزاری هر چه بهتر همایش هم‌اندیشی شهر ایرانی، شهر تاریخی، فرهنگی و مذهبی ارومیه 10 کارگروه تخصصی تشکیل شده است.
به گفته وی این کارگروه‌ها شامل تاریخی، میراث فرهنگی، شهرسازی، معماری، هنرهای تجسمی، صنایع دستی، نمایش، شعر و ادبیات، موسیقی و مطبوعات است که در راس هرکدام از آنها از یکی از اساتید دانشگاهی صاحب نام چگونگی کار را مدیریت می‌کنند.
دبیرعلمی همایش ارومیه، شهر ایرانی می‌افزاید: پیش از این آذرماه به عنوان زمان برگزاری همایش انتخاب شده بود اما این احتمال قوی وجود دارد که در بهمن ماه و همزمان با ایام سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، همایش را برگزار کنیم.
بر اساس اعلام او علاوه بر تهیه دانشنامه ارومیه، هدف از این همایش معرفی مستند و جامع ارومیه به عنوان یک شهر پرسابقه تاریخی، فرهنگی و مذهبی است و طبق شاخص‌هایی که فرهنگستان هنر برای این هم‌اندیشی اعلام کرده، شهر ارومیه علاوه بر دارا بودن آن شاخص‌ها از جایگاه و ویژگی‌های متمایز و ممتازی دیگری نیز برخوردار است.
ارسال 40 مقاله علمی تخصصی ارومیه شناسی
فتح‌الهی می‌گوید: همه صاحب‌نظرانی که در عرصه‌های فرهنگی، هنری، ادبی، تاریخی، معماری، شهرسازی و موسیقی به نوعی می‌توانستد در برگزاری همایش کمک کنند دعوت به همکاری شده‌اند و این دعوت به همکاری در قالب فراخوان مقاله و آثار نیز اعلام شده و از تمام ارومیه‌شناسان در دانشگاه‌های داخل و خارج از کشور برای برگزاری همایش دعوت به عمل آمده است.
رئیس ستاد همایش شهر ایرانی، شهر تاریخی، فرهنگی و مذهبی ارومیه اضافه کرد: تاکنون بیش از 40 مقاله علمی تحقیقی و پژوهشی به دبیرخانه همایش رسیده و به تازگی به منظور بهره‌مندی از حداکثر توانمندی اساتید دانشگاهی و صاحب‌نظران و پژوهشگران فرصت ارسال مقالات تا پایان مهرماه نیز تمدید شده است.
فتح‌الهی می‌افزاید: همچنین به لحاظ وجود شروطی مبنی بر برخورداری مقالات از درجه و اعتبار علمی پژوهشی در صدد هستیم تا بخش عمومی نیز به همایش اضافه کنیم تا در قالب آن آثار دیگر پژوهشگران به ویژه دانشجویان جمع‌آوری شود که پیش‌بینی می‌شود در این صورت حجم بیشتری از نویسندگان جوان‌تر استان بتوانند داشته‌های علمی مربوط به ارومیه خود را در قالب مقالات دانشجویی به نمایش بگذارند.
از او می‌پرسم ارومیه از منحصر به فردترین شهرها در بحث زندگی قومیت‌ها، ادیان و مذاهب مختلف در کنار یکدیگر است و از این طریق فرهنگ‌های متفاوتی در این شهر ریشه دارند این ویژگی‌ها را چطور معرفی خواهید کرد؟
وی می‌گوید: ارومیه ویژگی‌هایی دارد که نسبت به 18 شهر معرفی شده قبلی ممتاز و متمایز است و این نکته‌ای است که در همایش به آن تصریح خواهد شد، این سرزمین خواستگاه بعضی ادیان بوده و در حال حاضر رنگین کمانی از اقوام، ادیان و مذاهب و زبان‌ها در این شهر زندگی می‌کنند، ارومیه الگوی موفق از زندگی مسالمت‌آمیز اقوام، ادیان، مذاهب و نژادهای مختلف است و در حقیقت ارومیه یک ایران کوچک است به طوری که نمایندگان قومیت‌ها، مذاهب و ادیان ایرانی زندگی مسالمت‌آمیزی در کنار یکدیگر در این شهر دارند و این روش زندگی در سده‌ها و هزاره‌های تاریخی این شهر ریشه دارد.
تجمع ادیان، اقوام، زبان‌ها و فرهنگ‌های متفاوت در ارومیه
وی می‌گوید: ادیان و اقوام و مذاهب مختلف در ارومیه از صدها سال پیش ارتباط فرهنگی مناسب و اخلاق مشترک انسانی را در کنار همدیگر داشته‌اند و هم اینک ارومیه تابلویی از یک تمدن فاخر، زنده و پویاست.
به گفته وی اگر بتوانیم این الگو را در جهان امروز به عنوان یک نمونه موفق مطرح کنیم می‌تواند به مانند یک مدلی برای حل بسیاری از معضلات جهان امروز تاثیرگذار باشد.
فتح‌الهی اضافه می‌کند: ارومیه این امتیاز را دارد که به دلیل خاک حاصل‌خیز و منابع آبی فراوان و هوای مطبوع به همراه مردمانی با اخلاق لطیف و انسانی که به مهمان‌نوازی شهره هستند نماینده یک تمدن متعالی در جهان باشد.
به اعتقاد وی و به گواه تاریخ و کسانی که مدتی در این شهر زندگی کرده‌اند ارومیه‌ای‌ها مردمی اخلاق‌مدار با سجایای اخلاقی انسان دوستانه هستند و از این رو هیچ مهمانی در این شهر آزرده خاطر نمی‌شود و مهمانان ارومیه همیشه خاطرات مثبت و خوشی از این شهر به یادگار برده‌اند.
وی گفت: معرفی همه ظرفیت تمدنی و فرهنگی ارومیه هم به جا و هم یک ضرورت است چراکه از طریق برگزاری همایش نوزدهمین شهر ایرانی اسناد و آثاری تولید می‌شوند که در قالب کتاب، مقاله، فیلم و مصنوعات هنری به عنوان منابع معتبر، بعدها مورد توجه کاوشگران و ارومیه پژوهان قرار می‌گیرد.
سوابق و تاریخ تمام ادیان و قومیت‌های ارومیه بازشناسی میشوند
می‌پرسم نمایندگان قومیت‌ها، ادیان، مذاهب و زبان‌های مختلف چطور در قالب کارگروه‌ها و کمیته‌های تخصصی مورد توجه قرار گرفته‌اند و چرا در کارگروه‌ها حضور ندارند؟
وی در پایخ به این سوال گفت: حضور برخی قومیت‌ها و نمایندگان ادیان و مذاهب در قالب مهمان، سخنران، صاحب اثر و صاحب نظر در خود همایش هم‌اندیشی اتفاق خواهد افتاد اما در کارگروه‌های تخصصی علمی سراغ کسانی رفته‌ایم که محقق در زمینه تخصصی خود باشند و برای محقق، سوژه آن است که ردپای تمدن را در بین اقوام، زبان‌ها، ادیان و مذاهب پیگیری کند و لزوما" متعلق بودن محقق به یک قومیت یا زبان و مذهب خاص به عنوان یک ضرورت مطرح نیست چون در این کارگروه‌ها فقط کار تخصصی علمی و پژوهشی انجام می‌گیرد.
به گفته او در بخش‌های مختلف همایش در تهران و ارومیه به یقین از حضور افراد شاخص و مطرح تمام ادیان، قومیت‌ها و مذاهب ارموی بهره‌مند خواهیم شد.
فتح‌الهی تصریح می‌کند که در کارگروه‌های تخصصی عمده کارمان مراجعه به اسناد است که یا در طول تاریخ مورد غفلت قرار گرفته است و یا فراموش شده‌اند و احیا، بازشناسی و بازآفرینی اسناد تاریخی شهر ارومیه در صدر توجه کارگروه‌های تخصصی قرار دارد.
معاون سیاسی اجتماعی استاندار آذربایجان غربی می‌گوید: در ارومیه کلیسا در مجاورت مسجد است و بعضا" اماکن تاریخی بی‌نظیری وجود دارند که در دوره‌های مختلف تاریخی مورد استفاده مشترک ادیان ساکن در این شهر قرار گرفته‌اند، از دین زرتشت هم در این شهر آثاری برجای مانده است و مجموعه این آثار نشان می‌دهد در طول تاریخ، زندگی انسانی مسالمت‌آمیزی بین مردمان این سرزمین جریان داشته است و ما سعی خواهیم کرد همین واقعیت را به صورت اسنادی معتبر و تاریخی احیا کرده و در معرض دید علاقمندان قرار دهیم و در حقیقت ارومیه را همانطور معرفی خواهیم کرد که در طول تاریخ وجود داشته است.
بازشناسی هویت ارموی‌ها حفظ آثار و تمدن این سرزمین را امکان خواهد داد
می‌پرسم هویت تاریخی ارومیه را چطور حفظ خواهیم کرد، هم اینک از نمایندگان قومیت‌ها و ادیان ساکن در ارومیه فقط افراد محدودی باقی مانده‌اند و اغلب خارج‌نشین شده و مهاجرت کرده‌اند، چرا؟
او می‌گوید: اساسا" حفظ یک چیز در درجه اول وابسته به بازشناسی آن است و اگر چیزی که در طول تاریخ وجود داشته بازشناسی علمی نشود امکان احیا و حفظ نیز نخواهد یافت و بر این اساس باید زمینه‌های بازشناسی اقوام و ادیان ارومیه فراهم آورده شود تا سپس بر حفظ و نگهداری آن بکوشیم و در حقیقت همایش ارومیه نوزدهمین شهر ایرانی در پی همین اهداف است.
بنا بر اعتقاد وی دین اسلام به دلیل جامعیت و شمولیتی که دارد بعد از تاسیس حکومت اسلامی از سوی پیامبر اکرم(ص) برخوردش نسبت به ادیان قبلی بر این اساس صورت گرفته است یعنی اسلام سعی می‌کرد ادیان را با حفظ موجودیتشان به رسمیت شناخته و افراد را در اجرای آیین‌های دینی و مراسمات مذهبی آزاد می‌گذاشت و شاید بسیاری از منابع ادیان در صدر اسلام توسط مسلمان بازشناسی و احیا شد که در نهایت ماندگاری این منابع دینی را سبب شد و به نسل‌های بعد انتقال داد.
او می‌گوید: اساسا" اسلام یک دین فرهنگی است و آن چنان گستردگی و جامعیت دارد که می‌تواند فرهنگ‌های انسانی مختلف تاریخی را به خوبی حفظ  نگهداری کند اما آنچه که به هویت تاریخی ادیان در ارومیه مربوط می‌شود توسط کارگروه‌های تحقیقی و پژوهشی مورد مطالعه قرار گرفته و استخراج و بازشناسی خواهد شد.

* توجه به ظرفیت‌ها و ابعاد بین‌المللی شهر ارومیه
می‌پرسم چگونه می‌توان وجوه بین‌المللی به همایش ملی هم‌اندیشی ارومیه، نوزدهمین شهر ایرانی داد تا به موجب آن ظرفیت‌های همزیستی مسالمت‌آمیز مردم که صدها سال در این شهر تاریخی جریان داشته به مردم دنیا معرفی شود؟
وی با برشماری کارهایی که در دوره مسئولیت خود در استان رقم خورده پاسخ می‌دهد: در یک سال و نیم گذشته در استانداری آذربایجان غربی سعی کرده‌ایم هر ماه یک یا دو کار بین‌المللی انجام دهیم و این کار در قالب برنامه‌های مختلف فرهنگی، اقتصادی، دیپلماتیک و مسابقات ورزشی یا کنگره‌های بین‌المللی اتفاق افتاده است که مشروح چگونگی آنها در مطبوعات استان ثبت و ضبط است.
فتح‌الهی می‌افزاید: برخی برنامه‌ها در دانشگاه‌های داخلی یا کشورهای همسایه به وقوع پیوسته و برخی برنامه‌ها نیز بسته به اقتضائات خود در شهرستان‌ها انجام یافته‌اند و مجموعه برنامه‌هایی که با وجوه بین‌المللی برگزار می‌شود یک هدف را دنبال می‌کند و آن ایجاد یا بازیافت هویت بین‌المللی ارومیه و استان آذربایجان غربی است.
به اعتقاد وی امروز شرایط ایجاب می‌کند که در عرصه‌های تجاری، اقتصادی، دیپلماتیک و فرهنگی قوی‌تر از گذشته ظاهر شویم و بسترهای این قوی‌تر ظاهر شدن در آذربایجان غربی فراهم است چراکه موقعیت اجتماعی استان به حدی بالاست که امکان توسعه مناسبات بین‌المللی را در اختیار مسئولان قرار داده است.

* رشد و توسعه فقط با اتکا به منابع داخلی امکان ندارد
وی گفت: باید توجه داشت که رشد و توسعه استان با محدود شدن در اقتصاد بومی امکان‌پذیر نیست بنا بر این به دلیل ظرفیت‌های فراوان کشاورزی و دیگر منابع بسیار سرشار پراکنده در جغرافیای استان باید تولیدات استان در بازارهای بین‌المللی خود را نشان دهند و این تولیدات هم در عرصه تجارت و صنعت و هم در عرصه فرهنگ با استانداردهای بین المللی در استان وجود دارد.
وی ادامه داد: هم اینک سمینارها و کنگره‌های مشترک با کشور ترکیه برگزار کرده و می‌کنیم که کنگره‌های حسام‌الدین چلبی شاگرد مولانا و کنگره شمس تبریزی نمونه‌ای از آنهاست و در حقیقت برگزاری مشترک چنین برنامه‌هایی صادرات فرهنگی به شمار می‌آید و به موازات آن اجلاس‌های متعدد اقتصادی با همسایگان به همراه تعاملات سیاسی و تجاری بخش دولتی و خصوصی روزبه‌روز در حال افزایش است که مجموعه این روابط جایگاه بین‌المللی ارومیه را ارتقا خواهد داد.
گسست‌های تاریخی و نقش همایش ملی هم‌اندیشی ارومیه، شهر ایرانی
می‌پرسم شاهد هستیم گسست‌هایی در شهرسازی جدید و قدیم و فرهنگ شهروندان ارومیه ایجاد شده است و توسعه نامتوازن شهرسازی با بافت تاریخی شهر ارومیه چهره این شهر تاریخی را تغییر داده است چکار باید کرد که این روند ادامه پیدا نکند؟
فتح‌الهی می‌گوید: گسست مورد اشاره در دو محور قابل بررسی است یکی در مورد گسست فرهنگی و دیگری گسست بین نوع زندگی و مدل‌های شهرسازی است.
فرهنگ دیرپای شهر ارومیه که در طول تاریخ توسط پدران و مادران ما پدید آمده و حفظ شده است در عصر جدید امکان سازگاری با برخی نیازهای جدید زندگی مدرن را ندارد و نسل جدید اقتضاها و نیازهایی برای خود می‌بینند که در نظام زندگی سنتی ارومیه‌ای‌ها وجود ندارد بنابراین گسستی در این زمینه ایجاد می‌شود که یکی از دلایل همایش هم‌اندیشی ارومیه نوزدهمین شهر ایرانی معرفی همین فرهنگ تاریخی شهر ارومیه است که در حال فراموشی است و این فرهنگ در قالب دستاوردهای همایش به نسل جدید و آیندگان بیشتر معرفی خواهد شد.
وی می‌گوید: نسلی که در حال حاضر در جامعه ما زندگی می‌کند به پیشینه فرهنگی و تاریخی خود چندان توجهی ندارد و این بی‌توجهی ناشی از طرز زندگی و روابط امروزی است به صورتی که این بی‌توجهی سبب بروز تنش‌های اجتماعی شده و عدم تفاهم نسل‌ها را در پی می‌آورد و نسل جدید به نسل قدیمی‌تر به دیده تحقیر، تحجر و یا نفرت می‌نگرد و نسل قدیمی‌تر نیز تصور می‌کند که نسل جدید تاریخ وهویت تاریخی خود را از دست داده است و لذا این نسل را درک نمی‌کند.
بنا بر اعلام وی همایش هم‌اندیشی ارومیه نوزدهمین شهر ایرانی سعی دارد مستندا" یک احساس هویت ریشه‌دار را به نسل جدید معرفی کند تا فرزندان این آب و خاک بدانند از چه سابقه و گذشته تاریخی و هویتی برخوردارند و زندگی امروزی آنان برآمده از چه خواستگاه‌ها و ناشی از چه رنج‌ها و مرارت‌هایی است.
حسرت دیدن محلات قدیم
فتح‌الهی در توضیح نوع دوم از گسست مورد اشاره می‌گوید: قدیم‌ها مردم در خانه‌های بزرگ با حیاط‌ای وسیع با حوض در وسط آن و باغچه‌ها و گل و گیاه آن زندگی می‌کردند و تمام خانواده با محوریت پدربزرگ و مادربزرگ تا نوه‌ها و نبیره‌ها، زندگی فامیلی گسترده را رقم می‌زند که در قالب آن روابط اجتماعی و خانوادگی شکل می‌گرفت اما امروزه زندگی‌ها به صورت روش هسته‌ای و به آپارتمان‌نشینی تغییر یافته است به طوری که پدر و مادر و فرزند در این هسته قرار گرفته و غالبا" دور از ارتباطات سابق خانوادگی زندگی‌ها امتداد می‌یابند و در این شیوه زندگی ارتباط با نسل گذشته چندان وجود ندارد و حتی ارتباط با نسل آینده نیز آنچنان که باید وجود داشته باشد برقرار نیست و از این راستا پیوند خوردن نسل‌ها به یکدیگر عملا" اتفاق نمی‌افتد و شیوه اینگونه زندگی کردن‌ها در شهرسازی جدید خود را بروز می‌دهد به طوری که الان ارومیه قواره مناسب خود را در بافت‌های دهه‌های اخیر از دست داده است و دیگر روح لطیف معماری سنتی در مکعب مستطیل‌های تازه ساخته شده و نماهای بی‌جان آن وجود ندارد.
وی اضافه می‌کند: دیدن فضای آرام بخش خانه‌های قدیم با نماهای الهام‌بخش و تاثیرگذار دیگر یک حسرت شده است و به جای منازل گرم و صمیمی قدیمی، آسانسورهای تنگ و راه پله‌ای تاریک و طولانی جایگزین شده‌اند و باید برای رسیدن به یک آپارتمان چند ده متری از این معابر نه چندان دلنشین عبور کرد.
الگوهای جدید معماری در تضاد با الگوهای سابق شهرسازی ارومیه‌اند
به اعتقاد فتح‌الهی بی‌قوارگی‌های ساخت ‌و سازهای جدید نشانه این است که ما الگوهای جدید معماری مناسب را تعریف نکرده‌ایم، پرداخت جریمه در شهرداری‌ها راه را برای تخلف کردن و به هم زدن بافت تراکمی مناطق بر هم زده است و آیا صرفا برای درآمدافزایی برای شهرداری ارزش دارد که بافت تراکمی و جمعیتی شهر به هم زده شود.
وی با اعلام نارضایتی از شیوه شهرسازی کنونی می‌گوید: الان در بافت‌های قدیمی شهر و کوچه‌های باریک یک مرتبه شاهد مجتمع‌ها و آپارتمان‌های چندین طبقه می‌شویم که به یک‌باره، هم بافت جمعیتی محله و کوچه را به هم زده و نیز ترکیب ساکنان آنجا را به کل عوض می‌کند و در نهایت فرهنگ محلات را دچار تغییر می‌کند در حالی که قبلا در محلات، فرهنگی حاکم بود که افراد ساکن در آن محله و افراد جدید با قبول همان فرهنگ محله و پایبندی به آن در محله زندگی می‌کردند اما الان اصلا اینگونه نیست و توسعه شهر کاملا  ناموزون با فرهنگ محلات است و افراد جدید متعهد به فرهنگ محیط محلات نیستند و از این طریق برخورد فرهنگ‌ها و آداب و رسوم پیش می‌آید که به موجب آن تنش‌های اجتماعی هم به بار خواهد آمد و بنابراین ما در برگزاری همایش هم‌اندیشی ارومیه شهر ایرانی می‌خواهیم از الگو‌های شهرسازی تاریخی این شهر مستنداتی را ارائه دهیم تا به این تنش‌ها پاسخ داده شود.
فتح الهی به سابقه دینی و مذهبی ارومیه در طول تاریخ اشاره کرده و می‌گوید: در محلات قدیم ساخت‌ و سازها بر اساس مسجد محوری در محلات و بر اساس قبله صورت می‌گرفت طوری که خیابان‌ها و کوچه‌ها، ساختمان‌ها و پنجره‌ها رو به قبله ساخته می‌شدند اما اکنون هیچ توجهی به مسجد محوری در شهر‌سازی ‌ها نمی‌شود اکثر خانه‌های جدید ارومیه رو به قبله نیستند و این ناشی از بی‌توجهی به اصل قبله محوری و مسجد محوری در شهرسازی جدید است.
به گفته او معماران گذشته در ارومیه هویت اسلامی و دینی را پایه توسعه شهر قرار داده بودند در حالی که امروز حتی مساجد جدید قبله‌شان با ساختمان ‌شان متناسب نیست و بسیاری از آنها حتی قبله‌شان به زوایای ساختمان کج شده است.
اسناد همایش در ادارات متولی شهرسازی اجرایی می‌شوند
می‌پرسم هدف از اینکه این همایش را دولت برگزار می‌کند قطعا استفاده کردن از خروجی‌های مختلف همایش برای استفاده در دستگاه‌های دولتی و شهرسازی است آیا ساز کار استفاده از نتایج این همایش در شهرداری ها و مسکن و شهر‌سازی و دیگر نهادهای مرتبط فراهم خواهد شد؟
می‌گوید: دستگاه‌های مختلف و متعددی در برگزاری همایش مشارکت دارند و به موازات آن متخصصین و پژوهشگران  نیز بخش‌های عمده‌ای از کار را جلو می‌برند و به یقین دستاوردهای این همایش به عنوان نکات تخصصی و اسناد معتبر به دستگاه‌های متولی عرضه می‌شود و در برگزاری همایش اسنادی تولید خواهد شد که شهرسازان آینده بر پایه آن به مدل‌سازی‌های جدید بپردازند.
وی اضافه کرد: با اسناد کارشناسی شده، شیوه‌های شهرسازی متناسب با تاریخ و پیشینه ارومیه را تولید کرده و در اختیار دستگاههای متولی قرار خواهیم داد.
می‌پرسم برگزاری همایش در خوی چه کمکی به برگزاری بهتر این همایش خواهد کرد و آیا از تجربیات خوی بهره خواهیم برد؟
فتح‌الهی که متولد همین شهر است خیلی علاقمند نیست مسئولیت کنونیاش و برخی کارهایی که در ارتباط با خوی انجام می‌شود به خویی بودن او ارتباط داده شود چراکه وی اعتقادی به تمایز قراردادن بین شهرهای مختلف در عرصه خدمات‌رسانی ندارد و بر همین اساس می‌گوید: همایش خوی توسط فرمانداری، شورای اسلامی شهر و مجمع خویی‌های مقیم استان تهران برگزار شد و استانداری از طریق فرهنگ دوستان خویی متوجه ضرورت برگزاری همایش شهر ایرانی شد و ما با مطالعه آنچه در آنجا اتفاق افتاد درصدد شدیم تا به نحو بهتری ارومیه را به عنوان مرکز استان و شهری تاریخی و مذهبی در قالب همایش معرفی کنیم و افرادی از خوی برای بازشناسی شهر ارومیه دعوت شده‌اند. می‌پرسم شهر ارومیه نخستین شهری است که مردم آن با رهبری روحانیت شیوه مبارزه مسلحانه با حکومت پهلوی را برگزید و نقش متفاوتی در وقوع انقلاب اسلامی داشت این وجه از ویژگی‌های ارومیه چگونه معرفی خواهد شد؟
حماسه 2 بهمن در ارومیه و دیدار با رهبر انقلاب
وی گفت: بعد از انقلاب اسلامی برای نخستین بار در بهمن ماه 89 استانداری آذربایجان غربی بزرگداشت حماسه 2 بهمن را در مسجد اعظم و با بزرگداشت مجاهدات حجت‌الاسلام غلامرضا حسنی امام جمعه ارومیه در دستور کار قرار داد و برنامه مفصلی در ارومیه برگزار شد و اطلاع‌رسانی گستردهای در محیط شهری صورت گرفت تا خاطره حماسه مبارزه  مسلحانه مسجد اعظم ارومیه در شهر زنده شد و به موازات آن خاطرات آقایان قریشی و حسنی چاپ و منتشر شد و برنامه‌هی مختلف تلویزیونی خاطرات آن زمان که تا کنون در سینه‌ها بود را منعکس کرد.
به گفته وی برای نخستین بار در بهمن 57 مبارزه مسلحانه مردم با رژیم طاغوت در ارومیه بنیانگذاری شد که با رهبری روحانیت شکل گرفت که در هیچ جای ایران نظیر نداشت که این کار بارها مورد تجلیل امام و رهبر انقلاب قرار گرفته است و این بزرگان بارها مردم ارومیه و حماسه مسجد اعظم را به نیکی یاد کرده‌اند چراکه این مقطع نیز بخشی از هویت تاریخ معاصر ارومیه است و یکی از اهداف همایش بررسی و معرفی نقش ارومیه در انقلاب و 8 سال دفاع مقدس است.
فتح‌الهی اضافه کرد: استان آذربایجان‌غربی جزو استان‌های مرزی کشور است که در طول دفاع مقدس هم با عناصر ضدانقلاب و منافقان و هم با دشمن بعثی درگیر جنگ بود و رشادت‌های مردم این سرزمین فراموش ناشدنی است چراکه این دلاوری‌ها در تاریخ مردمان این سرزمین ریشه دارد و سرداران بزرگی از این خطه برخاسته و لشکر پیروز عاشورا که سال‌ها جبهه‌های جنوب کشور را اداره می کرد از فرماندهان دلاور این آب و خاک بهره می‌جست و قطعا بخشی از مقالات همایش هم‌اندیشی ارومیه نوزدهمین شهر ایرانی را این بخش از تاریخ تشکیل خواهد داد .
می‌پرسم ورامینی‌ها 15 مرداد را گرامی می‌دارند، قمی‌ها 19 دی را تاکنون بزرگ داشته‌اند و تبریزی‌ها هم 29 بهمن را به عنوان بخشی از هویت انقلابی خود مطرح کرده‌اند وغالبا" به همین مناسبت‌ها نیز نمایندگانی از مردم این شهرها در سالگرد اقدام انقلابی شان با رهبر انقلاب دیدار می‌کنند، آیا برنامه‌ای برای ثبت رسمی حماسه 2 بهمن ارومیه و یا انجام دیدارهای مشابه مردمی با رهبر انقلاب وجود دارد؟
وی با اشاره به پروسه طی شده در این زمینه گفت: پارسال یک نامه‌ای را با امضای استاندار، امام جمعه و اعضای مجلس خبرگان رهبری محضر مقام معظم رهبری تهیه شد و توسط شخص استاندار محترم تقدیم ایشان شد.
فتح‌الهی افزود: ایشان توجه ویژه‌ای به این حماسه مردم ارومیه داشتند و با یادکردی از مسجد اعظم مبنی بر اینکه چرا جای گلوله توپ در گنبد مسجد حفظ نشده است توجه خود را به موضوع نشان دادند و حتی برخی از ریز مسائل حماسه 2 بهمن ارومیه در خاطرات ایشان ثبت است.
دبیرعلمی همایش هم‌اندیشی ارومیه نوزدهمین شهر ایرانی اضافه کرد: بعد از یادکرد رهبر معظم انقلاب مذاکراتی با آیت‌الله قریشی انجام شد تا در معماری‌های بعدی مسجد حتما همان قسمتی از گنبد که گلوله خورده به حالت قبلی باز گردد و هم اکنون در داخل مسجد محل اصابت گلوله مشخص است و فقط از بیرون بسته شده است.
او افزود: در نامه‌ای که تقدیم شد از ایشان درخواست شده بود که چند هزار نفر از مردم ارومیه در سالگرد 2 بهمن با  ایشان دیدار کنند که ایشان درخواست را قبول کرده و از آقای وحید خواسته بودند برنامه ملاقات با مردم ارومیه را ترتیب دهند که گویا پارسال به دلیل کمبود وقت امکانپذیر نشد، امیدواریم با پیگیری‌هایی که انجام خواهد شد همزمان با همایش هم‌اندیشی ارومیه شهر ایرانی تاریخی، مذهبی و فرهنگی این دیدار محقق شود چراکه این ملاقات برای ثبت شدن روز تاریخی 2 بهمن در تاریخ انقلاب و ارومیه نیز بسیار حائز اهمیت است.
مطبوعات تاریخ ارومیه را اطلاع‌رسانی کنند
با ذکر مستنداتی می‌گویم گویا افسری که گلوله را به سمت مسجد اعظم شلیک کرد بعدها توسط حجج حسنی و قریشی شناسایی شد و مورد بخشش قرار گرفت این شخص هم‌اینک نیز در ارومیه حضور دارد در این ارتباط چه کاری می‌توان کرد؟
فتح‌الهی با اشاره به ضرورت وجود رافت اسلامی در انقلابیان گفت: ارتش بعد از فرار شاه معدوم به آغوش انقلاب بازگشت و حتی پیش از انقلاب نیز ارتشیان زیادی در صف انقلابیون بودند و امام در یک فرمان عفو عمومی در 29 فروردین این بخشش و رافت اسلامی را اعلام کردند که همین تاریخ روز ارتش در کشور است.
به گفته وی وظیفه مطبوعات است که با گفت‌وگو با عناصری که در آن زمان در ارتش عضویت داشتند و اکنون در نقاط مختلف کشور حضور دارند زوایای قیام مسلحانه مردم ارومیه در دوم بهمن 57 را کالبدشکافی کرده و به اطلاع مردم برسانند.
وی تصریح کرد: در زمان شاه وقتی ارتش به روی مردم گلوله می‌گشودند شهروندان گل هدیه می‌دادند و ارتشیان را فرزند خود می‌دانستند و در حقیقت ارتش در زمان شاه معدوم به ناحق در اختیار اعمال جنایتکارانه پهلوی قرار گرفته بود.
آخرین سوالم از فتح‌الهی در ارتباط با سوابق فرهنگی و مطالعاتی وی بود که پاسخگویی به این سوال به زمانی دیگر موکول شد چراکه معاون سیاسی و اجتماعی استاندار آذربایجان غربی گمان میکرد از خود گفتن سخت است و پاسخ به این سوال کل مطلب و همایش را تحت تاثیر قرار دهد و تبعاتی داشته باشد و به همین دلیل قول داد دو سه هفته دیگر در قالب گفت‌وگویی زندگینامه و دیدگاه‌های فرهنگی خود در مورد مسائل گوناگون کشوری و استان را در اختیارمان قرار دهد.
-------------------------
گفت‌وگو: محمد آقایی‌پر
انتهای پیام/غ10