به گزارش خبرگزاری فارس از شیراز، در دهه 80، کارخانه آی‌تی‌آی با تکنولوژی پیشرفته، کارت‌های مغناطیسی سوخت را تولید می‌کرد. اما هم‌اکنون که نیاز کشور به صدور و تولید انواع کارت‌های مغناطیسی مانند کارت ملی در کنار کارت‌های سوخت افزایش پیدا کرده است و متقاضیان بعضا سالها باید به انتظار صدور این کارتها بنشینند، چنین کارخانه‌ای با بی‌مهری مواجه شده است و همچنان خاک می‌خورد.
این کارتها، از ورقه‌های pvc که یک محصول پتروشیمی است، ساخته می شود و بیشتر جزء اقلام وارداتی است که به طور عمده از کشور چین خریداری می گردد. علیرغم واردات انواع کارت های هوشمند به صورت خام و با تنوع بالا، تاکنون آمار دقیقی از میزان واردات آن و نیاز سالانه کشور به این کارتها، ثبت نشده است.
دومینوی کمیاب شدن کارت‌های هوشمند
در حال حاضر آنچه رخ می دهد، کمیاب و گاه نایاب شدن برخی از کارتها و معطلی و سرگردانی مردم است.
اسفند ماه سال گذشته، رئیس سازمان ثبت احوال اعلام کرد بالغ بر 10 میلیون نفر منتظر دریافت کارت ملی هوشمند هستند و وعده داد در سال جدید، این موضوع حل شود.
صدور مجدد کارت‌های سوخت نیز پس از احیاء، با مشکل روبرو بود، در همین رابطه یکی از روزنامه‌ها در پاییز سال 98 نوشت: یکی از مسئولان شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی درباره تعویق صدور کارت سوخت می‌گوید: «یکی از دلایل مهمی که تاکنون احیای کارت سوخت را به تأخیر انداخته، مشکلات موجود در صدور کارت سوخت جدید در کشور است. کارت‌های هوشمند طی سالهای اخیر ازجمله محصولات وارداتی بود و از سال گذشته وارد کردن آن به دلیل شرایط تحریمی، ممکن نبوده است. از طرف دیگر ما در داخل کشور حتی دستگاه‌های تولید این کارتها را نداشته‌ایم و با این‌که قرار بود تجهیزات فراهم شود، هنوز این اتفاق رخ نداده است.»
این مسئله البته با توان داخل کم کم مرتفع شد و اکنون به گفته ویس کرمی، مدیرعامل پخش فراورده‌های نفتی 500 هزار نفر از بهمن سال گذشته تاکنون منتظر دریافت کارت سوخت هستند.
کارت خودرو نیز از این مسئله مستثنی نیست و بسیاری از خودروهای صفر کیلومتر تولید داخل اواخر دهه 90، در مقطعی با مشکل دریافت کارت خودرو روبرو شوند.
حتی کارت‌های بلیط شهروندی نیز گاه نایاب شده و در دسترس مردم قرار ندارد، بررسی میدانی خبرنگار فارس نشان می دهد در شهر شیراز اواخر پاییز و اوایل زمستان سال گذشته، تقریبا 2 ماه هیچ کارت بلیطی وجود نداشت و اکنون نیز به شکل قطره ای و اندک توزیع می شود.
بررسی علل همه این چالش ها به یک نقطه منتهی می‌شود، موضوع تحریم و ممانعت از ورود این کالا ها به کشور. مسئله ای که اگر از توان داخلی کمک گرفته شود نه تنها به راحتی قابل حل خواهد بود که حتی می تواند ایران را جزء صادرکنندگان این محصول نیز قرار دهد.
تعطیلی بنگاه‌های تولیدی محصولات فناوری اطلاعات
مرکز پژوهش های مجلس در یک گزارشی تحقیقی میزان واردات کارت‌های هوشمند را در سالهای 90 و 91، 9 میلیون دلار اعلام کرد که در سال 92 به 15 میلیون دلار افزایش یافت و در سال 93 مجدد کاهش یافته و به 3 میلیون دلار رسیده است.
این گزارش به این نکته نیز اشاره می‌کند که در کشور ما طی سالهای گذشته بنگاه های تولیدی فراوانی برای تولید محصولات فناوری اطلاعات تأسیس شدند اما از یک سو تغییرات فناوری و از سوی دیگر بی‌میلی دستگاه‌های دولتی، عمومی غیردولتی، شرکت‌های خصوصی و مردم به خرید تولیدات داخلی باعث شد تا بیشتر بنگاه های تولیدی تجهیزات بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات به حالت نیمه تعطیل درآیند.
واردات اقلام فناوری اطلاعات و ارتباطات مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر فعالیتهای تولیدی این بخش از تولید است.
ترجیح محصولات خارجی بر تولیدات مخابرات راه دور ایران
از جمله کارخانه هایی که در 20 سال اخیر، همزمان با رشد واردات فناوری اطلاعات، با بدهی فراوان از تولید خارج شد، کارخانه مخابرات راه دور ایران (آی تی آی) است.
این کارخانه با مشارکت شرکت nec ژاپن در سال 52 تأسیس شد. محصولات این کارخانه شامل تولید تجهیزات مخابراتی می شد که به صورت پروژه ای انجام میشد.
تقریبا 80 درصد آنتن، رادیو و سایر تجهیزات مخابراتی کشور به ویژه در ایجاد ارتباط میان شهری، توسط این کارخانه تامین شد.
از آنجایی که این شرکت پروژه بگیر بود و شرکت تجاری شرکت nec محسوب میشد، طرح های فرامنطقه ای در چندین کشور از جمله ترکیه و ژاپن را بر عهده گرفته و با موفقیت به پایان رساند.
کارخانه مخابرات راه دور ایران تا سال 82 زیر نظر دولت اداره و محصولات آن به سفارش شرکت مخابرات ایران تولید میشد.
پس از آغاز خصوصی سازی شرکت های دولتی، کارخانه آی تی آی یکی از نخستین شرکت های دولتی بود که در چرخه خصوصی قرار گرفت و واگذار شد.
با پایان مالکیت دولت بر کارخانه، شرکت مخابرات دیگر برای تهیه نیازهای خود به سراغ آی تی آی نیامد و ترجیح داد نیازهای مخابراتی کشور را از طریق واردات برطرف کند.
بی‌پناه در مواجهه با سونامی واردات
سیل محصولات مخابراتی از چین و چند کشور دیگر به کشور سرازیر شد و کارخانه آی تی آی که پروژه بگیر بود، تنها مشتری داخلی خود را از دست داد و بدون هیچ گونه حمایتی در برابر سونامی واردات بی پناه ماند.
از سوی دیگر مالکان کارخانه نیز که برنامه و طرحی برای این روزها نداشتند، اقدام به تعدیل و کاهش نیروها کردند و سرانجام کارخانه را با بدهی فراوان به تعطیلی کشاندند.
طراحی و تولید کارت‌های سوخت
آخرین پروژه ای که این شرکت بر عهد گرفت تولید کارت‌های سوخت بود. شرکت آی تی آی پس از برنده شدن مناقصه پروژه کارت سوخت شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، علیرغم مشکلات فراوانی که با آن دست به گریبان بود توانست با موفقیت این طرح را از صفر تا صد انجام داده و به نتیجه برساند.
یکی از کارگران بازنشسته کارخانه در این زمینه می گوید: کارخانه آی تی آی، پایه اش بر اساس تجهیزات مخابرات راه دور بنا شده بود و انواع فیبر نوری، رادیو، سوئیچ در کارخانه تولید میشد و چون مخابرات هم سهامدار کارخانه بود، از سوی مخابرات خریداری شده و در سراسر کشور توزیع می شد.
هاشم شمشیری افزود: شاید بیش از 70 درصد تجهیزات مخابرات کشور در کارخانه آی تی آی تولید شده است.
وی گفت: در کنار این، جدا از بحث مخابراتی، آخرین پروژه ای که کارخانه ما انجام داد، کارت هوشمند سوخت بوده که در واقع یک پروژه متعلق به وزارت نفت بود.
این کارگر بازنشسته خاطرنشان کرد: طبق قراردادی که بسته شده بود، همه مسائل کارت سوخت از طراحی تا نصب و راه اندازی بر عهده ما بود و ما توانستیم سه ماه زودتر از فرجه تعیین شده، کارتها را تحویل بدهیم که همین سه ماه صرفه جویی زمانی آورده بسیاری برای مناقصه گزار داشت.
شمشیری توضیح داد: تجهیزات سخت افزاری کارت هوشمند سوخت، وارد میشد اما قطعاتی که به ما می رسید، کلا اینجا برنامه ریزی میشد. در واقع همه کارهای شارژی، برقی و مکانیکی کارتها و دستگاهی که کارتها را میخواند در آی تی آی انجام میشد.
پروژه کارت سوخت در سطح جهانی کم‌نظیر بود
کارگر سابق کارخانه آی تی آی توضیح داد: ما خیلی منظم گروه بندی کردیم و در سراسر کشور، گروه هایی از کارخانه در پمپ بنزین ها مستقر شدند، بی وقفه کار کردند و در پمپ بنزین های سراسر کشور دستگاه های مخصوص کارت سوخت را نصب کردیم.
وی تاکید کرد: پروژه کارت هوشمند سوخت به این وسعت در سطح جهان بی نظیر بود، در سایر موارد در یک وسعت بسیار محدودتر انجام شده بود و ما در این پروژه، کل کشور را پوشش داده بودیم.
شمشیری گفت: اما از این پروژه ریالی به کارگران نرسید و منجر به اعتراضات کارگری شد.
مهدی نصیری، دکترای هوش مصنوعی و عضو شورای شهر شیراز، در خصوص وضعیت کارخانه آی تی آی به خبرنگار فارس گفت: آی تی آی زمانی شروع به تولید کارت‌هایی کرد که ما نمونه آن را پیش از این در کشور نداشتیم و تولید کارت سوخت ها از اینجا آغاز شد اما شرکتی که واحد تحقیق و توسعه نداشته باشد، به ویژه در حوزه تکنولوژی‌های جدید و فناوری اطلاعات، محکوم به شکست است. شرکتی که واحد تحقیق و توسعه ندارد محکوم به شکست است
نصیری تصریح کرد: چون وقتی شما کارت تولید می کنید، این کارت به روز خواهد شد، تکنولوژی‌های جدید می آید و باید یک واحد تحقیق و توسعه به معنای واقعی داشته باشید که نسل‌های جدید را بررسی و مطالعه کنند، تا بتوانند مدل جدیدی از کارتها را ارائه دهند.
وی افزود: نمونه های خارجی هم وجود دارد، مثلا یاهو از وقتی که واحد تحقیق و توسعه‌اش را تعطیل کرد، ارزشش به یک دهم تنزل پیدا کرد.
نصیری تاکید کرد: آی تی آی، زمانی تکنولوژی و خط تولید خوبی داشتند اما روی ارتقای آن برنامه ریزی نداشتند و نتوانستند مشتریانشان را حفظ کنند.
وی ادامه داد: الان ما در کشور کارت‌هایی داریم که به طور عمده، چیپست آنها وارداتی است. اما کارت‌های خیلی خوبی محسوب می شوند و در کشور در حال تولید هستند. این شرکت‌ها، زمانی که آی تی آی کارت‌های سوخت را می زد، اصلا وجود نداشتند.
نصیری گفت: الان اپراتورها در حال رفتن به سمت کارت‌هایی هستند که از سیم کارت برای پرداخت‌های بانکی نیز استفاده شود.
این متخصص آی تی تاکید کرد: اگر آی تی آی واحد تحقیق و توسعه داشت می توانست به سمت این موضوع حرکت کند و اپراتورهای مخابراتی مشتری آن شوند.
بازگشت آی تی آی به تولید یک ضرورت ملی است
در سالی که به نام تولید دانش بنیان و اشتغال آفرین نامگذاری شده، جای خالی کارخانه آی تی آی که بنیان آن بر تولید محصولات فناوری اطلاعات نهاده شده، بیشتر جلب توجه می کند.
آی تی آی با پرسنل کارآزموده خود هر بار مسئولیتی بر عهده گرفته، علیرغم مشکلات با موفقیت آن را به اتمام رسانده است و با قدمت و توانی که از خود نشان داده در صورت به روز شدن خط تولید و مورد حمایت دولت قرار گرفتن همچنین با تعیین تکلیف سهامداران و مالکین فعلی این کارخانه، می تواند بخش زیادی از نیازهای کشور به محصولات فناوری اطلاعات را پوشش دهد.
صنعت مخابرات ایران که با وجود کارخانه آی تی آی خودکفا بود اکنون یکی از صنایع وابسته ما به واردات محسوب می‌شود و سالانه بخش زیادی از منابع ارزی کشور صرف واردات رادیوهای مخابراتی، سوئیچ و... می‌شود در حالی که 20 سال پیش، همه این تجهیزات توسط شرکت مخابرات راه دور ایران تولید میشد.
اکنون بازگشت آی تی آی به تولید یک نیاز و ضرورت ملی است و نمودی از تحقق شعار سال خواهد بود.
گزارش از: سیده فاطمه حبیبی
انتهای پیام/س
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
