به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، ترجمه قرآن کریم یکی از مسائلی است که تقریباً عمر آن مساوی با زمان نزول قرآن است. قرن‌ها است که افراد مختلف این سؤال را مورد بحث قرار داده‌اند که آیا اساساً ترجمه قرآن کریم امکان پذیر است؟ و اگر آری، چگونه و با چه کیفیتی؟
سیدیحیی یثربی استاد دانشگاه که به تازگی ترجمه‌ای از قرآن کریم را منتشر کرده است در سلسله یادداشت‌هایی که در اختیار خبرگزاری فارس قرار داده است نگاهی داشته به مسأله ترجمه قرآن کریم و نکات مربوط به آن.
آنچه می‌خوانید هفتمین بخش از این یادداشت‌ها است:
سوره یس، آیه 67:
«وَ لَوْ نَشَاءُ لَمَسَخْنَاهُمْ عَلىَ مَکَانَتِهِمْ فَمَا اسْتَطَعُواْ مُضِیًّا وَ لَا یَرْجِعُون»؛ و اگر بخواهیم، چهره آنان را با جایگاه بلندی که دارند، چنان دگرگون می‌گردانیم که نتوانند به جایی بروند یا به خانه بازگردند.
در این آیه به جایگاه کافران اشاره شده است و می‌فرماید افرادی که جایگاه بلندی دارند، اگر چهره‌شان دگرگون شود نمی‌توانند به میان مردم بیایند و حتی نمی‌توانند به خانه خودشان بازگردند. برخلاف افراد طبقات محروم که هر مشکلی را تحمل می‌کنند و در حقیقت غروری ندارند که از شکستن آن بترسند.
بنابراین، نکته مهم در مورد مسخ چهره، جایگاه است، نه در جایی بودن! اما مترجمان قرآن کریم به فارسی به این نکته توجه نکرده‌اند، مثلاً:
-مکارم: و اگر بخواهیم آن‌ها را در جاى خود مسخ مىکنیم (و به مجسمههایى بىروح مبدّل مىسازیم) تا نتوانند راه خود را ادامه دهند یا به عقب برگردند!
روشن است که این ترجمه با آیه مطابقت ندارد.
-رضایی: و اگر (بر فرض) بخواهیم، حتماً آنان را بر جایشان مسخ (و زمین‌گیر) مىکنیم، پس توان رفتن ندارند و بر نمی‌گردند.
-فولادوند: و اگر بخواهیم، هر آینه ایشان را در جاى خود مسخ مىکنیم [به‌گونه‌ای] که نه بتوانند بروند و نه برگردند.
روشن است که اینان پیام آیه را در نیافته‌اند. مسخ به معنی تغییر چهره است، مثلاً چهره انسانی را به شکل میمون در آورند. در آن صورت، سران خودخواه و متکبر نمی‌توانند به میان مردم بیایند و یا حتی به خانه خودشان بروند. این خطاها از آنجاست که به معنای مسخ و مکانت توجه نکردند و پیام آیه را در اینکه مسخ‌شدگان نمی‌توانند به‌جایی بروند و یا به خانه خودشان برگردند، درست درک نکرده‌اند.
سوره یس، آیه 75:
«لَا یَسْتَطِیعُونَ نَصْرَهُمْ وَ هُمْ لهَمْ جُندٌ محُّضَرُون»؛ اما بتها نمی‌توانند آنان را یاری دهند، با اینکه اینان، سربازانی آماده در خدمت آن بتهایند.
این پیام روشنی است به مردم، مخصوصاً به بت‌پرستان و می‌فرماید شما که مدام به بتها خدمت می‌کنید، هرگز سودی از آنان نمی‌برید و آنان نمی‌توانند به شما یاری رسانند. اینک ترجمه همین آیه را از برخی مترجمان معاصر بخوانید:
-مکارم: ولى آن‌ها قادر به یارى ایشان نیستند و این (عبادتکنندگان در قیامت) لشکرى براى آن‌ها خواهند بود که در آتش دوزخ احضار مىشوند!
-گرمارودی: (آن‌ها) در یارى به ایشان توانایى ندارند و آن‌ها براى ایشان سپاهى آماده (در دوزخ)اند.
-مجتبوی: [و حال آنکه آن بتان] یارىکردن ایشان نتوانند و آنان (کافران) براى آن‌ها سپاهى باشند حاضر آمده [در دوزخ].
آیا نباید به مردم و جوانان حق داد که با چنین ترجمه‌هایی، در ارتباط برقرار کردن با قرآن دچار مشکل شوند؟
در واقع مشکل این مترجمان چرخیدن بر محور کلمه است، نه پیام آیه! واژه «محضرون»، که مترجمان در فهم معنای آن دچار اشتباه شده‌اند، در جایی دیگر از قرآن کریم هم در ارتباط با دوزخ آمده است. در سوره روم می‌خوانیم:
«فی العذاب محضرون»؛ یعنی در کیفر دوزخ آنان را حاضر می‌کنند.
اما «محضرون» همیشه به معنای حاضر بودن در دوزخ نیست و در جاهای مختلف معانی مختلفی دارد که تنها با توجه به پیام آیه روشن می‌شود.
انتهای پیام/
