سرویس اقتصادی خبرگزاری فارس از شیراز: بوم‌گردی، واژه پیچیده و غریبی نیست، رفتن و بودن در طبیعت و عشق ورزیدن به آن که سفری است مسؤولانه و موجب رشد و پایداری زیست‌بوم، فرهنگ و کیفیت زندگی ساکنان منطقه گردشگری خاصی می‌شود.
بوم‌گردی یا اکوتوریسم یعنی احترام به طبیعت، به فرهنگ گذشته و حال حاضر مردمانی که از سال‌ها قبل در یک زیست بوم خاص زندگی می کنند.
در عصر حاضر، توسعه بوم‌گردی در تمام دنیا به‌عنوان فرصتی برای توسعه گردشگری پایدار برشمرده می‌شود البته این گردشگری در کنار تمام مزایا ممکن است تهدیدهایی برای روستاها به همراه داشته باشد و بر این اساس راه‌ها و طرح‌های جدید در جذب گردشگرانی از سرتاسر دنیا مورد توجه مسؤولان کشورهای مختلف جهان قرار گرفته است.
کشور ایران نیز با توجه به چهارفصل بودن، ظرفیت‌های بی‌بدیلی برای توسعه بوم‌گردی روستایی دارد.
اقامتگاه بوم‌گردی به معنای محل اقامت مسافر است ولی منطبق بر فرهنگ و جغرافیای آن منطقه. اقامتگاه‌های بوم‌گردی تشابه کمی با همدیگر دارند، حتی اگر در یک منطقه جغرافیایی واقع شده باشند چرا که قاعده خاصی برای ساخت آن‌ها وجود ندارد و بومیان هر منطقه، بر اساس شرایط ساخت و ساز و فرهنگ منطقه خودشان دست به ساخت چنین اقامتگاه‌هایی می‌زنند.
مسئله مهمی که در این اقامتگاه ها همیشه وجود دارد شیوه زندگی در آن ها است. مالکان اقامت اصرار به داشتن یک سبک سنتی دارند چرا که این نکته مهم‌ترین تمایز آن‌ها با هتل‌های چند ستاره بوده و همین مسئله باعث جذب گردشگران بسیاری به سمت این نوع اقامتگاه‌ها است.
توسعه گردشگری نه‌تنها می‌تواند به توسعه آب‌وخاک در روستاها کمک کند بلکه برخلاف اعتقاد برخی که از نابودی فرهنگ و آداب و رسوم در این مناطق می‌گویند، به لحاظ فرهنگی نیز آثاری خواهد داشت.
در واقع زمانی که گردشگری در منطقه ای توسعه می‌یابد، مردم تحت تأثیر قرار می‌گیرند و دوباره آداب و رسوم از دست رفته را نیز احیاء خواهند کرد، تنها دغدغه‌ای که در این زمینه وجود دارد شاید مزاحمتی باشد که برای زندگی ساکنان ایجاد می‌شود.
اگر چه باید دقت شود که ما مفهوم بوم‌گردی را درک نکنیم روستاها دچار دگرگونی منفی خواهند شد و این به تمام فعالیت‌هایی که به‌عنوان گردشگری پایدار به آن می‌پردازیم آسیب می‌زند.
مسؤولان با آموزش روستائیان راهکار مناسبی برای توسعه بوم‌گردی و حفظ ارزش‌های روستایی بیندیشند. شیراز و استان فارس با طبیعت چهارفصل و تاریخ کهن و اصیلی که دارد، به عنوان یکی از مقاصد گردشگری دنیا از جمله استان‌هایی است که بوم‌گردی آن مورد توجه گردشگران داخلی و حتی خارجی است.
البته باید دقت شود که این فرصت برای توسعه گردشگری، به یک تهدید جدی مبدل نشود چراکه به گفته کارشناسان در بسیاری از مواقع، توسعه باعث از بین رفتن بافت و کارکرد روستایی منطقه می‌شود و روستائیان با مشاهده سود حاصل از فعالیت‌های گردشگری، تمام تمرکز خود را بر روی بحث گردشگری می‌گذارند و از زندگی اصلی خود که همان کشاورزی و دامداری است دور می‌شوند.
هدف گردشگران از سفر به این مناطق دیدن فرهنگ‌ها، آداب بوم‌گردی، رسوم و سبک زندگی آن‌ها است و نباید آن‌ها را از بین برد و در واقع این آداب و رسوم نسل به نسل و سینه‌به‌سینه به محلی‌ها رسیده و اگر تحت تأثیر ورود گردشگران این آداب به فراموشی سپرده شده و در نهایت نمایشی شوند، دیگر برای گردشگران جذابیتی نخواهند داشت.
اگر چه بر نقش آموزش و آگاه سازی محلی‌ها در این زمینه باید تأکید کرد و آن‌ها در این زمینه باید به‌خوبی توجیه شوند که گردشگری شغل دوم آن‌ها است.
حل مشکلات گردشگری، نیازمند توسعه فرهنگ حفظ جاذبه‌ها و آثار است
نوروزی، چند سالی است به این صنعت روی آورده و یکی از افراد موفق این حوزه است. وی در گفتگو با خبرنگار فارس، صنعت گردشگری را یکی از راه‌های درآمدسازی و اشتغالزایی باارزش معرفی کرد و گفت: توسعه گردشگری برای کشورهایی که با جمعیت جوان روبرو هستند، بسیار مفید است.
به نظر وی، هر گردشگری که وارد ایران شود، زمینه فرصت‌های شغلی را فراهم خواهد کرد و از طریق ارزی که وارد کشور می‌کنند، رونق اقتصادی بسیاری در کشور میزبان به همراه دارد.
این فعال حوزه گردشگری، این صنعت را به صورت سازمان یافته، یک صنعت بسیار مهم در تمام جهان معرفی و تصریح کرد: آشنایی با آداب و رسوم، فرهنگ، و آب و هوای هر منطقه در انتخاب کشور میزبان توسط گردشگران بیشترین نکته حائز اهمیت را برای گردشگران دارد.
به گفته نوروزی، حضور در گردشگری، سابقه فعالیت در این حوزه را می‌طلبد تا بتوانید نیازهای گردشگران داخلی و خارجی برآورده کند ضمن اینکه داشتن محیط امن و آرامش بخش، مجوز رسمی میراث فرهنگی و گردشگری، استفاده از غذاهای محلی و سنتی منطقه، آشنایی با آثار تاریخی و تفریحی منطقه، سطح تفکر بالای میزبان، آشنایی با زبان بین المللی، و علاقه به کار، از جمله موارد مهم در مرحله اول ورود به این صنعت است.
وی، مهم‌ترین معضلات این صنعت در ایران را نداشتن آزادی گردشگران، ایجاد نکردن جامعه امن و سالم برای گردشگران خارجی، و کم بودن حمایت از این صنعت توسط دولت دانست و اظهار کرد: صنعت گردشگری باید آنقدر توسعه و رشد پیدا کند که در تمام شهرهای ایران، با هر آداب و رسوم، امکان پذیرش میهمانان داخلی و خارجی به وجود آید.
فعال حوزه گردشگری همچنین عدم حفظ آثار تاریخی و تفریحی گردشگری توسط سازمان‌های مربوطه و مردم را از دیگر معضلات این صنعت عنوان کرد و افزود: متأسفانه بودجه‌های ضعیف و تبلیغات کم برای حفظ و توسعه این آثار از بزرگ‌ترین معضلات این صنعت است.
نوروزی معتقد است که برای حل مشکلات گردشگری، باید فرهنگ حفظ آثار توسط مردم و دولت افزایش یابد، نقاط قوت مناطق مختلف گردشگری توسط دولت و سازمان‌های مربوطه شناسایی و تبلیغات ملی و بین‌المللی در این زمینه گسترش یابد، بودجه‌ها و حمایت‌های لازم از مراکز گردشگری و کارکنان مراکز در نظر گرفته شود، ضمن اینکه حفظ آثار و مرمت آن‌ها هم می‌تواند به راحتی در توسعه این صنعت مفید واقع شود.
یزدان اکملی فعال دیگری در حوزه گردشگری است که در یکی از روستاهای اطراف مرودشت، یک اقامتگاه بوم‌گردی دارد. وی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، مهم‌ترین اولویت پیشرفت در این صنعت را فرهنگ‌سازی گردشگران داخلی نسبت به گردشگری و بوم‌گردی می‌داند.
وی با تأکید بر اینکه بیشتر مراکز و اقامتگاه‌های بوم‌گردی به صورت خانوادگی اداره می‌شود، معتقد است: در زمینه گردشگری داخلی، با ضعف فرهنگ شدیدی روبه‌رو هستیم به حدی که گردشگران، اقامتگاه‌های بوم‌گردی را با هتل‌های پنج ستاره آزاد از عرف و مذهب اشتباه می‌گیرند، غافل از اینکه عرف ما، آزادی به معنی بی‌بندوباری را نمی پذیرد و این مسئله می‌تواند معضل بزرگی برای خانواده‌ها و اهالی منطقه به وجود آورد.
این فعال گردشگری، فرهنگ‌سازی در این زمینه از طریق رسانه ملی و دیگر رسانه‌ها را از اولویت دستگاه‌های متولی دانست و ادامه داد: هزینه نگهداری از اقامتگاه سنگین است و وام‌هایی که برای راه اندازی گرفته‌ام، مانده است و مشکلات مالی در نبود گردشگر باعث نیمه تعطیل بودن کار شده است که نیازمند حمایت دستگاه‌های متولی هستیم.
اکملی با اشاره به توجه خاص گردشگران خارجی به آیتم‌های فرهنگی بومی ایران، گفت:، اگر یک کاسه ماست بز را برای گردشگران خارجی ببریم، شیوه ساخت و تفاوتش را با دیگر ماست‌ها می‌پرسند و حتی به محل تهیه رفته و فیلم و عکس تهیه می‌کنند که برای کارکنان، باعث امیدواری است و تلاش‌شان را بیشتر می‌کنند، اما گردشگر داخلی، اصلاً به این مسائل توجهی ندارد، حتی غذاهای فرنگی و فست فود از ما طلب می‌کند و وقتی امتناع می‌کنیم، با برخورد بد آن‌ها روبه‌رو می شویم و این مسائل، نیاز به فرهنگ‌سازی دارد.
وجود ۱۴۴ اقامتگاه بوم‌گردی و ۱۶ اقامتگاه سنتی در استان فارس
موید محسن‌نژاد معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس هم در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، با بیان اینکه این اقامتگاه‌ها به دلیل ارزان بودن این نوع خدمات، قابل بهره‌برداری برای اقشار کم درآمد نیز هستند و از طرفی ظرفیت اقامتی استان را افزایش داده، تصریح کرد: راه اندازی اقامتگاه بوم‌گردی یک کسب و کار خانوادگی محسوب می‌شود و با توجه به اینکه کاربری ملک تغییر نکرده و ساکنان منزل به عنوان میزبان، در ملک خود مستقر هستند بنابراین سرمایه اولیه کمی برای راه‌اندازی این نوع کسب و کار مورد نیاز بوده و دریافت مجوز فعالیت هم به سهولت امکان‌پذیر است.
وی ادامه داد: توسعه اقامتگاه‌ها در مناطق روستایی و عشایری، مقاصد جدید گردشگری را پیش روی گردشگران داخلی و خارجی باز می‌کند و موجب رونق طبیعت گردی نیز خواهد شد.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس اظهار کرد: مبحث اقامتگاه‌های بوم‌گردی در سطح ملی در دستور کار دولت قرار گرفته است و از طرفی استقبال بی حد و حصر روستائیان، عشایر و متقاضیان بافت قدیمی شهرها در استان فارس هم موجب رونق این اقامتگاه‌ها شده است و تعداد بوم گردی‌های استان فارس در حال حاضر ۱۴۴ اقامتگاه بوم گردی و ۱۶ اقامتگاه سنتی است.
محسن‌نژاد معتقد است: دیگر اشتغالزایی روستائیان بیکار که به دلیل خشکسالی و کم آبی منابع درآمدی سنتی خود را از دست داده‌اند، مهاجرت معکوس به معنای اجتناب روستائیان از مهاجرت به شهرها و مهاجرت از شهرها به زادگاه خود، با این طرح قابل اجرا است.
وی یادآور شد: زیرساخت‌های لازم در جلسات کاری متعدد که با معاونت گردشگری استانداری فارس، امور روستایی استانداری فارس، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، اداره کل امور عشایر و همه دستگاه‌های اجرایی مرتبط مطرح شده و با همکاری سایر دستگاه‌ها در نقاط مختلف استان اولویت‌ها شناسایی و زیرساخت‌های لازم فراهم می‌شود.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس افزود: در این راستا تفاهم نامه‌های متعددی با دستگاه‌هایی نظیر بنیاد مسکن، محیط زیست، سازمان جهاد کشاورزی، اداره کل امور عشایر و دیگر دستگاه‌های مرتبط نیز منعقد شده است.
محسن‌نژاد با اشاره به اینکه صنعت بوم‌گردی در توسعه اقتصادی فارس نقش به سزایی می‌تواند داشته باشد، برگزاری آموزش‌های عمومی و تخصصی برای مدیران و کارکنان شاغل در واحدها و درجه بندی و استانداردسازی واحدها را از برنامه های آتی سازمان برای ارتقای این صنعت در استان ذکر کرد.
وی ضمن یادآوری اینکه بوم گردی در دستور کار دولت و سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قرار دارد، تصریح کرد: به جهت منافع چندجانبه آن در حمایت از جوامع روستایی و محلی همچنین ترویج سفر ارزان قیمت برای اقشار کم درآمد، و ترویج گردشگری داخلی، این حوزه مورد وثوق دولت و مسؤولان قرار دارد.
اما به نظر می‌رسد علاوه بر حمایت‌های تسهیلگری برای این صنعت جدید، نیاز به تبلیغات بوم‌گردی در استانها حتی به شکل کشوری با هزینه‌های متعارف برای صاحبان مشاغل احساس می‌شود تا گردشگران داخلی هم به جای هزینه مالی در کشورهای همسایه، در کشور خودمان هزینه کنند و ارزی از کشور خارج نشود.
ضمن اینکه در سطح بین المللی هم اقامتگاه‌های برگزیده با امکانات و شرایط ویژه معرفی شود و مراکز و اقامتگاه‌ها با شرکت‌های گردشگری هماهنگ باشند تا در اولویت گردشگران خارجی هم قرار گرفته، و استان تاریخی فارس به عنوان منطقه‌ای چهار فصل و مهد تمدن و فرهنگ ایران، در اولویت گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته و در کنار دیگر حوزه ها از قبیل صنایع دستی، ارزآوری و به دنبال آن، اشتغالزایی و درآمد خوبی را نصیب هم‌استانی‌هایمان کند.
انتهای خبر/ س
