گره‌هایی رایگان بر تار و پود جان/ نفوذ دلالان در بازار دستبافت‌های داری

به گزارش سرویس شهرستان‌های خبرگزاری فارس از فیروزآباد، از جمله هنرهایی که در این سرزمین به مرور زمان به دوره کمال و استادی رسیده و ذوق هنرمند ایرانی در پهنه آن فرصت تجلی وافر یافته هنر دستبافت‌های داری است و دلیل این شکوفایی مواد اولیه مناسب برای تولید فرش، گلیم و گبه، پشم‌های مرغوب و انواع گیاهان رنگ دار است.

تولید دستبافت‌های داری مانند قالی، گبه، گلیم و جاجیم در روستاها و یا در میان ایلات بیشتر به عهده زنان و دختران است و در کارگاه‌های شهری، حرفه‌ای است که بافندگان زن و مرد به آن می‌پردازند.

دست‌بافت‌های داری با کمترین هزینه و بیشترین ارزش‌افزوده

خانواده فرش و دستبافت‌های داری، صنف بزرگی بوده و تنها صنعتی است که به گفته مسئولان، با کمترین هزینه می‌تواند بیشترین ارزش‌افزوده را به دست آورد اما از این فرصت خوب استفاده نشده است.

آنچه از گذشته‌های دور از کارگاه‌های بافندگی در ذهن تداعی می‌شود، زیرزمین‌ها یا اتاق‌های کم‌نور، نمور و دخمه مانند است، آنجا که دارهای قالی قد می‌افراشت به قیمت خمودگی قالی‌بافان.

این مشکلات در حالی نصیب هنرمندان این عرصه می‌شود که پول حاصل از فروش هنر دست آنها در مقایسه با بهای جانشان رایگان و ناچیز است.

هر نقش بافندگی روایتگر رنج‌ها و آلام هنرمندان

بافندگی دستبافت‌های داری در سالیان گذشته گرچه با عشق و علاقه انجام می‌شد و هنر دستان توانمند زن ایرانی را در نقاط مختلف ایران هنرمند بر صفحه تاروپود به نمایش می‌گذاشت اما به واقع هر نقش آن روایتگر رنج‌ها و مشقات هنرمندان این عرصه است.

از گره‌هایی که بر تاروپود دارهای قالی تنیده می‌شود، کم سویی چشم، مشکلات عضلانی، دردهای دائمی، ناهنجاری‌های اسکلتی و ... که نصیب بافندگان می‌شود و به واقع این همه مشکل در مقابل دستمزدها، بهایی گران است.

 دردها در سکوت بر عمق جان هنرمندان سایه می‌اندازد

مشکلات جسمی که از گذر دست‌بافت‌های داری در کارگاه‌های غیراستاندارد نصیب این هنرمندان می‌شود در برخی مواقع به بیماری‌های خطرناکی نظیر سل و رماتیسم می‌انجامد که اغلب نیز دختران جوان و زنان را درگیر می‌کند.

 این مشکلات تاکنون تنها دو راه چاره برای بافندگان تعیین کرده است؛ آنجا که بحث نیاز است، دردها در سکوت فقر، یک‌به‌یک بر عمق جان هنرمندان می‌نشینند و تا آنجا پیش می‌روند که دیگر توان گره زدن باقی نماند و آنجا که معاش در درجه دوم قرار دارد، کارگاه‌های کوچک خانگی به سرعت برچیده می‌شوند.

سوءاستفاده دلالان از آشفته بازار محصولات داری

شبکه گسترده دلالان صنف دست‌بافت‌های داری از مهم‌ترین مشکلات پیش روی این صنعت است و در این میان گاهی مشاهده‌ شده دلال‌هایی هستند که از وضعیت و مشکلات موجود سوءاستفاده کرده و محصول تولیدی را در پای ‌دار می‌خرند.

تورم موجود و مشکلات مالی موجب شده بافندگان، کار خود را پایین‌تر از قیمت اصلی به دلال‌ها به فروش برسانند زیرا بافندگان دستبافت‌ها مجبورند به خاطر قرض‌هایی که به فروشندگان مواد اولیه دارند محصول تولیدی را به قیمتی که از سوی دلال‌ها اعلام می‌شود، به فروش برسانند.

 در صورتی‌که اگر حمایت‌های لازم صورت گیرد، شاید این اتفاق‌ نیفتد. با این وصف حتی برخی از بافته‌ها، با قیمت بالای چندین میلیون تنها به قیمت دو یا سه میلیون توسط دلالان از بافندگان روستایی خریداری می‌شود و در این میان این دلالان هستند که با سود چند صدمیلیونی روبه‌رو هستند، یعنی دسترنج چند ماهه بافندگان سبب پولدار شدن یک‌شبه دلالان این حرفه می‌شود.

  رئیس میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری فیروزآباد که خود از بافندگان ماهر صنعت بافندگی دستبافت‌های داری است در گفتگو با خبرنگار سرویس شهرستان‌های فارس در فیروزآباد، رکود بر بازارهای جهانی و بیمه را دو مشکل مهم حوزه فرش دستباف و دستبافت‌های داری برشمرد و اظهار داشت: در حال حاضر با توجه به گرایش مردم به فرش‌های ماشینی و پارکت بازار این فرش بی‌فروغ‌تر شده است و چون شغلی جایگزین برای فعالان این حوزه وجود ندارد،‌ بافندگان مجبور هستند برای امرار معاش زندگی خود،‌ به این روند ادامه دهند.

درنا شهبازی افزود: امروزه بافندگان، دیگر به بافت طرح‌های جدید علاقه‌ای نشان نمی‌دهند و ناتوانی در جذب بازار فروش و آشنا نبودن هنرمندان با سلیقه بازار از جمله مشکلات قالی‌بافان است زیرا اکثر بافندگان در سنین بالا قرار داشته و تنها بر اساس تجربیات خود اقدام به بافت فرش می‌کنند.

 تحریم‌ها باعث شد کشورهای چین، هند و پاکستان به بازار نفوذ کنند

وی با اشاره به پررنگ شدن نقش برخی کشورهای جهان در بازار قالی و فرش جهان، گفت: تحریم‌ها باعث شد پاکستان، چین و هند هم‌اکنون با ارائه طرح‌های مناسب و مخاطب‌پسند، بازار فروش این محصول را در دست گرفته که با وضعیت فعلی احتمال رسیدن آنها به هدفشان دور از انتظار نخواهد بود.

شهبازی ادامه داد: در چند ماه اخیر با شیوع ویروس کرونا، ایران در عرصه صادرات فرش و دست‌بافت‌های داری بازار کشورهای خلیجی و غربی را هم از دست‌ داده و البته این مورد شامل همه کشورهای صادرکننده می‌شود که صادرات فرش خود را از دست داده‌اند.

وی اضافه کرد: حمایت مناسب از قالی‌بافان و از سوی دیگر ایجاد انگیزه برای ورود افزایش افراد جوان و مستعد به این شغل ضروری به نظر می‌رسد تا شاید باز هم همانند گذشته شاهد درخشش قالی‌های ایرانی در صدر آثار فاخر جهان باشیم.

روستای روزبدان شهرستان فیروزآباد به عنوان روستای خلاق

رئیس میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری فیروزآباد با اشاره به تلاش عده‌ای هنرمند در روستایی از شهرستان فیروزآباد گفت: روستای روزبدان شهرستان فیروزآباد به دلیل پرورش هنرمندان دستبافت‌های داری و تولید در این عرصه و همچنین رقابت فشرده در تولید به عنوان روستای خلاق معرفی‌ شده که بیشترین هنرمند بافنده را در خود جای‌داده است.

وی گفت: روزبدان، روستایی مهاجرپذیر بوده و هر مهاجری که به این روستا وارد می‌شود او را ترغیب نموده و وارد عرصه بافندگی می‌کنند.

شهبازی افزود: دستبافت‌های داری یک هنر است و هدف از این اقدام آن است که این دستبافت‌ها صرفاً به‌عنوان زیراندازی ساده به شمار نرود.

رئیس میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری فیروزآباد ادامه داد: در جهان کنونی، فرهنگ و هنر کارآمدترین وسیله ارتباط و درک متقابل هستند و در این میان تولیدات فرهنگی، به‌ویژه آنگاه که با الهام از طبیعت پرنقش‌ونگار و با انگشت‌های هنرمند عشایری ترک‌ زبان و فارس زبان بر پهنه فرش نقش می‌بندد، به ابزاری مؤثر در عرصه شناخت متقابل فرهنگی بدل می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه فرش دستباف کالایی صرفاً صنعتی نیست، گفت: این محصول نماد فرهنگی به شمار می‌رود که پیشینه‌ای تاریخی و هنری دارد

وعده تسهیلات و سنگ‌اندازی بانک‌ها

در ادامه یکی از بافندگان این عرصه در گفت‌وگو با فارس اظهار داشت: باوجوداینکه بارها وعده‌هایی داده‌شده است تا مراحل دریافت وام را برای بافندگان دست‌بافت‌های داری تسهیل کنند اما امروز سنگ‌اندازی‌هایی از سوی بانک‌ها انجام می‌شود که این قشر موفق به دریافت وام برای رفع مشکلاتشان نشدند و مهم این‌که بانک‌ها تقاضای وثیقه‌های سنگین می‌کنند.

محدثه صفری افزود: این در حالی است که عده‌ای که شغلشان قالی‌بافی نیست با بهانه‌های متفاوت و به دلیل داشتن یک مدرک فنی و حرفه‌ای به‌راحتی وام دریافت می‌کنند و این مورد ظلم بزرگی به هنرمندان این هنر واقعی می‌شود.

بیمه از مهم‌ترین دغدغه‌های هنرمندان

 وی گفت: بیمه هنرمندان بافنده از مهم‌ترین دغدغه‌های هنرمندان دستبافت‌های داری است که باید مسئولان نگاه ویژه‌ای به آن کنند.

این بافنده که سال پیش، نشان جهانی اصالت کالا را از سازمان جهانی یونسکو دریافت کرده بود از نماینده پیشین مردم فیروزآباد ناراضی بود و گفت: نماینده مردم شهرستان‌های فیروزآباد، قیروکارزین و فراشبند در مجلس دهم که به هنرمندان دستبافت‌های داری بسیار وعده داد و هیچ یک عمل نکرد موجب دلسردی هنرمندان در عرصه دستبافت‌های داری شد.

نارضایتی بافندگان از نماینده پیشین فیروزآباد در مجلس دهم

صفری ادامه داد: نارضایتی هنرمندان و بافندگان دستبافت‌های داری از نماینده پیشین تنها بخشی از نارضایتی‌ها بود و در صنف‌های دیگر هم با بررسی‌ به‌ عمل‌ آمده این مشکل و وعده نماینده مردم در مجلس دهم صدق می‌کرد.

وی بیان داشت: مسئولان به فکر حل مشکل بافندگان باشند از جمله بیمه و تسهیلات به میزان حداقل ۳۰ میلیون تومان باشند و این مشکل از جمله دغدغه‌های اصلی بافندگان هنرمند است.

گفتنی است محدثه صفری تاکنون سه نشان ملی مرغوبیت کالا و یک نشان جهانی مهر اصالت از سازمان یونسکو دریافت نموده و به‌عنوان کارآفرین نمونه کشور معرفی شده است.

 لزوم ایجاد موزه دستبافت‌های داری در فیروزآباد

به گزارش فارس، توجه به صنعت فرش باید همه‌جانبه باشد، از تولید مواد اولیه تا رنگرز، تولید‌کننده رنگ، طراح نقشه، بافنده و در نهایت بازرگان و بازاریاب؛ زنجیره‌ای که اگر یک حلقه آن دیده نشود، دلال‌ها نقش حلقه واسط را بر عهده می‌گیرند.

فیروزآباد یکی از قطب‌های تولید و صادرات فرش دست‌باف به شمار می‌رود و رونق گردشگری در این شهرستان و ورود گردشگران خارجی به این شهر باید مسئولان را بر آن دارد که وجود یک موزه فرش در این شهر می‌تواند به شناخت دستبافت‌های داری ایرانی و ایلیاتی همچنین بازاریابی در این زمینه کمک شایانی کند.

از سوی دیگر تأمین خواسته‌های بافندگان فرش دستبافت که به مسئله بیمه، فروش و دریافت وام بازمی‌گردد، باعث ایجاد انگیزه بیشتر در فعالان این هنر اصیل ایرانی می‌شود که انتظار می‌رود با تدبیر آگاهانه دولت، ابر سیاه آسمان بافندگان فرش دستبافت کنار رفته و خورشید امید برای آنها نمایان شود.

به هر حال بافندگان نیز مانند شاغلان سایر عرصه‌ها، مثل معلمان، پرستاران، کارمندان و ... نیازمند حمایت، بهداشت و ایمنی محیط کار و تشویق هستند.

صنعت فرش دستبافت، این صنعت نجیب و هنرمندانه، می‌تواند با کمک سایر راهکارهای اندیشیده شده، مانع از متروک و بی سکنه شدن روستاها و مهاجرت روستائیان شود و توجه به این صنعت هنرمندانه، می‌تواند بخشی مهمی از ظرفیت صادرات غیرنفتی کشور را تأمین کرده و آرام‌آرام اتکای اقتصادمان به طلای سیاه را کاهش دهد.

کسانی که سالیان سال است تلاش کرده‌اند نام دستبافت‌های داری ایرانی را از قالی تبریز، کاشان، کرمان، یزد، اصفهان، خراسان، فارس و فیروزآباد گرفته تا دورترین روستاهای کشور پهناورمان بر سر زبانها باشد، امروز به کور سویی از امید رسیده‌اند.

امید می‌رود علاوه بر تحقق بهسازی کارگاه‌ها و اجرای طرح‌های بهداشت محیط کار، بافندگان دستبافت‌های داری بتوانند در عرصه تجارت فرش نیز سهیم شوند و بخشی از سود این تجارت به خالقان فرش ایرانی تعلق بگیرد.

انتهای پیام/ س/و