طعنه خلاقیت مش‌نعمت به نظریه‌پردازان حفظ منابع طبیعی/ امثال این مرد برای طبیعت نعمت است

خبرگزاری فارس چهارمحال و بختیاری|مریم بیگی؛ یک فرد روستایی را در نظر بگیرید که وقتی احساس می‌کند مراتع منطقه به واسطه چرای زیاد دام آسیب می‌بیند، برخلاف منافع مادی که دارد بخش زیادی از دام‌هایش را به دامداران مناطق دیگر می‌فروشد.

همین فرد برای جبران خسارت وارد شده به طبیعت دست به ابتکاری جالب می‌زند، که همین ابتکار باعث می‌شود این فرد به عنوان مرتع‌دار نمونه کشور شناخته شود و مورد تجلیل قرار گیرد.

این فرد روستایی قوطی‌های کنسرو را سوراخ کرده، درون آن‌ها بذر سازگار با محیط می‌ریزد و بر گردن گوسفندان آویزان می‌کند؛ بر اثر تکانه‌های بدن گوسفند، بذرهای با توزیع نرمال روی زمین می‌افتند و بر اثر حرکت پای دام، بذر زیر خاک قرار می‌گیرد و پس از مدتی رشد می‌کند.

این فرد معتقد است محیط زیست و منابع طبیعی امانت خداوند است که در دست ما قرار دارد و ما نباید در امانت خیانت بکنیم؛ وظیفه داریم در عین اینکه از این گنجینه استفاده می‌کنیم، آن را تخریب یا تضیف نکنیم و به نسل بعدی هدیه کنیم.

این دوستدار طبیعت از دیدن زباله‌های کنار دریا، جنگ‌های خشک‌شده، کوره‌‌های ساخت زغال و... قلبش به درد می‌آید؛ برای مبارزه با تخریب محیط زندگی‌اش منتظر دستگاه‌های مربوطه ننشسته و خودش آستین‌هایش را بالا زده و به میدان عمل آمده، شغل اجدادی‌اش را در این مسیر از دست داده، ولی از هدفش دست نکشیده است.

در زیر گفت‌وگوی خبرنگار فارس با این مرتع‌دار نمونه کشور را ملاحظه می‌کنید.

اهمیت محیط‌زیست و منابع طبیعی

اهمیت حفظ محیط‌زیست و منابع‌طبیعی بر کسی پوشیده نیست، تخریب منابع‌طبیعی تأثیرات بسیاری بر زندگی موجودات زنده روی کره زمین دارد، بنابراین همواره دوستداران طبیعت مردم را به حفظ و حراست از عرصه‌های ملی دعوت می‌کنند، اما در سال‌های اخیر بهره‌برداری‌های بی‌رویه از جنگل‌ها و مراتع موجب شده است این موهبت خدادادی در معرض نابودی قرار بگیرد؛ خشکسالی‌های پی‌درپی نیز در 10 سال اخیر این روند را سرعت بخشیده است.

مقام معظم رهبری در تأکیدات خود عنوان داشته‌اند فرهنگ حفظ منابع‌طبیعی باید به معارف عمومی در جامعه تبدیل شود، این بیانات قطعا وظیفه متولیان امر در این خصوص را دو چندان می‌کند.

به‌منظور حفظ و حراست از عرصه‌های ملی طرح‌هایی برای حفظ مراتع و جنگل‌ها در استان‌های کشور به اجرا درآمده که باتوجه به اینکه بالای 90 درصد از مساحت چهارمحال و بختیاری جزو عرصه‌های ملی است؛ توجه به حفظ منابع‌طبیعی در این استان باید بیشتر از سایر مناطق کشور مدنظر قرار بگیرد.

اجرای طرح‌های مرتع‌داری یکی از راهکارهای حفظ عرصه‌های منابع‌طبیعی است؛ که در دو دهه اخیر مورد توجه متولیان امر قرار گرفته و تعدادی از دامداران استان که در گذشته تنها از مرتع برای تأمین علوفه دام خود استفاده می‌کردند تصمیم گرفتند با کم کردن دام به احیای مراتع بپردازند و از این طریق معیشت خود را بهبود و در راستای حفظ مراتع گام بردارند.

فارس: از دغدغه‌تان در حوزه منابع طبیعی بگوئید.

اسدی: من به رسم پدرانم از همان دوران کودکی به شغل دامداری در بخش گندمان- کوه کلار، حوالی روستای نصیرآباد شهرستان بروجن مشغول بودم.

فرزندانم نیز به همین شغل مشغول هستند و معیشت کل خانواده ما صرفا از طریق دامداری تأمین می‌شد، اما خشکسالی‌های اخیر موجب شد دامداری دیگر نتواند نیازهای معیشتی ما را تأمین کند.

فارس: چگونه با طرح‌های مرتع‌داری منابع‌طبیعی آشنا و به احیای مراتع خود راغب شدید؟

اسدی: با توجه به خشکسالی‌ها و تغییر اقلیم مراتع دیگر جوابگوی نیازهای معیشتی ما دامداران نبود، قطعا این مشکل در سایر مناطق استان نیز وجود داشت، پیشنهاد اجرای طرح مرتع‌داری از سوی کارشناسان منابع‌طبیعی به ما داده شد.

در ابتدا نگرانی‌هایی از این موضوع وجود داشت، زیرا کم کردن دام در مرتع و روی آوردن به اجرای این طرح تا حدودی برای ما دامداران که سال‌ها معیشت خود را از این راه تأمین کرده بودیم تا حدودی گنگ و مبهم و شاید بود و کمی هم از ریسک احتمالی آن می‌ترسیدیم.

کارشناسان منابع‌طبیعی ما را به یکی از مراتع استان که توسط یکی از دامداران احیا شده بود بردند و ما از آن‌جا بازدید کردیم، در آن لحظه من با خودم گفتم قطعا مرتع من وضعیت خیلی مناسب‌تری از آن منطقه دارد، پس اگر این فرد توانسته چنین کاری را انجام دهد من هم می‌توانم.

پس از بازگشت به محل سکونت با سایر دامداران صحبت کردم و این موضوع را برای آن‌ها روشن کردم، قرار شد در گام اول دام را در مرتع کاهش دهیم و سپس بر اساس توصیه کارشناسان منابع‌طبیعی به کشت گیاهان دارویی، علوفه و ... بپردازیم و شغل دامداری را با تعداد کم دام نیز در کنار این کار انجام دهیم.

فارس: یکی از دلایل اصلی انتخاب شما به‌عنوان مرتع‌دار نمونه چه بود؟

اسدی: مساحت مرتعی که من در آن مشغول شغل دامداری بودم حدود 800 هکتار بود، برای جمع‌آوری بذر و کشت گیاهان دارویی و علوفه‌ای نیاز به تعداد زیادی نیرو بود که امکان بکارگیری این تعداد نیرو برای من امکانپذیر نبود؛ منابع محدود بود و چاره‌ای هم نداشتم؛ بلاخره ابتکاری به ذهنم رسید؛ تصمیم گرفتم بذرها را در قوطی‌های کنسروی که حفره‌ای در آن‌ها ایجاد کرده بودم بریزم و بر گردن گوسفندان آویزان کنم.

گوسفندان در هنگام چرا در مرتع حرکت می‌کردند و این بذرها را بر روی زمین می‌پاشیدند، همچنین در حین حرکت با پای خود بذرها را در میان خاک قرار می‌دادند که احتمال رویش بذر بسیار بالا می‌رود؛ همچنین این روش موجب صرفه‌جویی در وقت و هزینه شد.

مستندسازی دانش‌های بومی یکی از مواد مورد توجه سازمان جنگل‌ها در انتخاب کشاورزان و مرتع‌داران نمونه است، این دانش در گذشته در بین بختیاری‌ها وجود داشت که توسط من به شیوه دیگر احیا و مورد استفاده قرار گرفت.

در هر منطقه گونه‌های محلی گیاهان دارویی وجود دارد که تنها مختص آن خطه است، بنابراین کشت بذر این گونه‌ها در همان منطقه موجب سازگاری این گیاهان با شرایط آب و هوایی می‌شود.

فارس: آیا درآمد مرتع‌داری از دامداری بهتر است؟

اسدی: قطعا درآمد کشت گیاهان دارویی اقتصادی مانند کلوس، موسیر، بلهر، ریواس، موسیر، کاردین، تره کوهی و ... بسیار بالاتر از شغل دامداری است و همچنین موجب حفظ مراتع نیز می‌شود؛ البته افرادی که می‌خواهند این کار را انجام دهند بدانند درآمدزایی از مراتع معمولا بین 3 تا 5 سال زمان می‌برد.

برخی از این گیاهان خاصیت دارویی و درمانی بسیار بالایی دارند مانند "شوید" که برای درمان بسیاری از بیماری‌های پوستی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فارس: علاقه شما به طبیعت در روند کار شما چقدر تأثیرگذار بود؟

 اسدی: من از کودکی علاقه شدیدی به حفظ مراتع و جنگل‌ها داشتم، زمانی که دامدار بودم به توصیه‌های منابع‌طبیعی برای زمان ورود و خروج دام از مراتع توجه داشتم، در زمان مقرر وارد مرتع می‌شدم و دام را نیز در پایان مهلت استفاده از مراتع خارج می‌کردم؛ به افرادی که دام خود را زودتر از موعد مقرر دام خود را وارد مراتع می‌کردند تذکر می‌دادم.

الان من قرق‌بان افتخاری منابع‌طبیعی هستم؛ در این راه نیز درگیری‌های بسیاری با افرادی که قصد تخریب منابع‌طبیعی داشتند درگیر شدم؛ بدون اینکه هیچ منفعتی مالی و مادی برای من داشته باشد از منابع خدادادی حراست می‌کنم.

فارس: چه مشکلاتی در مسیر مبارزه با تخریب محیط زیست وجود دارد؟

 معمولا تغییر رفتار مقاومت‌های بسیاری را در پی دارد، دامدارانی که سال‌های بسیاری از زندگی خود را با شغل دامداری گذرانده‌اند در برابر تغییر شیوه زندگی مقاومت می‌کنند.

بنابراین برای ترغیب دامداران به اجرای طرح‌های مرتع‌داری، باید نمونه‌های موفق در این حوزه را به آن‌ها معرفی کنیم تا از نزدیک بهبود معیشت را شاهد باشند.

در حفظ منابع‌طبیعی باید اولویت بهبود معیشت بهره‌برداران باشد، زیرا اگر همراهی جوامع محلی در این موضوع وجود نداشته باشد، قطعا اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری با چالش در حفظ عرصه‌های ملی مواجه می‌‌شود.

برای رسیدن به اهداف در اجرای طرح‌های مرتع‌داری باید زنجیره کشت و تولید گیاهان دارویی از جمله بازاریایی محصولات کامل شود تا شاهد بهبود معیشت بهره‌برداران و حفظ عرصه‌های منابع‌طبیعی باشیم.

انتهای پیام/68026/م/ق