به گزارش خبرگزاری فارس از بجنورد، انسیه حاتمی، آفتاب طلوع می‌کند و بارقه‌های نور امیدش را بر سر مزارع ارغوانی رنگ شهر می‌تاباند.
دشتی پر از گل‌های بنفش ارغوانی با رگه‌هایی از طلای سُرخ نهفته شده در دل آن‌ها که منتظر است تا گلبرگ‌هایش را در هُرم گرمای خورشید بگشاید.
اینجا خراسان‌شمالی است، به نزدیکی شهرستان فاروج که می‌رسیم زمین‌هایی مملو از گل‌های خوش‌رنگ و لعاب زعفران خودنمایی می‌کند.
شهرستان فاروج، دروازه شرقی خراسان‌شمالی است که بسیاری آن را شهر آجیلی و پایتخت آجیل ایران می‌شناسند و انبوه فروشگاه‌های آجیل در مسیر خیابان اصلی این شهرستان قرارگرفته است ولی کمتر کسی زعفران این شهرستان را می‌شناسد.
شاید جالب باشد که بدانید این شهرستان رتبه اول تولید زعفران در استان را دارد.
خانواده‌هایی اصیل و زحمت‌کش کشاورز هر کدام با کیسه‌هایی خالی ولی پُر از امید در حال آماده شدن برای جمع‌آوری این گیاه دارویی و ارزشمند زمین‌شان هستند.
در صحبت هایشان گِله‌هایی از عدم توجه به قیمت ثابت خرید زعفران و برخی کم لطفی‌های مسئولین شنیده می‌شود و همچنین سرمای امسال که زودتر از همیشه و سرزده به مهمانی ما آمده و محصولات این کشاورزان نیز از مضرات آن مستثنی نبوده‌اند.
بگذارید کمی با این محصول ارزشمند و استراتژیک کشورمان آشنا شویم:
زعفران یا زَرپَران (نام علمی: Crocus sativus) گیاهی است از تیرهٔ زنبقیان و گران‌ترین ادویه جهان است که در آشپزی کاربرد دارد. پیاز زعفران، یک پوشال قهوه‌ای‌رنگ دارد که از آن نگهداری می‌کند و پس‌ازاین که پیاز این گیاه کاشته می‌شود، فرآیند رشد آغازشده و یک ساقه درست می‌شود و سر آن غنچه می‌زند.
کلاله و خامه زرشکی‌رنگ گل زعفران برداشت و پس از خشک‌کردن برای چاشنی و رنگ دهی غذاها به کار می‌رود. بیش‌تر منابع زادگاه زعفران را ایران می‌دانند. ایران بیش از ۹۰٪ زعفران جهان را کشت و برداشت می‌کند و بزرگ‌ترین صادرکننده زعفران و چین بزرگ‌ترین واردکننده زعفران جهان هست.
این گیاه دارویی ارزشمند دارای خواص شگفت‌انگیزی همچون درمان افسردگی، درمان کبد چرب، بهبود پوست و جوان‌سازی آن، تقویت سیستم ایمنی بدن، درمان سرطان، پیشگیری از کاهش دید در سالخوردگی، درمان مشکلات پوستی است که البته باید توجه داشت استفاده بی‌رویه از این محصول باعث استفراغ، کاهش ضربان قلب، خون‌ریزی از بینی، خون‌ریزی از پلک‌ها و لب و موجب سرگیجه، بی‌حالی، زردی پوست و عوارض خطرناک دیگر می‌شود که این عواقب حتی می‌تواند منجر به مرگ شود.
در بین استانها، خراسان رضوی، جنوبی و شمالی بیشترین سهم در تولید زعفران ایران رادارند.
خراسان‌رضوی بالغ‌بر ۹۱ هزار هکتار سطح زیر کشت زعفران را دارد که ۷۶ درصد سطح زیر کشت زعفران در کشور را شامل می‌شود و این استان ۱۲۱ واحد فرآوری این محصول گران‌بها را فعال کرده است.
در خراسان جنوبی بیش از ۱۷ هزار و ۵۰۰ هکتار به کشت زعفران اختصاص داده‌شده است که در این سطح ۷۰ تن زعفران خشک برداشت می‌شود و ۴۲ واحد بسته‌بندی و ۶ واحد فرآوری فعال هستند که می‌توانند ۹۳ تن زعفران را فرآوری کنند.
یکی از ظرفیت‌های بالقوه خراسان‌شمالی، کشاورزی این استان است و مقام معظم رهبری نیز در سفر پربرکت خود در مهرماه سال ۱۳۹۱ کشاورزی را یکی از ۳ پیشران مهم اقتصادی خراسان‌شمالی عنوان کردند.
گیاهان دارویی متنوع در خطه خراسان‌شمالی سهم بزرگی در صنعت کشاورزی این استان دارند که شامل هزار و ۲۸۵ هکتار سطح زیر کشت است.
زعفران یکی از باارزش‌ترین محصولات کشاورزی خراسان‌شمالی است که ۴ هزار هکتار از زمین‌های زراعی را دربرمی گیرد و سالانه در این استان ۲۰ تن زعفران تولید می‌کند.
این محصول در هشت شهرستان خراسان‌شمالی کشت و کار می‌شود که فاروج رتبه اول را دارد بااین‌حال در استان ما علی‌رغم تولید ۲۰ تن زعفران، همچنان هیچ واحد بسته‌بندی و فرآوری فعال وجود ندارد!
علاوه بر آن، در مبحث استفاده از این محصول در صنایع تبدیلی و زیرساخت‌های لازم آن همچنان کوتاهی شده است.
ضرورت ایجاد صنایع تبدیلی برای زعفران!
مزایای متعدد صنایع تبدیلی ازجمله ایجاد اشتغال، فرآوری و افزایش مدت مصرف محصولات کشاورزی، کاهش هزینه‌ها و هدر رفت محصولات کشاورزی، توسعه و گسترش این صنایع راهی در جهت رشد اقتصادی و البته تقویت ارتباطات میان بخش‌های صنعت و کشاورزی است.
صنایع تبدیلی از میزان بیکاری‌های دائمی و فصلی در مناطق روستایی کم کرده و زمینه مناسب برای توسعه بخش کشاورزی را فراهم می‌کند که به افزایش تولیدات، بهره‌وری، ایجاد فرصت‌های شغلی، تأمین نیازهای اساسی، پیوند با دیگر بخش‌های اقتصادی و کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای منجر می‌شود.
بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته هم‌اکنون از زعفران برای تولید محصولات آرایشی و بهداشتی، دارویی و... استفاده کرده که ارزش کالایی این محصول نیز ۵ الی ۷ برابر محصولات مشابه است و امروزه یکی از بهترین کرم‌های ضد آفتاب و لوازم‌آرایشی گران‌قیمت از زعفران تهیه می‌شود.
میز تخصصی زعفران، رویدادی برای تبادل اطلاعات و تجربه
محمد محمد زاده، رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌شمالی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در بجنورد در خصوص راهکارهای عملیاتی برای حرکت در مسیر توسعه و رشد صنعت زعفران در استان، اظهار کرد: میز تخصصی علمی و اقتصادی زعفران برای اولین بار در شهرستان فاروج، قطب تولید زعفران خراسان‌شمالی اجرا شد تا کشاورزان، بازرگانان و صنایع تبدیلی و تکمیلی که در این زمینه فعالیت دارند بتوانند در بستر این همایش تخصصی تبادل تجربیات و اطلاعات داشته باشند.
وی گفت: یکی دیگر از اهداف این میز تخصصی افزایش راندمان تولید زعفران در استان است زیرا بالاترین رکورد تولید زعفران ۲۵ کیلوگرم است که در استان ما میانگین تولید ۷ کیلوگرم است و این آموزش‌ها می‌تواند عملکرد ما را در واحد سطح افزایش دهد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌شمالی، شنیدن مسائل و مشکلات کشاورزان را یکی دیگر از فواید این میز تخصصی نام برد و افزود: صنایع با شناسایی این مسائل قطعاً می‌توانند در بحث فرآوری این محصول کمک کنند.
محمد زاده ادامه داد: در این رویداد بازرگانان با اعلام نیاز نوع محصول زعفرانی که برای تجارت با کشورهای هدف خود نیاز دارند به کشاورزان کمک می‌کنند تا آن‌ها بدانند چه محصولی را جهت صادرات آماده کنند.
این مقام مسئول به سفر اخیر رئیس‌جمهور به استان خراسان‌شمالی اشاره کرد و گفت: مبلغ ۹۵ میلیارد تومان جهت ایجاد و توسعه زیرساخت‌های گیاهان دارویی بخصوص زعفران تصویب شد که قرار است در حوزه صنایع تبدیلی و صادرات این محصول توسعه یابد.
وی گفت: ما در استان خراسان‌شمالی در ابتدای راه هستیم و در ۸ سال اخیر هست که کشت زعفران در استان ما آغازشده و روزبه‌روز در حال رشد هست و هم‌زمان با سرعت رشد کشت این محصول باید بتوانیم بحث آموزش کشاورزان، صنایع تبدیلی و صادرات را توسعه دهیم.
همچنین این مقام مسئول در مصاحبه ای دیگر اعلام کرده بود: استان دارای ۱۲ واحد صنایع تبدیلی و تکمیلی با ظرفیت سالیانه ۹.۲ تن است که هفت واحد به‌صورت تخصصی بر روی زعفران فعال است.
وی اظهار داشت: مشکلات برداشت محصول زعفران با توجه به بازه زمانی کوتاه، چالش برداشت مکانیزه، کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی، نبود صندوق تخصصی زعفران و نبود برند سازی این محصول از عمده‌ترین مشکلات این بخش محسوب می‌شود.
محمد زاده عنوان کرد: بیش از ۱۰ تن زعفران تولیدی خراسان‌شمالی به استان‌های هم‌جوار صادر می‌شود و ارزش‌افزوده آن نصیب سایر استانها می‌شود.
وی تصریح کرد: هماهنگی جهت ورود شرکت‌های دانش‌بنیان درزمینهٔ برداشت مکانیزه، خشک‌کن، بسته‌بندی و صادرات محصول زعفران در این استان در راستای حمایت از زعفران کاران انجام‌شده است.
آغاز به کار صنایع تبدیلی وابسته به زعفران در اولویت باشد
محمدرضا حسین نژاد، استاندار خراسان‌شمالی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در بجنورد به راه‌اندازی بازار بورس زعفران اشاره و اظهار کرد: هدف ما این است که بتوانیم نسبت به متعادل‌سازی قیمت زعفران حرکت داشته باشیم.
وی گفت: تأکیدداریم صنایع تبدیلی وابسته به زعفران در شهرستان فاروج که قطب تولید زعفران استان است هرچه زودتر راه‌اندازی شود تا زمینه استفاده بهینه از دست رنج زعفران کارها به وجود آید.
استاندار خراسان‌شمالی افزود: توجه به مزیت‌های استان در بخش‌های مختلف کشاورزی با برگزاری نشست‌های تخصصی می‌تواند بهبود وضعیت کشاورزی استان را تسریع و ارتقا دهد.
وی به سفر مقام معظم رهبری به استان اشاره کرد و گفت: در این سفر مقام معظم رهبری به مزیت‌های بالقوه استان در بخش کشاورزی تأکید داشتند لذا هدف‌گذاری استان فراهم کردن بستر لازم برای توسعه کشاورزی خواهد بود.
حسین نژاد تقویت کشاورزی به‌صورت دانش‌بنیان را نیز مورد تأکید قرارداد و تصریح کرد: تمام دغدغه‌های کشاورزان را با تقویت کشاورزی توأم با دانش‌بنیان، الگوی کشت و استفاده بهینه از زمین‌های کشاورزی، ایجاد بازار مخصوص زعفران و صنایع تبدیلی زعفران با همدلی مدیران متولی برطرف خواهیم کرد.
رویدادهای علمی، گامی مثبت در جهت توسعه محصول زعفران
مهدی الهی راد، معاون هماهنگ‌کننده سپاه حضرت جوادالائمه(ع) خراسان‌شمالی برگزاری میز تخصصی زعفران را گامی مثبت و کمک‌کننده در جهت توسعه این محصول دانست و اظهار کرد: در سپاه جوادالائمه(ع) با توجه به ظرفیت‌هایی که وجود دارد این آمادگی راداریم تا رویداد علمی در این زمینه برگزار کنیم و مسائل پیش روی این محصول را موردبررسی قرار دهیم.
وی گفت: با ایجاد هم‌افزایی و انسجام بین شرکت‌های دانش‌بنیان استان می‌توانیم تحول بزرگی درزمینهٔ آموزش کاشت، برداشت و فرآوری این محصول به‌صورت کاملاً علمی داشته باشیم.
ارزآوری زعفران برای خراسان‌شمالی
فرنود ناصری، صادرکننده برتر زعفران خراسان‌شمالی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در بجنورد در خصوص صادرات این محصول تا به امروز، اظهار کرد: نزدیک به ۲۰۰ کیلوگرم زعفران به ۱۲ کشور صادرشده که ۲۴۰ هزار دلار برای استان ارزآوری داشته است.
وی یکی از مشکلات حوزه صادرات در حجم بالای این محصول را هماهنگی بین گمرک بجنورد و تهران اعلام کرد و گفت: برای حجم‌های بالای ۲۵ کیلوگرم زعفران در هر بخش نیازمند به حفاظت از این محصول تا مقصد توسط دستگاه‌های مربوطه هستیم.
کشاورزان و زعفران کاران استان خراسان‌شمالی نیز در حاشیه برگزاری این میز تخصصی مسائل و مشکلات حوزه خود را بیان کردند و خواسته اصلی آن‌ها از مسئولین، تعیین قیمت واحد برای این محصول و خرید تضمینی آن بود.
زعفران با امکان حذف و جایگزینی با باغ‌های آب بر، سهولت در کشت مکانیزه و ارزش اقتصادی بالا، سهولت در نگهداری محصول و تولید نسبتاً خوب آن در استان، می‌تواند سودآوری بالایی برای کشاورزان و همچنین توسعه کشاورزی خراسان‌شمالی داشته باشد.
با توجه به شعار سال از زبان مقام معظم رهبری، که «سال تولید، دانش‌بنیان و اشتغال آفرین» است، اگر بتوانیم امکانات و شرایط لازم برای فرآوری و بسته‌بندی این محصول را در خود استان فراهم کنیم، علاوه بر اینکه سالانه سود زیادی در ارائه این محصول برای استان و کشاورزان خواهیم داشت، باعث ایجاد شغل، راه‌اندازی کارخانه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان بومی و همچنین گردش مالی در بین کارکنان بومی هستیم.
می‌توان گفت خراسان‌شمالی، باوجود محرومیت فراوانی که دارد، استانی غنی و سرشار از ظرفیت‌های حوزه کشاورزی است که اگر درست از ظرفیت‌های آن و نعمت‌های طبیعی که خداوند در اختیار این استان زیبا و سرسبز قرار داده استفاده شود و کم‌لطفی‌هایی که تا به امروز بوده را پشت سر بگذارد، می‌تواند رشد اقتصادی و اجتماعی چشم‌گیری را در آینده‌ای نزدیک تجربه کند.
پایان پیام/س
