به گزارش خبرگزاری فارس از کامیاران، ویژگی و نگرش ارزشمند و زیبای فرهنگ ایرانیان که بسیاری از اقوام از جمله زرتشتیان نیزاز آن پاسداری کرده‌اند، شادمانی برای گذران زندگی و بهره‌گیری درست و خردمندانه از داشته‌های فردی و اجتماعی است. این نگرش درست و سازنده سبب پویایی و برپایی جشن‌هایی گوناگون و شادی‌آفرین در تاریخ زندگی ایرانیان شده است.
واژه جشن
واژه جشن، از واژه "یسن" و از ریشه "یز" به معنای ستایش کردن آمده است، به همین دلیل نیاکان ما در ایران باستان در آغاز هر جشنی نخست به نیایش و ستایش خدایانشان می‌پرداختند و آنگاه برنامه‌های شاد و گوناگونی را به مناسبت هر جشنی برپا می‌داشتند.
ایرانیان و زرتشتیان جشن‌های فراوانی برگزار می‌کردند که آنها را در گروه‌‌هایی از جمله، جشن‌های هفتگی، جشن‌های ماهانه، جشن‌های فصلی (گاهنبارها)، جشن‌های سالیانه، جشن در نیایشگاه و جشن‌های دینی می‌توان دسته‌بندی کرد.
هر کدام از گروه‌های جشن‌ها دوره‌ای خاص و در مدت زمان مشخص و با نامی ویژه برپا می‌شود.
واژه سیزده بدر
در میان جشن‌های ایرانی، جشن سیزده بدر از جمله جشن‌های ماهانه در گاه‌شمار ایرانیان و زرتشتیان است که به طور کلی ابهام خاص خود را دارد، زیرا مبنا و اساس دیگر جشن‌ها را ندارد.
واژهٔ سیزده بدر به معنای «در کردن نحسی سیزده» رواج دارد. اما وقتی به معانی واژه‌ها نگاه کنیم برداشت دیگری از این واژه می‌توان داشت، «در» به جای «دره و دشت» می‌تواند جایگزین شود. به عنوان مثال علامه دهخدا، واژه «در و دشت» را مخفف «دره و دشت» ذکر کرده است.
یکی از معانی واژه «به»، «طرف و سوی» است.
پس با نگاهی کلی می‌توان گفت؛ واژه «سیزده بدر» به معنای «سیزدهم به سوی در و دشت شدن» است که همان معنی بیرون رفتن و در دامان طبیعت سر کردن را می‌دهد.
تیر روز
در گاه‌شماری ایرانی، هر روز ماه، نام ویژه‌ای دارد. به عنوان مثال، روز نخست هر ماه، اورمزد روز و روز سیزدهم هر ماه تیرروز نامیده می‌شود و متعلق به ایزد تیر است.
تیر در زبان اوستایی «تیشتَریَه» خوانده می‌شود، و همنام تیشتر، ایزد باران است. می‌توان گفت که تیر در نزد ایرانیان باستان نمادی از رحمت الهی بوده است.
تِشتر یا تیر کیست؟
در اساطیر ایرانی "تِشتر" یا "تیرایزد" بانوی بارندگی است که در آسمان‌ها به ریخت اسپ سپیدی در رهروی است و هرگاه با دیوی به نام اَپوش بجنگد و برنده شود، سالی پر از سبزی و خرمی و باران در پیش است. از سویی می‌گویند که جمشید شاه پیشدادی هم هر سال در روز سیزده نوروز در دشت سبز و خرم چادر برپا می‌کرده و بار همگانی می‌داده که سپس به گونه آیین درمی‌آید و از همین روی ایرانیان روز سیزدهم فروردین کنار سبزه‌ها، چشمه‌سارها و جویبارها می‌روند و به ویژه زنان که نماینده آناهیتا، ایزد بانوی آب هستند با نوازش سبزه‌ها و گره‌زدن آنان، پشتیبانی خود را از ایزد بانوی باران نشان می‌دهند.
به همین دلیل در باور پیشینیان پیش از آشو زرتشت برای اینکه ایزد باران در سال جدید پیروز و دیو خشکسالی نابود شود باید مردمان در نیایش روز تیر ایزد از این ایزد یاد کنند و از او درخواست باریدن باران نمایند.
نظریه‌هایی پیرامون نحوست سیزده
در باورهای ایرانی هر یک از روزهای ماه خورشیدی از آنِ یکی از ایزدان و مینویان است و تمامی روزهای سال خجسته و فرخنده هستند.
از سویی، عدد سیزده در نزد ایرانیان و جوامع کهن، بخاطر خاصیت بخش‌ناپذیری آن، عددی «بد قلق» دانسته‌اند.
در روایت، نحس بودن عدد سیزده، ارتباطی با فرهنگ ایرانی ندارد و متعلق به جوامع غربی و اروپایی است و پس از آشنایی و گسترش روابط ایرانیان با اروپاییان از عصر صفوی به بعد، به ایران راه یافته است. می‌دانیم که باور به نحس بودن عدد سیزده، علیرغم پیشرفت‌های همه‌جانبه علمی و تکنولوژیکی هنوز هم عمیقاً در غرب متداول است و ایرانیان با اینکه سخنان فراوانی درباره نحس بودن عدد سیزده را شنیده‌اند، اما می‌دانیم که چنین باوری در نزد عموم مردم رواج گسترده ندارد و اگر دائماً در رسانه‌ها تبلیغ نشود، خواهیم دید که چنین اعتقادی کمتر از زبان مردم شنیده می‌شود.
برخی از محققان عقیده دارند که عقیده به نحوست عدد سیزده اثری است که از ارتباط و مجاورت با مسیحیت به زرتشتیان و بعد از آنان مسلمانان انتقال یافته است.
اصل این عقیده به این صورت است که یهودای اسخر یوطی یکی از دوازده حواری مسیح نقشه کشید تا وی را تسلیم مخالفانش کند و قرار گذاشت تا وقتی وارد محفل مسیح شود او را ببوسد تا دشمنان او بتوانند تشخیص دهند که کدامیک از افراد حاضر در محفل مسیح است.
بدین ترتیب مسیح دستگیر شد و چون یهودای اسخر یوطی سیزدهمین فردی بود که به جرگه مسیح و یازده شاگرد دیگرش درآمد و شمارهٔ آنان به سیزده رسید مسیح گرفتار و محاکمه و مصلوب شد. عیسویان بدین علت عدد سیزده را شوم می‌دانند.
آیین‌های سیزده بدر
سیزده بدر دارای آیین‌های ویژه‌ای از جمله گره‌زدن سبزه، سبزه به رود سپردن، خوردن کاهو و سکنجبین، پختن خوراک‌های گوناگون به ویژه آش رشته است که در درازای تاریخ پدید آمده و کم کم چهره سنت به خود گرفته است.
برگزاری آیین جشن روز طبیعت
نیاکان ما پس از 12 روز جشن که یادآور 12 ماه سال است، روز سیزدهم را پایان جشن بزرگ نوروز می‌دانستند. امروزه هم هنوز روز سیزدهم فروردین همانند شب پایانی چهارشنبه سال جایگاه ویژه‌ای دارد. اگر با چهارشنبه‌سوری به پیشواز نوروز می‌رویم، با جشن سیزده بدر همراه با شادی به پادرهه یا بدرقه آن می‌رویم.
آنان از بامداد روز سیزده فروردین سفره نوروزی را بر می‌چیدند و سبزه‌ها را با خود بر می‌داشتند و به دشت، بیابان و کشتزارها می‌بردند و به آب روان می‌سپردند که نشانه پیشکشی دادن به ایزد بانوی آب‌ها است و با نیایش به درگاه اهورامزدا آرزوی بارش باران و سالی پر از فراوانی و شادی می‌کردند.
آنان در زمین تازه روییده و سرسبز و آکنده از انبوه گل و گیاهان بیابانی به شادی، ترانه‌سرایی، پایکوبی، بازی‌های گروهی، بادبادک‌پرانی، سوارکاری، هماوردجویی جوانان، آب‌پاشی و آب‌بازی می‌پرداختند و با گردآوری سبزه از دشت و کوه به پختن آش و خوراکی‌های ویژه می‌پرداختند، که همه ریشه در فرهنگ زیبای ایرانی دارد و آن شاد کردن، خنداندن و آشتی و در پی آن فروریختن اندیشه‌های پلید و تیره است، برای برگزاری سیزده بدر سه دلیل شناخته شده دارد؛ یکی اینکه آخرین روز جشن‌های نوروزی است و همانگونه که پیش از این گفته شد، سابقه‌ای دستکم چهار هزار ساله دارد، دلیل دوم در اینست که در این روز عملا نیمسال دوم زراعی آغاز می‌شده است و سومین دلیل چنین است که سیزدهم فروردین، نخستین «تیشتر روز» سال است.
روایاتی از برپایی سیزده بدر در ایران باستان
مردم ایران باستان در مورد این روز معتقد بودند که جمشید شاه (بنیانگذار نوروز) روز سیزده نوروز را در صحرای سبز و خرم، خیمه و خرمگاه برپا می‌کرد و بار عام می‌داد. چندین سال متوالی این کار را انجام داد که در نتیجه این مراسم در ایران زمین به صورت سنت و مراسم درآمد.
در تحلیلی دیگر این‌طور بیان می‌شود که ایرانیان پس از دوازده روز جشن گرفتن و شادی کردن که به یاد دوازده ماه از سال است، روز سیزدهم نوروز را که فرخنده است به باغ و صحرا می‌رفتند و شادی می‌کردند و در حقیقت بدین ترتیب رسمی بودن دوره نوروز را به پایان می‌رسانیدند.
--------------------------
گزارش از: آوات یوسفی
--------------------------
انتهای پیام /79018/خ40/ف4004
