گروه خانواده؛ نعیمه موحد: بعد از فراگیری جنبش «می تو» اتفاقات زیادی برای زنان در سرتاسر دنیا افتاد. این جنبش در پی رسوایی اخلاقی «هاوری وایاستاین» تهیهکننده آمریکایی صورت گرفت. زنان عرصه فیلمسازی و بازیگری که توسط وی مورد آزارجنسی قرار گرفته بودند یکی یکی شروع به گفتن داستان خود کردند و به دنبال آن افراد سرشناس و غیرسرشناس دیگر هم تجربیات خود را با هشتگ «من هم همینطور» به اشتراک گذاشتند.
این هشتگ پانصدهزار بار توسط افراد مورداستفاده قرار گرفت و بعد از آن به نام یک جنبش علیه سوءاستفاده مردان از زنان در محیط کار معروف شد.
بعد از آن آثار زیادی در همان هالییود با محتوای مقابله با آزارجنسی زنان در محیط کار شکل گرفت. از آخرین آنها فیلم «بمب خبری» در سال 2019 بود. این فیلم بر اساس داستان واقعی رسوایی اخلاقی «راجز ایلز» مدیر ارشد فاکسنیوز ساخته شد. در سکانسهایی از «بمب خبری» به صراحت گفته میشود که «ایلز» دستور داده تا زنان مجری بدون استثنا از دامن کوتاه استفاده کنند. او بعد از مدتی میزهای خبر را تغییر داده و آنها را طوری طراحی میکند که زن گوینده هرچه بیشتر از پشت میز نمایان باشد. در سکانسی دیگر وقتی مجریها در حال پوشیدن لباس و آماده شدن برای رفتن به جلوی دوربین هستند، زنانی را میبینیم که با وجود زخم و کبودی در ناحیه پا به خاطر پوشیدن کفش پاشنهبلند، باز هم کفش پاشنه بلند میپوشند و روی صحنه میروند.
اگرچه این دست آثار به نوعی سعی کرده آزار جنسی را امری عادی در محل کار جلوه بدهد، زنان را بعد از تسلیم شدن علیه آن تحریک کند و به این ترتیب تا حد زیادی اثر اولیه و موج جنبش «می تو» را خنثی کند اما نتایج مثبتی هم به دنبال داشته است. نمونه آن زنان کارمند خطوط هوایی ژاپنی که بالاخره انحصار نحوه لباس پوشیدن خود را شکستند.
آغاز جنبش «کیوتو» در ژاپن
جنبش «می تو» در ژاپن با عنوان «کیو تو» پایهگذاری شد. «کیو» در زبان ژاپنی با دو تلفظ نزدیک به هم به معنی «کفش» و «درد» است. زنان ژاپنی اولین بار با ترکیب این واژه و کلمه «من هم همینطور» در زبان انگلیسی خواستار این شدند که به عنوان یک زن مجبور نباشند در محیطهای کار از کفش پاشنه بلند استفاده کنند.
این جنبش را اولین بار یک زن بازیگر به نام « یومی یاشیکاوا» به راه انداخت. در اکثر محیطهای اداری از زنان خواسته میشود که کفشهای پاشنه دار به ارتفاع 2 تا 7 سانتیمتر بپوشند. پوشیدن این کفشها در تمام ساعات کاری به طور جدی پا را اذیت کرده و باعث کبودی و خونریزی در ناحیه پشت پا یا انگشتان هم میشود.
«یاشیکاوا» درباره این اجبار و درد مطلبی در توییتر منتشر کرد. مطلب او بیشتر از 30هزار بار بازنشر شد و 60 هزار نفر هم آن را پسندیدند. بعد از آن زنان دیگری با الهام از توییت یاشیکاوا داستانهای خود درباره تحمل درد با کفش پاشنه بلند را در توییتر نوشتند و حتی بعضی عکسهایی از پاهای آسیب دیده و خونآلود خود به خاطر پوشیدن ساعتهای طولانی کفش پاشنه بلند را به اشتراک گذاشتند.
اگرچه ژاپنیها کمپین مورنظر را با محوریت ضرر جسمی کفش پاشنه بلند به راه انداختند اما موج جنبش «کیوتو» در کشورهای دیگر شامل مسئله جنسیت هم شد. شی انگاری زن به این خاطر که با کفش پاشنه بلند جذابتر به نظر میرسد و همچنین مقایسه با مردان که یا مجبور نیستند لباس رسمی مشخصی در ساعات اداری بر تن داشته باشند یا لباس فرم آنها با نیت جذابیت بیشتر طراحی نشده است.
بعد از این ماجرا «یاشیکاوا» حدود 150هزار امضا از زنانی که دیگر نمیخواستند در محیط کار کفش پاشنه بلند بپوشند جمع کرد. این درحالی بود که افراد دولتی و مسئولین عقیده داشتند زنان باید در محیط کار «منطقی» لباس پوشیدند. پوشیدن کفش پاشنه بلند حتی با وجود درد و رنجی که به زنان وارد میآورد و با اینکه تاثیری هم در نحوه انجام کار آنان نداشت اما یک پوشش «منطقی» و مصوب برای زنان به شمار میرفت. اگرچه محیط کار ژاپنی برای مردان هم نوعی خاصی از پوشش را اجبار کرده است اما طرفداران جنبش «کیوتو» میگویند هیچکدام باعث بروز درد جسمی در آنان نمیشود.
اعتراضاتی که تاثیری در قانون ندارد
این اختلاف نظر بین کارمندان زن و مسئولین دولتی ادامه دار شد. از یک طرف وزیر بهداشت و وزیر سلامت ژاپن پوشیدن کفش پاشنه بلند برای زنان را لازم و ضروری اعلام کردند و از آن طرف در سال 2019 «یاشیکاوا» با برگزاری یک گردهمایی در توکیو از مردان خواست تا دقایقی با کفش پاشنه بلند راه بروند و درد و رنج زنان را از پوشیدن این سبک کفشها از نزدیک حس کنند. «یاشیکاوا» در صحبتهایش همیشه میگفت که « این اولین قدم است»
در همان زمان کمپین مشابه دیگری هم با 150هزار امضای همراهی در انگلستان شروع شد. این کمپین را «نیکولا ترپ» به راه انداخت که به خاطر پوشیدن کفش بدون پاشنه از محل کار به خانه فرستاده شده بود. او در سال 2016 درحالی که اولین روز کاری خود به عنوان یک منشی پاره وقت را سپری میکرد به خاطر اینکه کفشی با ارتفاع پاشنه 2تا 4سانت نپوشیده بود، به خانه فرستاده شد.
این اتفاق برای ترپ، تحت عنوان یک قانون اتفاق افتاد. قانونی که میگوید زنان باید در محیط کار کفش پاشنهبلند بپوشند اگرچه کار آنها شامل بالارفتن از نردبان، حمل بارهای سنگین، حمل غذا و نوشیدنی به طبقات مختلف و راه رفتنهای طولانی باشد.
نکته جالب این است که علی رغم همه این کمپینها و اعتراضات کشورهای کمی حاضر به تغییر این قانون هستند. در سال 2015 به جشنواره کن به این خاطر که اجازه نمیدهد زنان بدون کفش پاشنه بلند در برنامه فرش قرمز آن حاضر بشوند، اعتراض شد. اما حتی با اینکه «جولیا رابرتز» بازیگر معروف هالییوود در سال 2016 پابرهنه به فرش قرمز آمد، کن حاضر نشد قانونش را عوض کند.{1}
موفقیت نسبی زنان ژاپن
به نظر میرسد زنان ژاپنی در پیگیری وضعیت کمپینهای خود از زنان دیگر کشورهای مدعی حقوق زن، موفقترند. چندی پیش روزنامه گاردین اعلام کرد که آنها بالاخره موفق شدهاند که در خطوط هوایی الزام پوشیدن کفش پاشنه بلند و دامن کوتاه برای زنان را بردارند. به گفته گاردین خطوط هوایی ژاپن اولین کمپانی بزرگی است که الزامات پوشش خود برای زنان را برداشته است. این کمپانی اعلام کرده که تحت عنوان «الزام پوشش» جدید از ماه آینده زنان عضو خدمه پرواز میتوانند کفشی را که برای خودشان «مناسب و لازم» انتخاب کنند. این زنان همچنین میتوانند دامن کوتاه خود را با شلوار عوض کنند.
بعد از این اتفاق «یومی یاشیکاوا» به رسانهها گفت که خطوط هوایی ژاپن نشان داد که چه کمپانی بزرگی است. البته او که هنوز دست از مبارزه برنداشته است در مصاحبههای خود گفت که مسئله فقط خطوط هوایی نیستند. هتلها، فروشگاههای زنجیرهای، بانکها و بسیاری از کمپانیهای دیگر هم هستند که او امیدوار است از خطوط هوایی ژاپن تبعیت کنند.
اگرچه هنوز کمپانیهای دیگر ژاپن علاقهای به این موضوع نشان ندادهاند،اما «شینزو آبه» رئیسجمهور ژاپن گفته است که با «الزام پوشش» برای زنان در محیطهای کاری مخالف است. البته او همان کسی است که سال گذشته وزیررفاه و سلامت او در واکنش به کمپین «کیوتو» گفته بود که کفش پاشنه بلند «لازم و مناسب» است و جامعه به صورت عمومی آن را قبول دارد!{2}
چرا کمپانیها روی لباس زنان حساسیت دارند؟
اگرچه زنان خطوط هوایی ژاپن توانستند یکی از حقوق عادی خود را دریافت کنند و از ماه آینده با روانی آسودهتر و جسمی کمتر در معرض خطر به سرکار میروند. اما آنها بخش کوچکی از زنانی در دنیا هستند که حتی برای انتخاب یک لباس راحت در محیط کار از خود اختیاری ندارند.
در بحث مخالفت کمپانیها و افراد دولتی با «الزام پوشش درد آور، معذبگونه و جذاب از نظر جنسی» آنچه کمتر به آن پرداخته میشود چرایی این الزام و کوتاه نیامدن از قوانین حتی با وجود کمپینهای درخواستی و مخالفتهای فراوان است.
این کمپانیها باید به افکار عمومی پاسخ بدهند که به قیمت رنج جسمی و ناراحتی زنان در یک لباس، از الزام به پوشیدن کفش پاشنه بلند، دامن کوتاه یا قوانین سفت و سخت برای داشتن اندام مشخص جهت استخدام در یک کار، چه چیزی نصیب آنها میشود؟ و البته باید این را هم بگویند که با این قوانین چه چیزی را نه فقط از نظر جسمی بلکه از نظر روحی از زنان میگیرند؟
__________________________________________________
1- https://www.theguardian.com/world/2019/jun/03/women-in-japan-protest-against-having-to-wear-high-heels-to-work-kutoo-yumi-ishikawa
2- https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2020/mar/27/japan-airlines-ditches-compulsory-high-heels-and-skirts-in-big-win-for-kutoo-movement