به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، روزنامه تایمز هند که پرتیراژترین روزنامه این کشور محسوب می‌شود اخیراً گزارشی با عنوان ترس یا همان فوبیای جدید بشری منتشر کرده که در بین انسان‌های این عصر به طور فزاینده‌ای شایع شده است، یکی از این ترس‌ها، «اضطراب زیست‌محیطی» است.
به معنای دیگر تغییرات زیست‌محیطی که یکی از دلایل عمده آن را اثرات زندگی صنعتی امروز می‌دانند، به حدی زیاد شده که مردم دنیا را همواره نگران آنچه قرار است روی دهد کرده، نمونه دم دستی این روزها آتش‌سوزی وسیع در استرالیا بود که طی آن بیش از یک میلیارد جاندار سوختند و تعدادی از گونه‌ها به کلی منقرض شدند.
از جمله این تاثیرات در محدوده جغرافیایی ما، خشکسالی است که در این سال‌ها به طور محسوسی تأثیر گذاشته است، بحران آب بارها و بارها شنیده شده و سال‌های پر آب مثل یک سالی که گذشت هم نمی‌تواند تغییر چندانی در پیامدهای پیش روی آن داشته باشد.
خشکسالی استان اصفهان، تأثیر خود را بیشتر از همه بر زندگی کشاورزانی گذاشته که از صدها سال قبل اجدادشان در حاشیه زاینده‌رود به زراعت مشغول بوده‌اند و حتی برای آب پول پرداخت کرده‌اند که از اختصاص آن در آینده هم مطمئن باشند، اما آنچه مدیران در این سال‌ها رقم زدند بر خشکسالی مضاعف شد و شرایط را به کلی دگرگون کرد.
در دهه هفتاد قرار شد همزمان با احداث تونل سوم و بهشت‌آباد، آب بیشتری به زاینده‌رود بریزد تا برای استان یزد که مشکل آب شرب داشت از زاینده‌رود آب منتقل شود، اما مدیران وقت به دلایلی ابتدا طرف دوم معادله را اجرایی کردند و همین شروعی بر خشک شدن زاینده‌رود طی سال‌های متوالی شد.
کشاورزان از حدود ۱۰ سال قبل که زاینده‌رود به طور کامل خشک شد اعتراض خود را بارها و بارها نشان داد، همان کشاروزانی که پدرانشان پول آب را پرداخت کرده و اصطلاحاً حقابه زاینده‌رود را قانونا داشتند، تراکتورها که نمادی از کشت و کار بودند به جای زمین کشوری به کنار خیابان آمدند و بعضاً در شهر!
تا این که از پاییز ۹۷ لطف خداوند شامل حال مردم ایران شد، بارندگی قابل توجهی در سطح کشور آغاز شد و تا بهار سال ۹۸ هم ادامه پیدا کرد و آن قدر آمد تا در گلستان، لرستان و خوزستان سیل به راه انداخت، همه سدهای کشور به جز زاینده‌رود پر از آب شدند و زمین‌های کشاورزی سیراب.
به گفته استاندار اصفهان از برکت همین بارش‌ها بود که امسال پس از ۱۲ سال دوباره کشت بهاره داشتیم و ۲۷۰ هزار تن گندم برداشت کردیم درحالی که همین میزان در سال گذشته ۱۴۸ هزار تن بود.
رحمت الهی آن قدر کشاورزان را مشغول کرد که تنور تراکتوردارها و کامیون‌دارها در منطقه حسابی داغ شد به طوری که به گفته امینی دبیر نظام صنفی کشاورزی استان اصفهان فقط ۱۳۰ میلیارد تومان درآمد کامیون‌داران و ۱۲۰ میلیارد تومان دشت صاحبان تراکتورها از این کشت بوده است.
جریان آب باعث شد تا کشاورزان زمین‌هایشان را دو و سه کشته زیر کشت ببرند تا سود بیشتری به دست بیاورند و بدهی‌های سالیان گذشته ماحصل خشکسالی‌ها را تلافی کنند؛ کار آن قدر بالا گرفته بود که تابستان امسال کارگر بیکار در منطقه به سختی گیر می‌آمد.
به گفته دبیر نظام صنفی کشاورزان استان اصفهان در حالی بیش از ۲ هزار میلیارد تومان محصولات کشاورزی کشاورزان به فروش رفت که سال گذشته تنها ۴۲ میلیارد تومان به آن‌ها خسارت داده شد و همین موضوع بدهی انباشته برای آن‌ها در این مدت ایجاد کرده بود که بخشی از کشت و کار پر رونق امسال آن‌ها نیز صرف تسویه این بدهی‌ها شد.
با وجود سال آبی پررونقی که پس از مدت‌ها نفس کشاورزان را تازه کرد گویی امسال دوباره قرار است شرایط به گذشته برگردد، هم خکشسالی ادامه یابد و هم سو مدیریت‌ها؛ بارش‌های امسال نسبت به گذشته کاهش قابل توجهی داشته و از سوی دیگر به قول رئیس صنف کشاورزان شرق اصفهان، حاتم بخشی‌هایی که در این مدت شده و پروژه‌هایی که در حال بارگذاری جدید روی زاینده‌رود است از آینده روشنی حکایت ندارد.
حسن محسنی رئیس صنف کشاورزان شرق اصفهان در این رابطه به خبرنگار فارس گفت: حاتم بخشی‌هایی در این مدت انجام شد و بارندگی هم مثل سال قبل در سرچشمه وجود نداشته، اگر بهار ۹۹ وضعیت بارندگی به همین شکلی که تا الان بوده ادامه پیدا کند نگران این هستیم که آبی برای کشت تابستان پیش رو برای کشاورزان اختصاص پیدا نکند.
وی با اشاره به شرایط مناسبی که کشاورزان در تابستان امسال داشتند یادآور شد: وقتی زاینده‌رود دائمی جریان داشته باشد می‌توان در کنار غله صیفی هم کاشت مثل تابستان امسال که صیفی‌جات کاشته شد و واقعاً برای کشاورزان مناسب بود هم از جهت مالی و هم این که مدام در حال کار است، اما وقتی نوبتی آب بدهند فقط می‌توان غله کاشت و منتظر ماند تا سال آینده که موقع برداشت شود.
محسنی در خصوص بازگشایی زاینده‌رود در دی ماه اظهار داشت: آب رها شده همان ۲۰ میلیون مترمکعب آبی است که استاندار با پیگیری محیط زیست از وزیر نیرو درخواست کرده و بیشتر هدفش حفظ محیط زیست، زنده ماندن تالاب گاوخونی و زیبایی شهر است.
رئیس صنف کشاورزان شرق اصفهان در خصوص آب مورد نیاز کشاورزان در روزهای آینده نیز گفت: اگر باران ببارد به آب رودخانه نیاز نیست اما اگر بارندگی لازم را تا آخر بهمن نداشته باشیم باید آب بار دیگر برای کشت کشاورزان در اسفندماه رها شود.
اسفندیار امینی دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی اصفهان نیز با اشاره به کشت اقتصادی برای کشاورزان عنوان کرد: کشت اقتصادی، ترکیبی از کشت غله، صیفی‌جات و اشجار است که هر کدام زمان کشت و نیاز آبی خود را دارد و می‌طلبد اگر آب کم باشد به طور دائم در اختیار کشاورز باشد تا بتواند اشتغال خود و خانوار را در طول سال ایجاد کند و هم درآمدزایی کرده باشد.
وی با بیان این‌که سرانه زمین در شهرستان اصفهان به ازای هر خانوار زیر ۲ هکتار است، گفت: اگر کشاورز صد در صد زمین را کشت کند، ۱۱ تن گندم می‌کارد که ۳۰ تا ۴۰ درصد آن هزینه است و مابقی آن عددی نیست که بتواند معاش خانواده را با این هزینه‌ها تأمین کند؛ اگر دو هکتار متوسط زمین باشد و تنها غله بکارد، ۱۱ تن محصول می‌دهد به شرطی که صد در صد آن کشت شود.
امینی با بیان این‌که ۱۱ تن گندم حداقل ۳ تا ۴ تن آن هزینه می‌شود و ۷ تن ۱۵ میلیون کل درآمد ناخالص است، بیان کرد: یک خانوار به طور متوسط ۴ نفری با هزینه‌های امروز اگر آب در اختیارش بود، ۵۰ درصد زمین را غله می‌کاشت و مابقی را پیازکاری، علوفه‌کاری و قسمتی هم صیفی و بخشی را هم به دام سبک اختصاص می‌داد و در طول سال خود و خانواده مشغول به کار بودند.
با شیوه تخصیص آب مشکل داریم
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی اصفهان با بیان این‌که درآمد صیفی با درآمد غله متفاوت است اما با این شیوه آب دادن کشاورز فقط می‌تواند غله بکارد، بیان کرد: کشت غله در پاییز است و خرداد و اوایل تیر برداشت می‌شود، ما با شیوه آب دادن مشکل داریم، وزارت نیرو هیچگونه توجهی به مصوبات شورای عالی آب، قانون و طومار و سند ندارد، همچنان مشابه سال‌های قبل عمل می‌کند و به تشخیص خود یک برنامه می‌دهد و حق آبه‌های مردم را برمی‌دارد.
وی با بیان این‌که در سال‌های گذشته شورای هماهنگی زاینده‌رود بود و صنف هم در آن حضور داشت که منحل شد، عنوان کرد: کشاورزان از عملکرد دولت و وزارت نیرو در مقوله آب راضی نیستند.
امینی با اشاره به این‌که در سال گذشته بارندگی خوبی اتفاق افتاد که در ۵۲ سال گذشته بی‌سابقه بود، اضافه کرد: این بارندگی را وزارت نیرو نمی‌تواند به حساب خودش بگذارد، در سالی که بالاترین بارش را در ۵۲ سال گذشته داشتیم باز هم ماه‌هایی از سال رودخانه خشک بود و نمی‌دانیم چه توجیهی وازرت نیرو برای این کار دارد.
با وجود 2 هزار 144 میلی‌متر بارندگی باز هم زاینده‌رود خشک بود
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی اصفهان با بیان این‌که ۲ هزار ۱۴۴ میلی‌متر بارندگی داشتیم با این حال چند ماهی از سال رودخانه خشک بوده است، ادامه داد: در سال‌هایی که مشابه این بارندگی بوده ۱۲ ماه سال رودخانه دارای آب بوده و بالای یک میلیارد مترمکعب آب فقط وارد تالاب گاوخونی می‌شده است.
وی خاطرنشان کرد: اگر سال گذشته مردم این آب را گرفتند، نمی‌شود آن را به حساب مدیریت دولت گذاشت، این لطف خدا بود، اگر این روند بخواهد ادامه پیدا کند، غیرقانونی است، همچنان از حق‌آبه‌های مردم برمی‌دارند بدون حضور خودشان، بر اساس قانون اگر بخواهند از حق‌آبه مردم بردارند باید با تک تکشان توافق کنند، این قانون است اما اجرا نمی‌شود.
امینی با اشاره به وضعیت کشت کشاورزان در ۱۰ سال گذشته گفت: در این مدت کشاورزان هزینه‌های بسیاری کردند، از جمله ایجاد استخر کشاورزی، آبیاری تحت فشار و کشت‌های هدایت شده که به خاطر انجام این اقدامات با آب کم، بهره‌برداری بیشتری می‌کنند؛ امسال با وجود این‌که حق‌آبه آن‌ها را کامل ندادند اما چون توانستند غله و صیفی کشت کنند، رضایت بیشتری داشتند.
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی اصفهان با اشاره به این‌که در حوزه زاینده‌رود بیش از ۳ هزار میلیارد تومان دریافتی کشاورزان بوده است، افزود: شهرستان اصفهان در حدود ۲ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان دریافت انواع محصولاتشان بوده است، به طور میانگین ۱۲۰ هزار هکتار زمین در شهرستان اصفهان وجود دارد که بعضی زمین‌ها یک کشت، بعضی دو و بعضی دیگر سه نوبت کشت شده است.
وی ادامه داد: بر اساس محاسبه‌ای که شده، اگر در همه زمین‌ها یک نوبت کشت شده باشد و به طور متوسط ۲۰ تن در هکتار انواع محصول بوده و قیمت را هر کیلو ۸۰۰ تومان محاسبه کنیم، ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن انواع محصولات تولید شده بوده که یا خوراک دام سبک و سنگین و یا خوراک انسان یا مواد اولیه کارخانه‌جات شده است و حدود ۲ هزار میلیارد تومان قیمت محصولات تولید شده است.
شرط موثر بودن افتتاح تونل سوم کوهرنگ
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی اصفهان با اشاره به افتتاح تونل سوم در دهه فجر و تأثیر آن بر کشت کشاورزان گفت: تا سد آن زده نشود تونل کاربردی نیست، ده‌ها طرح برای این تونل گذاشته‌اند، اگر طرح جدیدی برای آن دیده نشده باشد، تأثیر دارد و اگر بارگذاری جدید بخواهند بکنند، هیچ تأثیری ندارد.
وی با اشاره به حجم آب موجود و وضعیت کشاورزان در سال آینده، عنوان کرد: بارندگی سال گذشته با امسال تفاوت بسیاری دارد، سال گذشته هزار و ۹۷۰ میلیون مترمکعب آب وارد سد زاینده‌رود شد که سهم چهارمحال و بختیاری ۸۰ میلیون مترمکعب و سهم یزد ۶۲ میلیون مترمکعب بود، امسال که هزار و ۳۰۰ میلیون مترمکعب پیش بینی کردند، سهم چهارمحال و بختیاری ۱۰۰ میلیون مترمکعب و سهم یزد ۷۰ میلیون مترمکعب شده است، این تقسیم‌بندی‌ها سبب ناراحتی می‌شود، انتظار می‌رفت با وجودی که سهمیه آب یک سوم کاهش پیدا کرده، سهم همه کاهش پیدا می‌کرد، اما دوباره کل کاهش را برای کشاورزان قرار داده‌اند.
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی اصفهان با اشاره به وضعیت کشاورزان غرب استان اصفهان خاطرنشان کرد: به صورت طبیعی وقتی رودخانه مشکل پیدا می‌کند در کل حوزه مشکلات پیش می‌آید، این یک بحث تاریخی است، مشکلات نجف‌آباد بیشتر از لنجان و مشکلات خمینی‌شهر بیشتر از مبارکه است و مربوط به اقلیم است؛ وقتی درباره حوزه زاینده‌رود صحبت می‌کنیم منظورمان ۶ شهرستان است که آن‌ها هم نتوانستند حق‌آبه خودشان را بگیرند.
تمهیدات کشاورزان برای سازگاری با خشکسالی
امینی با اشاره به اقدامات کشاورزان برای بهره‌برداری بیشتر از آب عنوان کرد: کشاورزان در دو دهه اخیر کانال کشی‌ها بسیاری در مزارع و در روستاها انجام داده‌اند و جوی‌های خاکی تبدیل به کانال شده و زمین‌ها گود و بلند که آب بیشتری مصرف می‌کردند، شیب‌بندی شده و استخرهای ذخیره آب زده شده است.
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی اصفهان با اشاره به مشارکت کشاورزان در لایروبی قنوات بیان کرد: کشاورزان سیستم‌های آبیاری کم فشار، قطره‌ای و تیپ استفاده کردند و آموزش‌های بسیاری دیدند و کشت‌های گلخانه‌ای را توسعه دادند، کشاورزان با تعامل با شرکت آب منطقه‌ای برای لایروبی و ساماندهی رودخانه‌ها اقدام کردند تا پرت رودخانه کمتر شود، همه این عوامل سبب شده با حجم کمتر آب استفاده بیشتری را ببرند.
این صحبت‌ها مروری بود بر آنچه طی این سال‌ها بر کشاورزان اصفهانی گذشت، همان ها که نجابت به خرج دادن و با کمبودها ساختند، همان‌ها که به گفته یکی از نمایندگانشان، روزی زکات‌ده بودند و امروز صدقه‌بگیر شده‌اند.
در مجموع می‌توان گفت سال آب گذشته سال خوبی برای کشاورزان بوده شاید نه به اندازه سال‌هایی که زاینده‌رود پرآب بود، اما همین که مشغول کسب حلالی بودند و بدهی‌هایشان را تسویه کردند، راضی‌اند.
آن‌ها سعی کردند در این سال‌ها شیوه آبیاری خود را تغییر داده و با شرایط جدید تطبیق پیدا کنند، با این وجود فوبیای کشاورزان اصفهان که با پوست و استخوانشان خشکسالی را درک کرده‌اند بیشتر از آن که از جنس «اضطراب زیست‌محیطی» باشد این است که مسؤولان هنوز خود را برای شرایط خشکسالی آماده نکرده‌اند و نمی‌دانند با این وضعیت، تا اطلاع ثانوی زاینده‌رود در شرایط بحرانی است حتی اگر یک سال کل اصفهان سیل بیاید!
انتهای پیام/۶۳۰۶۴/م۲۰/م
