به گزارش خبرنگار دفتر منطقه‌ای خبرگزاری فارس در دوشنبه، بررسی روند مبادلات تجاری آمریکا و کشورهای آسیای مرکزی در طول چند سال اخیر دارای فراز و فرودهای زیادی بوده که گاهی متاثر از شرایط و مسائل داخلی این کشورها و در برخی از موارد تحت تاثیر کشورهای دیگر بوده است.
پس از گذشت حدود 24 سال از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، اکنون پنج کشور مستقل آسیای مرکزی، به دلیل همجواری با کشورهای مهمی چون ایران، روسیه و چین و مناطق بحرانی همچون افغانستان، بیش از گذشته در کانون توجه آمریکا قرار گرفته است.
در همین راستا و در طول یک دهه گذشته، واشنگتن کوشید به صورت‌های مختلف از جمله اعطای کمک‌های مالی و نظامی، گسترش فعالیت‌های ناتو، احداث پایگاه‌های نظامی، حمایت از جریان انقلاب رنگی و... دامنه نفوذ خود را در این منطقه گسترش دهد.
این در حالی است که آمریکا در بودجه خود در سال گذشته حدود 233 میلیون دلار مخصوص منطقه آسیای مرکزی و قفقاز در نظر گرفته بود که این مقدار نسبت به سال‌های گذشته از رشد قابل توجهی برخوردار شده است.
در همین رابطه کارشناسان،اهداف آمریکا از حضور اقتصادی در آسیای مرکزی را چنین بر می‌شمارند.
1. تضعیف وابستگی کشورهای آسیای مرکزی به روسیه از طریق ارائه کمک‌های اقتصادی و تسهیلات تجاری.
2. بهبود فرصت تجاری برای شرکت‌های آمریکایی.
3. کنترل منابع انرژی دریای خزر به منظور تامین هژمونی آمریکا بر منابع انرژی دنیا.
4. حمایت از برنامه اجرای طرح‌های عمرانی که زمینه حضور غرب و آمریکا در منطقه را بیشتر کند.
5. کسب سهم بیشتر از بازار مصرف کشورهای منطقه.
6. تلاش برای همگرایی اقتصادی جمهوری‌ها با اقتصاد غرب.
در همین راستا، روند افزایشی مصرف نفت و گاز در جهان، و تمرکز این منابع در منطقه خاورمیانه، آسیای مرکزی(دریای خزر) و پیوند آن با امنیت انرژی آمریکا باعث شده، تا آمریکا تلاش بسیاری انجام دهد تا بتواند جایگاهی تاثیرگذار بر معادلات منطقه بدست آورد.
البته این نکته را نباید فراموش کرد که با توجه به ضعف بنیان‌های اقتصادی کشورهای آسیای مرکزی، آنها هم به طور متقابل تمایل زیادی برای جذب سرمایه‌های خارجی در مناطق خود دارند.
در همین حال، منابع خبری از وجود صندوق ویژه‌ای تحت عنوان «اقدامات آسیای مرکزی آمریکا» در بودجه این کشور خبر می‌دهند.
این منابع خبری می‌گویند، از این صندوق برای اعطای وام‌های مختلف و همچنین کمک‌های فنی به سرمایه‌گذاران بخش‌های خصوصی و ایجاد امکانات سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود.
در همین راستا، «استروب تالبوت» معاون سابق وزیر امور خارجه آمریکا معتقد است؛ «هدف آمریکا از کمک به کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز به وجود آوردن بازار آزاد از طریق بر طرف ساختن موانع قانونی تشویق شرکت‌های خصوصی برای پیشبرد اصلاحات اقتصادی، محو تمرکز‌گرایی و نیز کمک به این کشورها برای پیوستن به جامعه آزاد می‌باشد».
همچنین بر اساس اعلام رسانه‌های آمریکایی، پس از فروپاشی شوروی، این کشور حدود سه میلیارد دلار در زمینه‌های فنی و اقتصادی، در این کشورها سرمایه گذاری داشته است.
در این رابطه می‌توان به سرمایه‌گذاری بیش از 80 شرکت نفتی آمریکایی و همچنین 30 کمپانی بزرگ آمریکایی در این منطقه اشاره کرد.
در همین حال می‌توان به حضور پررنگ آمریکا در قرقیزستان با پرداخت سه برابر اجاره بهای پایگاه «ماناس» به بیشکک و همچنین حضور کمپانی‌های مختلف در زمینه کشف و استخراج از معادن طلا که بخش قابل توجهی از بودجه دولت قرقیزستان را تشکیل میدهد اشاره کرد.
همچنین ازبکستان، به عنوان یکی از مهم‌ترین کشورهای آسیای مرکزی، در طی دو دهه گذشته همواره سیاست نامتقارنی را در قبال روسیه و جهان غرب داشته است. به گونه‌ای که علی‌رغم حضور ازبکستان در جرگه کشورهای حامی سیاست‌های مسکو در منطقه، سیاستمداران تاشکند پس از حوادث 11 سپتامبر و حمله آمریکا به افغانستان، همکاری‌های راهبردی خود با آمریکا را آغاز نمودند که نقطه اوج آن خروج از پیمان امنیت دسته جمعی و استقرار نظامیان آمریکایی در پایگاه هوایی «خان آباد» بود، امری که منجر به اعطای کمک‌های مالی و نظامی قابل توجهی از سوی واشنگتن به دولت ازبکستان شد.
البته اتفاقات سال 2005 «اندیجان» باعث شد تا مدتی روابط غرب و ازبکستان تیره شود، ولی پس از مدتی روابط به وضعیت قبل برگشته، و آمریکا اعطای کمک‌های خود به این کشور را در برنامه‌های تجاری و اقتصادی قرار داد.
همچنین هماهنگی با صندوق بین المللی پول، جهت اعطای وام‌های سنگین به کشورهای این منطقه و مقروض کردن آنها جهت پیشبرد اهداف امریکا در آسیای مرکزی، از جمله سیاست‌هایی بود، که واشنگتن در یک دهه اخیر در این منطقه مبادرت به انجام آن کرده است.
برخی کارشناسان حضور تجاری آمریکا در آسیای مرکزی و کمک‌های واشنگتن در قالب‌های مختلف را تنها بهانه‌ای برای حضور دائمی آمریکا در این منطقه دانسته و نتیجه آن را چیزی جز ادامه فقر و بیکاری در میان توده مردم این منطقه قلمداد نمی‌کنند.
آنان معتقدند، هدف حضور آمریکا در این منطقه، کشورهای آسیای مرکزی نیست، بلکه هدف اصلی کنترل سه کشور ایران، چین و روسیه است که در حال تبدیل شدن به قطب‌هایی هستند که نه تنها در معادلات منطقه، که در آینده‌ای نزدیک نیز می‌توانند در معادلات جهانی نقش اصلی را ایفا کنند.
انتهای پیام/خ
