آسیب‌های تئاتر خیابانی؛ از فقدان منابع مالی تا حمایت از هنرمندان کف خیابان ها

خبرگزاری فارس ـ گروه تئاتر و سینما: یکی از گونه های هنرهای نمایشی از سالیان دور تئاتر خیابانی (street performance) بوده است. از قدیم الایام در قالب های مختلف و ژانرهایی چون تعزیه و نقالی در بین مردم ایران، تئاتر خیابانی تأثیرات زیادی داشته است. 

یکی از ویژگی های مهم نمایش های خیابانی بهره بردن اندک از حداقل امکانات و لوازم است. هنرمندان خیابانی هر شهری براساس فرهنگ خودشان به طراحی کارها دست می زنند و میتوانند با برقرار کردن تعامل چهره به چهره با مخاطب متنوع در خیابان ها، پارک ها یا هر مکان عمومی دیگری، دست به کارهای خلاقانه بزنند.

خیلی از کارشناسان معتقد هستند که تئاتر خیابانی مضامین اخلاقی، اجتماعی، فلسفی و حتی سیاسی بیشتری را میتواند با زبان هنری در خیابان ها، روستاها، شهرها و ... زده و به فرهنگ سازی مناسب دست بزند. نکته اینجاست که این نوع از تئاتر با همه تأثیرات زیادی که میتواند بر مردم بگذارد اما مهجور مانده و کمتر به کیفیت و ارتقای آن توجه شده است.

تئاتر خیابانی از متن مردم و از دغدغه های آنها برمیخیزد و هنرمند خیابانی به اصلاح رفتارهای نامناسب اجتماعی، خلق لحظات شاد برای مردم و همینطور باید و نبایدهای زندگی بشری می پردازد که همه اینها هم البته در حد فهم و درک کوچه و بازار باشد. در این گونه تئاتر دیگر شاهد صحنه و دیالوگ های عجیب و غریب و نمایشنامه های قلمبه و سلمبه از آن سوی آب نیستیم که مخاطب هم گاها سر از آن درنیاورد!بلکه به دور از همه این عناصر ، موضوعی خاص با هیجان مردم را به تفکر و تعلق در مسائل نزدیک میکند.

تئاتر خیابانی در کشور ما از معرکه گیری و تعزیه و تردستی و شعبده بازی شروع شده تا این روزها کمدی، اجرای آثار حرکت و موسیقی، آکروباتیک و ... را در موضوعات مختلف دربرگرفته است. در چند روز اخیر جشنواره تئاتر خیابانی مریوان مجددا افکار عمومی هنرمندان را به سمت تئاتر خیابانی و مسائل مربوط بدان معطوف کرده، چه اینکه خیلی از هنرمندان و مردم در شهرهای سنندج، مریوان، سقز و ... این شب ها و روزها مشغول تماشای کارهای خیابانی تا پاسی از شب هستند.

حال می بایست بررسی کرد که این نوع خاص از تئاتر چه آسیب هایی را دربردارد و همینطور آیا جشنواره های تئاتری چون تئاتر خیابانی مریوان میتواند قدری از این آسیب ها را کاهش دهد یا اینکه جشنواره زدگی به این جشنواره نیز نفوذ کرده است.

سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی معتقد است تئاتر خیابانی نمادی از صبوری، فداکاری و مقاومت ایران اسلامی استکه به زبان شیوای تئاتر در مسیر رشد و تکامل خویش با کیفیت گزینی و توجه به گونه های مختلف فرهنگ اقوام ایرانی و رسیدن به اقتصاد هنر برای رونق کسب و کار ایجاد میشود. 

صالحی در پیامی که به جشنواره مریوان امسال ارسال کرد، بیان داشت که تمرکز بر تداوم و استمرار رویداد کلان هنری کشور در جشنواره تئاتر مریوان با رویکردی بین‌المللی، در برنامه‌‌ای میان مدت مریوان را به عنوان پایتخت تئاتر خیابانی خاورمیانه معرفی می‌کند تا از گردهمایی بزرگ هنرمندان داخل و خارج کشور صدور پیام فرهنگی جمهوری اسلامی ایران که همان همگرایی، نوع دوستی و صلح جهانی است را شاهد باشیم.

*هنرمندان خیابانی نیاز به امکانات و حمایت دارند

میثم سرآبادانی، هنرمند تئاتر صحنه‌ای و خیابانی که امسال نیز در جشنواره تئاتر مریوان شرکت کرده است، میگوید: لطفاً مسئولان برای تئاتر خیابانی یک خیابان بسازند، این را اگر درباره‌اش صحبت کنیم ساعت‌ها می‌توان صحبت کرد. بچه‌های ما  واقعا یک سری امکانات اولیه را ندارند البته منظورم خیابان نیست که الی ماشالا است بلکه حمایت خیلی مهم است، اینکه بچه‌ها قدری به خودباوری برسند و بفهمند که وجود دارند و کارشان دیده می‌شود و یک نهاد حمایتی هم از آنها حمایت می‌کنند البته نمی‌گویم حمایت نمی‌شویم ولی خیلی کم است.

وی با بیان اینکه بچه‌های هنرمند تئاتر خیابانی باید به خود باوری برسند و بفهمند که وجود دارند و کارشان دیده می شود و این خود نوعی حمایت است، افزود: کانون خیابانی ما بودجه مناسبی ندارد یا در جشنواره‌ها ممکن است پول نمایش‌های صحنه‌ای را سریع بدهند اما پول کارهای خیابانی مدت‌ها باقی بماند.

*سخنان مسئولان تئاتر نباید شعاری باشد/هنر نمایش خیابانی نیازمند جدیت است

سامان خلیلیان رئیس کانون تخصصی تئاتر خیابانی اداره کل هنرهای نمایشی کشور معتقد است که متأسفانه تئاتر و هنرهای نمایشی در کشور ما آنطور که شایسته این هنر است جدی گرفته نشده و مورد حمایت نیست، وی میافزاید: همین است که گاهی شاهد سخنان شعاری از سوی مدیران فرهنگی و سیاسی تئاتر می شویم. نباید اینطور باشد که تئاتر خیابانی یک ابزار شود درحالیکه باید معتقد باشیم شایسته ترین گونه تئاتر، تئاتر خیابانی است که میتواند بی واسطه با مردم ارتباط برقرار کند.

وی تأکید میکند که علاوه بر همه اینها می بایست بدنه تئاتر خیابانی هم آموزش ببینند، می گوید: تئاتر خیابانی در هیچ منطقه ای از هم جدا نیست اینها همه جزو بدنه تئاتر هستند. اساتید و صاحبان نظرانی با تجربه نیاز داریم که هنرمندان را آموزش دهند. خیلی از هنرمندان خیابانی، ایده های جذاب و خلاق با پتانسیل های قوی دارند که گاهی در اجرای آنها ضعیف هستند. نهادهایی میتوانند امکانات لازم را در اختیارشان بگذارند، آموزش هایی ببینند و همین کلید موفقیت هنرمندان شود.

*فقدان منابع مالی و کمبود بوده

مرضیه آزادی خالص کارگردان نوزده ساله تئاتر خیابانی که امسال هم در جشنواره تئاتر مریوان حضور پیدا کرده، معتقد است که کمبود بودجه و فقدان منابع مالی از بدترین نقاط ضعف هنرمندان تئاتر خیابانی است. چنین تبعیضی بین هنرمندان شهرستانی و تهرانی وجود دارد و کمترین در این عرصه به هنرمندان شهرستانی توجه میشود هرچند خیلی از آنها پتانسیل خوبی دارند و مردم شهرستان ها واقعا تئاتر خیابانی را دوست دارند.

*تئاتر خیابانی نگهبان سنت های ملت ما است

علیرضا اسماعیلی، کارگردان و عضو کانون نمایشنامه‌نویسان و نمایشگران خیابانی و مدیرعامل موسسه نقش آفرینان هنر کردستان هم امسال در جشنواره تئاتر خیابانی کار ارائه کرده است. وی میگوید که در روزگاری نه چندان دور ، در این دیار مردان و زنان می می‌زیستند که نگهبان سنت های ملت‌مان بودند و در نشر و انتقال آن به آیندگان لحظه‌ای نمی آسودند. این خیلی مهم است که با تئاتر بتوانیم این سنت ها را حفظ کنیم بنابراین ما نیاز به تئاتر خیابانی داریم تا آن را زنده نگه داریم چنین چیزی شاید خارج از جشنواره ها کمتر وجود داشته باشد.

*نظر یک هنرمند خیابانی کار هلندی درباره تئاتر خیابانی

یک هنرمند تئاتر که از هلند امسال در جشنواره تئاتر خیابانی مریوان حضور پیدا کرده معتقد است که در این کشور دو نوع تئاتر وجود دارد یک نوع آنکه برایش بلیت تهیه میشود و همان مرسوم تئاتر صحنه ای است و یک نوع هم مثل تئاتر خیابانی مریوان است که عمومی اجرا میشود وبلیتی برایش تهیه نمیشود وی میگوید که هدف تئاتر خنداندن لبخند به روی چهره مردم و تماشاچیان است و برای رسیدن به این هدف فرم تئاتر خیابانی و جلوه های بصری و آنتراکت های کوتاه خیلی مهم است که هنرمندان خیابانی هلندی بدان توجه میکنند.

وی میگوید که برای زنده نگه داشتن تئاتر خیابانی میبایست هزینه کرد و انگیزه هنرمندان را افزایش داد خود این به افزایش انگیزه مردم در جامعه کمک میکند.

*نظر یک کارگردان تئاتر خیابانی ارمنستانی درباره تئاتر خیابانی

هایک اسرائلیان، کارگردان تئاتر خیابانی ارمنستان نیز امسال در جشنواره تئاتر خیابانی مریوان شرکت کرده و از حضورش در ایران راضی است وی میگوید که گفت: تئاتر خیابانی یکی از جدیدترین انواع تئاتر در کشور ارمنستان است اما در دانشگاه‌های این کشور هم سرفصل درسی تحت عنوان تئاتر خیابانی وجود ندارد.

وی از تبدیل تئاتر صحنه به تئاتر خیابانی در ارمنستان خبر داد و گفت: هنرمندان بر اساس نیاز تئاتر خیابانی ملزومات و تجهیزات تئاتر صحنه‌ای را تغییر داده و در قالب تئاتر خیابانی اجرا می‌کنند.  بخش خصوصی از طریق فروش بلیت کسب در آمد می‌کنند و  تئاتر در این کشور بودجه دولتی ندارد و متکی به خود است.

*هنر باید در سبد خانواده ها جا داشته باشد

و در نهایت دکتر شهرام زرگر، داور جشنواره تئاتر خیابانی مریوان نیز میگوید که تئاتر خیابانی نیاز به ازادی د رهمه چیز دارد، وی معتقد است که اتکا به حمایت مالی دولت از درآمدهای مردمی و مالیات و عوارض است که در واقع مثل همان پولی است که قبلا در کاسه می گذاشتند. اما به تجربه ثابت شده وقتی دستهای هنر به سمت نهادهای دولتی دراز شده است، باید از آزادی عمل ها بگذرد و اصالت های خود را گرو بگذارد. من فکر می کنم هنر باید در سبد خانواده جای خود را پیدا کند. اگر چراغ تماشاخانه ها روشن باشد، سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری رغبت پیدا خواهند کرد.

انتهای پیام/