یلدا؛ شبی که مهر و ماه به هم می‌رسند

به گزارش خبرگزاری فارس از سنندج یلدا برگرفته از واژه‎ای سریانی است و مفهوم آن «میلاد» است، زیرا برخی معتقدند که مسیح در این شب به دنیا آمد و ایرانیان باستان این شب را شب تولد الهه مهر «میترا» می‎‎پنداشتند و به همین علت این شب را جشن می‎گرفتند و گرد آتش جمع می‎شدند و شادمانه پایکوبی می‌کردند.

شب یلدا یکی از جشن‌های دوران کهن که شب مظهر تاریکی و تباهی و وحشت بوده و اغلب سعی می‌کردند که شب هنگام با افروختن آتش و افزودن نور، خانه روشن باشد. تا پلیدی و تباهی در آن راه نیابد شب یلدا یکی از طولانی‌ترین شب های سال است یعنی تسلط تاریکی بر زمین از تسلط نور خورشید و روشنایی می‌کاهد. و چون فردای این شب روشنایی بر ظلمت غالب و روز طولانی می‌شود، ایرانیان تولد دوباره خورشید را که مظهر روشنایی است جشن می‌‌گیرند.

یلدای ایرانی، شبی که خورشید از نو زاده می‌شود. یلدا در افسانه‌ها و اسطوره‌های ایرانی حدیث میلاد عشق است که هر سال در «خرم روز» مکرر می‌شود.

ماه دلداده مهر است و این هر دو سر بر کار خود دارند که زمان کار ماه شب است و مهر روزها بر می‌آید. ماه بر آن است که سحرگاه، راه بر مهر ببندد و با او در آمیزد، اما همیشه در خواب می‌ماند و روز فرا می‌رسد که ماه را در آن راهی نیست.

سرانجام ماه تدبیری می‌اندیشد و ستاره‌ای را اجیر می‌کند، ستاره‌ای که اگر به آسمان نگاه‌کنی همیشه کنار ماه قرار دارد و عاقبت نیمه شبی ستاره، ماه را بیدار می‌کند و خبر نزدیک شدن خورشید را به او می‌دهد و ماه به استقبال مهر می‌رود و راز دل می‌گوید و دلبری می‌کند و مهر را از رفتن باز می‌دارد. در چنین زمانی است که خورشید و ماه کار خود را فراموش می‌کنند و عاشقی پیشه می‌کنند و مهر دیر بر می‌آید و این شب، «یلدا» نام می‌گیرد، حال از آن زمان هر سال مهر و ماه تنها یک شب به دیدار یکدیگر می‌رسند و هر سال را فقط یک شب بلند و سیاه و طولانی است که همانا شب یلداست.

جشن شب چله، همچون بسیاری از آیین‌های ایرانی، ریشه در رویدادی کیهانی دارد نور، روز و روشنایی خورشید نشانه‌هایی از آفریدگار می‌باشد در حالی که شب تاریکی و سرما نشانه‌هایی از اهریمن و مشاهده تغییرات مداوم شب و روز مردم را به این باور رسانده بود که شب و روز یا روشنایی و تاریکی در یک جنگ همیشگی به سر می‌برند.

روزهای بلندتر روزهای پیروزی روشنایی بود درحالی که روزهای کوتاه‌تر نشانه‌ای از غلبه تاریکی برای در امان بودن از خطر اهریمن در این شب همه دور هم‌جمع می‌شدند و با برافروختن آتش از خورشید طلب برکت می‌کردند.

جشن یلدا در ایران امروز نیز با گرد هم آمدن و شب‎نشینی اعضای خانواده و اقوام در کنار یکدیگر برگزار می‎شود.

آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوه‌های گوناگون است که همه جنبهٔ نمادی دارند و نشانهٔ برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی ‌هستند و در این شب هم مثل جشن تیرگان، فال گرفتن و حاضران با انتخاب و شکستن گردو از روی پوکی و یا پری آن، آینده‌گویی می‌کنند.

یکی دیگر از رسم‌های بی‌نظیر شب یلدا گرفتن فال حافظ است اگر رسم‌ها و آیین‌های دیگر یلدا را میراثی از فرهنگ چند هزار ساله بدانیم، ولی فال حافظ گرفتن در شب یلدا در سده‌های اخیر به رسم های شب یلدا افزوده شده است که شاهنامه‌خوانی و قصه‌گویی پدربزرگ و مادربزرگ دور کرسی برای کوچکترها نیز، از آیین‌های این شب می‌باشد که خاطرات شیرینی برای بزرگسالی آنها فراهم می‌آورد.

امید است در بلندترین شب سال، زیباترین خاطره‌ها را در کوله‌بار پاییزی خود ذخیره کنید.

=============

یادداشت از الهام امانی

=============

انتهای پیام/79016/س30/ف404