به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در اسلام‌آباد، برخی منابع و رسانه‌های پاکستانی از جمله روزنامه «نوای وقت» عنوان کردند که سعود الفیصل در مذاکرات خود با مقامات پاکستانی خواهان همکاری اسلام‌آباد برای بازگشایی دفتر طالبان افغانستان در عربستان شده است. وزیر خارجه عربستان همچنین در کنفرانس خبری که با «سرتاج عزیز» مشاور بین‌الملل نخست وزیر پاکستان برگزار کرد، تصریح کرد که ریاض و اسلام‌آباد توافق کرده‌اند که روند صلح افغانستان را تسهیل کنند.
پس از مراجعت این مقام سعودی به ریاض، وی با حامد کرزی تلفنی گفت‌وگو کرد. بر اساس اطلاعیه دفتر حامد کرزی دو طرف درباره پروسه صلح افغانستان و نقش عربستان سعودی در این پروسه، گفت‌وگو و تبادل نظر کرده‌اند. در این گفت‌وگوی تلفنی کرزی بر نقش عربستان سعودی در روند صلح افغانستان تاکید کرده است.
پس از اعتراض افغانستان به نحوه افتتاح دفتر طالبان در قطر که یک روند آمریکایی – پاکستانی خوانده شد، افغانستان اصرار دارد که این دفتر در عربستان یا ترکیه ایجاد شود.
رایزنی این مقام سعودی درباره طالبان در حالی صورت می‌گیرد که تلاش‌های مستقلانه دولت افغانستان برای مذاکره و آشتی با طالبان با بن بست مواجه شده است. از سویی دیگر در آستانه 2014 و خروج نظامیان خارجی از افغانستان، تعیین سرنوشت حضور بخشی از نظامیان آمریکایی در این کشور وابسته به شرایطی شده که یکی از این شرایط آغاز صادقانه روند صلح است.
حامد کرزی رئیس جمهور افغانستان با اعتقاد و آگاهی بر این نکته که آغاز روند صلح افغانستان به آمریکا و پاکستان بستگی دارد، سرسختانه بر اجرای این شرط پافشاری می‌کند. پنج دور مذاکرات مقامات ارشد آمریکایی و فشارهای کاخ سفید برای متقاعد کردن کرزی تاکنون مفید فایده واقع نشده و فرصت تعیین شده توسط آمریکایی‌ها برای امضای این پیمان برای بار دوم رو به اختتام است.
به دلایل نامعلوم واشنگتن تلاش دارد تا در زودترین زمان ممکن و قبل از انتخابات ریاست جمهوری افغانستان این سند امضا شود و چون راه‌های دیگر به نتیجه نرسیده است، تلاش دارد تا به خواسته‌های حامد کرزی جامه عمل بپوشاند، یکی از این خواسته‌ها چنانچه بیان شد، آغاز صادقانه روند صلح است.
اما به اذعان برخی کارشناسان، مانع عمده برای اجرایی شدن این خواسته ممانعت پاکستان است. طالبان مهمترین دارایی استراتژیک پاکستان در صحنه افغانستان است و اسلام‌آباد حاضر نیست این ابزار مهم را از دست دهد مگر به ازای دستاوردهای کلان.
کارشناسان معتقدند، با توجه به روابط راهبردی اسلام‌آباد – ریاض و احترام سیاسیون (به خصوص حزب مسلم لیگ شاخه نواز) و نظامیان پاکستانی به مقامات ریاض، به نظر می‌رسد واشنگتن دست به دامن مقامات سعودی شده تا با استفاده از نفوذ خود، پاکستانی‌ها را متقاعد کند، به روند صلح افغانستان کمک کنند.
سعود الفیصل روز قبل از عزیمت به سمت اسلام‌آباد با جان کری وزیر امور خارجه آمریکا دیدار کرد و قرار است در روزهای آینده کری برای مذاکره با مقامات پاکستانی وارد این کشور شود.
منافع ریاض در این پروژه
● در سال‌های اخیر قطر در پی کسب جایگاه کنونی عربستان در جهان اسلام و منطقه است. میزبانی دفتر طالبان در دوحه که اقدامی در همین راستا می‌تواند تفسیر شود، به هیچ وجه برای مقامات سعودی خوشایند و قابل تحمل نبود. با شکست پروژه قطر، اکنون با درخواست آمریکا و تمایل افغانستان، این شانس فراهم شده است که عربستان میزبان این مذاکرات مهم باشد و از جایگاه سنتی خود در جهان اسلام و منطقه پاسبانی کند. بنابراین عربستان در راستای رقابت با قطر، متمایل است که این بار میزبان دفتر طالبان در عربستان باشد.
● کار مشترک با آمریکا در این پروژه، امتیازی است که عربستان حاضر نیست به کشورهایی نظیر ترکیه یا قطر داده شود. میزبانی قطر و ترکیه برای تاسیس دفتر طالبان همچنان به عنوان گزینه‌های محتمل مطرح هستند. بدیهی است کشوری که در این پروژه همکار آمریکا باشد، در آینده از منافع سیاسی، اقتصادی و ژئوپلیتیک افغانستان بهره‌مند خواهند شد و ریاض قصد ندارد قلب آسیا را از دست دهد.
● پرورش فرقه‌های تندرو متعصب یکی از سیاست‌های اصلی عربستان است که از این طریق اهداف کلان خود را در منطقه به پیش می‌برد. گروه‌های افراطی در سال‌های اخیر برای عربستانی جنگ‌های نیابتی را به خوبی به پیش برده‌اند و ریاض با هزینه اندک دستاوردهای کلانی داشته است.
حمایت مادی و معنوی عربستان از طالبان هم در همین راستا صورت گرفت. بی نظیر بوتو نخست وزیر فقید پاکستان که طالبان در زمان حکومت او شکل گرفت، در مصاحبه‌ای با رادیو بی‌بی‌سی به نقش کشورهای مختلف مانند انگلیس و آمریکا و از جمله عربستان سعودی در پروژه طالبان سازی اعتراف کرد. به گفته وی کمک‌های مالی عربستان در سازماندهی و بسیج طالبان نقش مهمی داشته است. پس از شکل‌گیری طالبان، عربستان از انگشت شمار کشورهایی بود که حکومت طالبان را به رسمیت شناخت.
اکنون در آستانه 2014 که سرنوشت افغانستان در حال رقم خوردن است و تا حدودی سرنوشت طالبان هم مشخص خواهد شد، عربستان قصد دارد با همکاران سابق خود تلاش تازه‌ای را آغاز کند.
حضور طالبان در بدنه دولت افغانستان به خوبی می‌تواند منافع و راهبردهای کلان عربستان را در افغانستان کاراتر از یک اپوزیسیون مسلح به پیش ببرد. در سال‌های اخیر بسترهای زیادی برای رشد جریان‌های افراطی در افغانستان صورت گرفته که با حذف طالبان از بدنه دولت، این طرح‌ها عقیم خواهند ماند. پشت پرده اغلب این طرح‌ها به عربستان باز می‌گردد.
کارشناسان نیز معتقدند، در زمان تأسیس طالبان قرار بود یکی از کارکردهای آن مقابله با نفوذ جمهوری اسلامی در منطقه باشد که با سقوط طالبان این آرمان هم با شکست مواجه شد. با نگاهی به دوران پنج ساله طالبان با وجود آن که هنوز بنیادهای حکومت آنان استوار نشده بود، می‌توان درک کرد که مقابله با تفکر شیعه در دستور کار این گروه افراطی قرار دارد. احیای مجدد طالبان و سهیم شدن این گروه در قدرت می‌تواند از اهداف عربستان برای مهار تفکر شیعی در افغانستان و جلوگیری از نفوذ جمهوری اسلامی به این کشور باشد.
عراق پس از آمریکا نیز می‌تواند دلیل دیگری برای ورود جدی عربستان به صحنه سیاست افغانستان باشد. برخلاف سال‌های گذشته و به رغم اصرار حامد کرزی، عربستان تمایلی برای کمک به روند صلح افغانستان نداشت اما در آستانه 2014 که قرار است ناتو و نظامیان آمریکایی افغانستان را ترک کنند، عربستان نگران است که مبادا این کشور، عراق دیگری گردد.
جمع‌بندی
رایزنی وزیر خارجه عربستان سعودی با مقامات آمریکایی درباره افغانستان، سفر سعودالفیصل به اسلام‌آباد که نقش مهمی در روند صلح افغانستان دارد، مذاکره تلفنی وی پس از مراجعت به ریاض با حامد کرزی و اعلام رسمی توافق با اسلام‌آباد در مورد روند صلح افغانستان، نشان از ورود ریاض به این روند دارد. عربستان که در سال‌های قبل تمایلی برای ورود به قضایای افغانستان از خود نشان نمی‌داد، این بار با توجه به شرایط افغانستان و منطقه، درخواست آمریکا، رقابت‌های منطقه‌ای با ترکیه و قطر، تمایل دولت افغانستان برای میزبانی دفتر طالبان و مهمتر از همه تغییر رویکرد طالبان عزم برای ورود به روند صلح افغانستان دارد.
در سال‌های قبل طالبان چراغ سبزی برای مصالحه و پذیرش شرایط عربستان سعودی نشان نمی‌داد اما روند افتتاح دفتر طالبان در قطر که از تمایل این گروه برای مذاکره با آمریکا حکایت می‌کند، وضعیت برخی مهره‌های کلان طالبان مانند ملا معتصم آغاجان و ملا عبدالغنی برادر که خواهان مذاکره با دولت افغانستان بوده‌اند، تغییر رویکردهای طالبان مانند اعلام غیررسمی عدم حمله به خاک آمریکا سبب شده‌اند که ریاض تمایل جدی برای ورود به این موضوع از خود نشان دهد.
استمداد آمریکا از عربستان برای تسهیل روند صلح از مهمترین علل این اقدام عربستان می‌تواند تلقی شود. چنانچه دفتر طالبان در عربستان افتتاح شود یا دست کم بر اثر این اقدامات ملا برادر از پاکستان به عربستان منتقل شود، واشنگتن یکی از مطالبات حامد کرزی را پاسخ داده است و مهمترین مانع امضای پیمان امنیتی بین افغانستان و آمریکا برداشته می‌شود.
هفته‌های آینده سرنوشت ساز خواهند بود و نتیجه این مذاکرات و رفت‌وآمدها مشخص می‌شود زیرا آمریکا مصر است که در ماه ژانویه این پیمان به امضا برسد بنابراین این روند پرشتاب خواهد بود و اگر ریاض قصد کمک به آمریکا را دارد باید موتور خاموش شده پروسه صلح افغانستان را به حرکت درآورد.
انتهای پیام/خ
