به گزارش خبرگزاری فارس از سنندج، شهر سنندج شهری که قدمت آن به هزاره چهارم قبل از میلاد یعنی دوره مس و سنگ میانی برمی‌گردد و به عنوان میراثی ارجمند از آن یاد می‌شود، امروزه به شهری تبدیل شده که شکوه باستانی آن زیر آوارهای مدیریت شهری ناکارآمد مدفون شده است.
حاشیه‌نشینی با توجه به افزایش تورم و پایین بودن سطح درآمد مردم در این شهر رو به گسترش است اما خیابان‌های شهر، بافت‌های فرسوده شهری و سکونتگاه‌های غیررسمی کل شهر را احاطه کرده و ساخت و سازهای نیمه‌کاره و ناتمام مسکن‌های مهر نیز از دیگر معضلاتی است که هر بیننده‌ای را متاثر می‌کند.
سنندج یکی از شهرهای مشمول طرح پایلوت بازسازی بافت‌های فرسوده بانک جهانی قرار گرفته اما هنوز بخش حاشیه آن نه تنها ترمیم و بازسازی نشده بلکه روز به روز بر جمعیت این نواحی و پدیده نواحی منفصل شهری افزوده می‌شود.
زمینه استفاده عموم مردم در مناطق حاشیه‌ای سنندج برای بهره‌مندی از تسهیلات بافت‌های فرسوده فراهم نیست چراکه بسیاری از منازل در این مناطق قولنامه‌ای بوده و مردم مشکلات وثیقه‌ای دارند.
وجود 20 سکونتگاه غیررسمی در سنندج
نماینده مردم سنندج، کامیاران و دیواندره در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: در حال حاضر هشت منطقه حاشیه‌نشین و 12 سکونتگاه غیررسمی در شهر سنندج داریم که جمعیت کثیری از مردم مهاجر را در دل خود جا داده است.
سید احسن علوی گفت: باید قبول کنیم علی‌رغم سرمایه‌گذاری‌های دولت و نظام در تمامی استانها نیاز‌های مردم امروزه برای خیل عظیم مردم در روستاها برآورده نشده و ادامه تحصیل و سوق دادن آن‌ها به درآمدزایی بیشتر، روند مهاجرت از روستاها به شهرها را افزایش داده است.
وی وضعیت استان و شهر سنندج در این زمینه را بغرنج‌تر از سایر نقاط کشور توصیف کرد و گفت: در حال حاضر مشکلات سکونتگاه‌های غیررسمی بسیار بالا است به طوری که در منطقه نایسر جاده، برق و فاضلاب از مشکلات اصلی است.
نماینده مردم سنندج، کامیاران و دیواندره در مجلس شورای اسلامی اجرای سیاست‌های غلط را عامل اصلی مهاجرت عنوان کرد و گفت: مهاجرت بیشتر به شهرها موجب افزایش مشاغل کاذب شده و در شهرهای بزرگ مثل مراکز استانها مردم پایین دست که توانایی مالی چندانی ندارند در حاشیه شهرها و سکونتگاه‌های غیررسمی ساکن می‌شوند.
علوی خواستار تعامل دستگاه‌های اجرایی شد و گفت: برای این‌که وضعیت از این بدتر نشود و حاشیه‌نشینی توسعه نیابد تمام دستگاه‌ها اعم از شهرداری، شورای شهر و بخش انتظامی جلوی توسعه بی‌ملاحظه و بی‌رویه شهر را برای پیشگیری از شرایط نامساعد باید بگیرند.
سکونت 82 هزار سنندجی در بافت‌های فرسوده
مدیرکل امور اجتماعی استانداری کردستان در نخستین کارگروه اجتماعی سال‌‌جاری از شناسایی 13 سکونتگاه غیررسمی در مرحله نخست در شهرستان سنندج خبر داد و گفت: عباس‌آباد، حاجی‌آباد، کمربندی 17 شهریور، فرجه، شمال شهدا، غفور، گلشن، تپه شیخ محمدصادق، انتهای بلوار کردستان گردی‌گرول و تپه بهارمست از جمله سکونتگاه‌های غیررسمی شناسایی شده شهرستان سنندج است.
به گفته محمدعطا رحمانی‌آبیدر، مرحله دوم ایجاد سکونتگاه‌های غیررسمی شهر سنندج شامل چهار منطقه نایسر، حسن‌آباد، ننله و گریزه بوده که از سال 84 به بعد ایجاد شده است.
وی با اشاره به این‌که در حال حاضر 82 هزار نفر از جمعیت شهر سنندج در بافت‌های فرسوده سکونت دارند، خاطرنشان کرد: موج سوم شکل‌گیری سکونتگاه‌های غیررسمی مربوط به اواسط سال گذشته بوده که شامل آساوله، قار، سرخه‌دزج، دربنده و خوشکه‌دول است.
رحمانی‌آبیدر شناسایی آسیب‌های اجتماعی در سکونتگاه‌های غیررسمی را ضروری دانست و گفت: درصد بالای مهاجرت روستاییان در سکونتگاه‌های غیررسمی و آمیخته شدن آن‌ها با افراد شهری و ترویج تفکرات مختلف به‌ویژه تفکرات انحرافی سلفی‌گری از مهم‌ترین مشکلات موجود در این سکونتگاه‌های غیررسمی است.
شهرام رجبی یکی از مهندسان عمران در این شهر است که در این باره به فارس گفت: شهر سنندج به صورت لایه لایه رشد کرده و از زمان اردلان‌ها تاکنون هر حکومتی در این شهر وارد شده فقط لایه‌ای بر آن افزوده و عملاً تغییری در بافت شهر ایجاد نکرده است.
وی تصریح کرد: اگر در طول چند سال گذشته که بافت سنتی شهر وجود داشت نقشه جامعی برای سنندج تدوین و طراحی می‌شد، می‌توانستیم مثل کشور ترکیه از بافت قدیمی به عنوان مرکز توریستی استفاده کرده و در بخش دیگری متناسب با نیاز و رشد جمعیت شهرسازی کرد.
محمد کاتبی نیز از دیگر مهندسان زد و بند و دلال‌بازی را عامل رشد ناهماهنگ شهری عنوان کرد و گفت: هر کس که وارد مبحث ساخت و ساز می‌شود بدون برنامه و فقط به منظور سود بیشتر اقدام به خرید خانه‌های قدیمی کرده و با زد و بندهایی اقدام به احداث آپارتمان و مجتمع کرده و راه را بر توسعه شهری می‌بندد.
وی افزود: به خاطر خواسته و سود عده‌ای سرمایه‌دار مردم یک شهر از داشتن حداقل نیازهایشان محروم می‌شوند.
حاشیه‌نشینی، امکانات و زیرساخت‌های ناموجود
اما وجود و گسترش حاشیه‌نشینی تبعات بسیاری از قبیل رشد بزه‌کاری، توزیع نامتوازن امکانات، عدم وجود مکان‌های عمومی استاندارد، نبود فضای سبز و پارک برای استفاده مردم و بخصوص کودکان، مشکلات زیست محیطی و نبود زیرساخت‌های تاسیساتی، بسترهای آموزشی و حرفه‌ای از جمله خصوصیات مناطق حاشیه شهرها است.
زهرا ساعدپناه می‌گوید: فقدان برخورداری از حداقل امکانات و خدمات شهری برای ساکنان مناطق حاشیه شهر موجب می‌شود، برخی مناطق درون محدوده جغرافیایی شهر جزیی از حاشیه‌نشین‌ها تلقی شود.
وی تصریح کرد: می‌توان گفت حاشیه‌نشینی فردی است مهاجر یا غیرمهاجر که به دلیل فقدان ریاست و تخصص صنفی و نبود بنیان‌های مالی توانمند و طبقه و فرهنگ اجتماعی متناسب با طبقات و فرهنگ متعارف و لازم شهری در حاشیه زندگی می‌کند.
این کارشناس مطالعات اجتماعی افزود: برخی عقیده دارند، حاشیه‌نشینان کسانی هستند که در محدوده اقتصادی شهر زندگی می‌کنند ولی جذب نظام اقتصادی و اجتماعی نشده‌اند.
وی ادامه داد: احساس ناامنی در محله، تنها به دلیل جرایم خشونت‌آمیز نیست بلکه ناهنجاری‌ها و رفتارهای اخلال‌گرانه چون اعتیاد، ولگردی، تکدی‌گری و سرقت گذشته از این‌که عامل اصلی ترس و احساس ناامنی عمومی‌اند به نوبه خود قطعاً زمینه رواج گسترده جرایم را نیز فراهم می‌کنند.
مهاجرت عامل موثر در رشد حاشیه‌نشینی
شاهو حسنی اظهار داشت: مهاجرت، از عوامل موثر در شکل‌گیری حاشیه‌نشینی است، مهاجرت اعم از مهاجرت افراد از روستاها و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ و نیز مهاجرت افراد از هسته داخلی شهر به حواشی آن است.
وی با اشاره به این‌که در شکل‌گیری مناطق حاشیه‌نشینی حداقل در گسترش آن نقش و تاثیر عملکرد ادارات و دستگاه‌های دولتی و عمومی را نباید نادیده گرفت، گفت: عمده‌ترین نماد جهانی حاشیه‌نشینی سیمای نامطلوب آن بوده که احساس، وجدان و دیدگان آدمی را می‌آزارد، ساختمان‌ها تخریب شده و فرسوده شده نشان می‌دهد، گذرگاه‌ها و معابر پرپیچ‌وخم و کم عرض بوده و معمولاً راه دسترسی خودروهای امداد اعم از آتش‌نشانی، اورژانس و پلیس در مواقع بروز حوادث وجود ندارد.
این شهروند ساکن ناحیه منفصل شهری ننله گفت: حاشیه‌نشین‌ها فاقد بهداشت عمومی و خصوصی در اندازه استانداردهای لازم هستند و اقدام علیه بهداشت عمومی و محیط زیست در چنین مناطقی شایع بوده به طوری که انباشت زباله‌ها و عدم جمع‌آوری آن‌ها، جریان فاضلاب منازل در کوچه‌ها و عدم دفع بهداشتی آن، آلودگی‌های صوتی و آلودگی هوا و ... در این محلات مشهود است.
مصطفی میهمی از دیگر شهروندان می‌گوید: اکثر خانواده‌های حاشیه‌نشینی شغل رسمی برای تامین معاش خود ندارند و چون این افراد عموماً فاقد مهارت، تخصص و سرمایه‌گذاری هستند به مشاغل کاذب و بعضاً مجرمانه مثل دستفروشی، تکدی‌گری، زباله دزدی، خرید و فروش مواد مخدر و مشروبات الکلی روی می‌آورند.
وی تصریح کرد: جوانان حاشیه‌نشین روزها عازم مرکز شهر می‌شوند تا کاری دست و پا کنند و با توجه به فقدان تخصص و آموزش کافی، عمدتاً به کار دستفروشی، پهن کردن بساط، سیگار فروشی، کار در میدان تره بار و ... می‌پردازند و به این ترتیب به صورت زائدة فعالیت‌های شهری در می‌آیند.
از عوامل گرایش به اعتیاد، فقر، بیکاری، فقدان برنامه صحیح برای پرکردن اوقات فراغت، نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی و در دسترس بودن مواد مخدر را می‌توان نام برد، معمولاً در مناطق حاشیه‌نشین بسیاری از این عوامل قابل رؤیت بوده تا جایی‌که اعتیاد به موادمخدر در بین جوانان این مناطق و همچنین خرید و فروش مواد افیونی روز به روز افزایش می‌یابد.
حاشیه‌نشینان شهری با جایگاه شهروند بودن فاصله زیادی دارند ولی می‌توانند شهروندان آینده باشند، حتی در روندی تدریجی اما این به این معنا نیست که آن‌ها در حال حاضر تهدیدی جدی نیستند، به راستی اگر قرار باشد برای چالش‌های حاشیه‌نشینی برنامه‌ای طراحی شود چه کسانی یا چه نهادی باید به سراغ چه نسخه‌هایی بروند؟
=============
گزارش از مژگان وفایی
=============
انتهای پیام/79002/م40/ژ1001
