به گزارش خبرگزاری فارس از همدان، شعر و ادب در فرهنگ ما از جایگاه خاصی برخوردار بوده و در سرتاسر زندگی ما جاری و ساری است.
چشم‌هایمان که به دنیا باز شد گریه می‌کردیم مادر آرام شعرهای لالایی را در گوشمان زمزمه می‌کرد و در آغوشش آرام می‌گرفتیم. طنین شعر دل‌انگیز مادر بعد از گذشت سال‌ها هنوز زیباترین قافیه و ردیف را در ذهن ما حک کرده، پس نمی‌توان از تأثیر آن در زندگی و روحیه افراد چشم‌پوشی کرد.
با توجه به قدمت شعر و ادب فارسی در تاریخ که بیانگر دردها و احساسات مردم در زمان‌های مختلف است و همواره در کنار فراز و نشیب‌های تاریخ یک ملت حضوری پررنگ و تأثیرگذاری داشته است پرداختن به این امر در راستای زنده نگه‌داشتن این مهم از ضرورت خاصی برخوردار است.
در راستای این امر 27 شهریورماه مصادف با سالروز درگذشت محمدحسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار به عنوان روز شعر و ادب فارسی در ایران اسلامی نامگذاری شده است.
با توجه به رشد رسانه‌های صوتی و تصویری، جایگاه شعر و ادب فارسی در بین توده مردم کمرنگ‌تر شده و در نتیجه بیشتر در بین مخاطبان خاص خود رواج دارد.
در جامعه امروزی نیز با توجه به هزینه‌های چاپ و نشر و آشفته‌بازار آن کسانی نیز که قلم در دست دارند بدون حمایت نهادهای ذیربط برای انتشار آثار خود با هزاران مشکل در این زمینه روبرو هستند.
از طرفی نیز ظهور شاعرانی که تنها به کاربرد زبانی شعر می‌پردازند شعر را از معنای ناب آن به پایین کشانده و بیشتر شاهد لفاظی شاعران در این عرصه هستیم.
در راستای بررسی جایگاه شعر و ادب فارسی در جامعه امروزی و مشکلات شاعران و نویسندگان با فعالان این عرصه به گفت‌وگو نشستیم...
*شعر و ادب فارسی، فعالیت محوری فرهنگی و اجتماعی در طول تاریخ
مربی ادبی کانون پرورش فکری استان همدان با بیان اینکه تمام ملت‌ها در سرزمین خود به پیشینه‌ها و قابلیت‌هایی که دارند افتخار می‌کنند به خبرنگار فارس گفت: مشرق‌زمین به ویژه ایران نیز منشأ افتخارات زیادی در زمینه‌های علمی، سیاسی و ادبی است.
مهدی طراوتی افزود: در زمینه‌های ادبی فضاهای تاریخی کشور، مملو از حضور فرهیختگان و شاعران و ادبایی است که بخش عظیمی از تمدن ایرانیان را تشکیل داده است.
وی بیان داشت: دوران پیش از اسلام، صدر اسلام و بعد از اسلام شعر و ادب فارسی به عنوان یک فعالیت محوری فرهنگی و اجتماعی در طول تاریخ مطرح بوده و به همین علت بسیاری از سیاستمداران در زمان حکومت سلاطین و فرهیختگان، همه به نوعی در شعر و ادبیات اقدامات خاصی داشتند.
مربی ادبی کانون پرورش فکری همدان تصریح کرد: همواره شاعران و ادبا از دربار شاهان تا قشر و توده مردم از اهمیت و جایگاه والایی برخوردار بودند و با سخنوری و به واسطه شعرهایشان حکمت عقل و اندیشه را در جامعه گسترش می‌دادند.
به گفته وی این پیشینه غنی ایجاب می‌کند که نه یک روز بلکه یک هفته به عنوان هفته شعر و ادب فارسی لحاظ شود.
طراوتی با اشاره به زادروز استاد شهریار و انتخاب این روز به عنوان روز شعر و ادب فارسی ابراز داشت: این انتخاب؛ انتخابی هوشمندانه است زیرا این استاد بزرگ در بین شاعران معاصر در دو وجه شعر ترکی و فارسی دارای سبک و زبان مشخص و استادی و مهارت تمام هستند.
وی ادامه داد: استاد شهریار علاوه بر شعر ترکی در شعر فارسی نیز زبانی رسا داشتند به گونه‌ای که ایشان را به عنوان حافظ شعر معاصر ایران قلمداد می‌کنند.
* شعر به عنوان ثروت ملی ایرانیان شناخته می‌شود
مربی ادبی کانون پرورش فکری استان همدان با اشاره به روز شعر و ادب فارسی اضافه کرد: این نامگذاری بهانه‌ای است تا علاوه بر مرور گذشته ادبیات از مفاخر این عرصه و فعالیت‌های صورت گرفته در زمینه فرهنگ و ادبیات فارسی تجلیل کنیم.
به گفته وی این امر رویکرد مناسبی است تا شاعران جدید برای پرداختن به ادبیات فارسی مشتاق شوند.
طراوتی با اشاره به تعبیر مقام معظم رهبری که فرمودند هر اندیشه‌ای که در قالب هنر نگنجد ماندنی نخواهد بود، گفت: هنر به عنوان یک زبان فاخر و عنصر مطلوب نقش بسزایی در آموزش و القای مفاهیم مختلف در جامعه ایفا می‌کند.
وی با بیان اینکه شعر نیز به عنوان یکی از اصلی‌ترین رشته‌‌های هنری با بلاغت، فصاحت و گفتار در ارتباط مستقیم است و به سادگی در اجتماع مورد قبول قرار می‌گیرد، اظهار کرد: به تعبیر رهبر انقلاب شعر به عنوان ثروت ملی ایرانیان شناخته می‌شود.
مربی ادبی کانون پرورش فکری همدان بیان داشت: شعر، زبان گویای تمام مردم بوده و توانایی ارائه فرهنگ و پیشبرد خواسته‌ها را دارد.
وی با بیان اینکه بسیاری از شاعران ما زبان گویای مردم عهد خود بودند، تصریح کرد: شعرهایی که با مضمون مسائل اجتماعی و اعتقادی شکل گرفت به ویژه شعرهای آئینی در این راستا بوده است.
طراوتی با بیان اینکه ادبیات مختص گروه سنی خاصی نیست، یادآور شد: امروزه برای نسل جدید ادبیات کودک و نوجوان ایجاد شده که می‌تواند مباحث آموزشی را به کودکان و نوجوانان انتقال دهد.
* شاعران و نویسندگان حوزه ادبیات مشعل‌دار تاریخ، فرهنگ و تمدن
وی ابراز داشت: ادبیات امروز ما به تعداد تمام افرادی که مخاطب آن هستند حرف برای گفتن دارد زیرا دیدگاه‌ها و سلیقه‌های مختلفی در این زمینه وجود دارد.
مربی ادبی کانون پرورش فکری استان همدان خاطرنشان کرد: نسل‌های آینده اقبال بیشتری به شعر و ادبیات ایران خواهند داشت زیرا سال به سال به قدمت شعر و ادبیات فارسی افزوده می‌شود.
وی از دیگر ویژگی‌های شعر و ادب را تحول‌آفرینی عنوان کرد و گفت: شعر و ادبیات همواره در ضمیر ذهن انسان تحول‌آفرین بوده و شاعران و نویسندگان حوزه ادبیات مشعل‌دار تاریخ، فرهنگ و تمدن ما هستند.
طراوتی اظهار کرد: به دلیل اینکه شاعران و نویسندگان عمدتاً انسان‌های فرهیخته‌ای بوده و گذشته ادبیات و فرهنگی ما را با خود دارند، می‌توانند در جامعه تحول خاصی ایجاد کنند.
وی با بیان اینکه این تحول باید از اهرم‌های حمایتی نیز برخوردار باشد، بیان داشت: دولت‌ها و نهادهای متولی امور فرهنگی می‌توانند در شتاب این تحول فرهنگی با برنامه‌ریزی در راستای گسترش ادبیات، بالا بردن اقبال مردم به ادبیات و اجرای برنامه‌های غنی و سودمند فرهنگی و ادبی پا به پای شاعران مؤثر باشند.
مربی ادبی کانون پرورش فکری همدان با اشاره به بزرگداشت روز شعر و ادب فارسی ابراز داشت: این روز نمادین بهانه‌ای است تا بدانیم ادبیات فارسی زنده است.
وی از جمله مشکلات عمده شاعران و نویسندگان را وضع معیشت آنان عنوان کرد و افزود: به دلیل اینکه این قشر از جامعه عموماً به نهادی وابسته نبوده و متکی به شعر و اندیشه خود هستند باید معیشت آنها بر اساس برنامه‌ریزی از طریق کار فرهنگی و ادبی تأمین شود.
* کارهای فرهنگی باید به صورت مداوم برگزار شود
طراوتی یادآور شد: نهادهای تصمیم‌گیر می‌توانند با حمایت از چاپ و نشر کتاب‌ها و اشعار و از طریق برنامه‌های مختلف به صورت مادی و معنوی از شاعران و نویسندگان حمایت کنند.
وی با اشاره بازار آشفته نشر و چاپ در کشور تصریح کرد: این امر تأثیر مستقیمی بر معیشت و کار شاعران دارد.
مربی ادبی کانون پرورش فکری استان همدان از دیگر مشکلات شاعران و نویسندگان را جایگاه اجتماعی هنرمندان خواند و گفت: تعداد و زمان کم برنامه‌های فرهنگی و هنری در سطح کشور است نشانگر کم توجهی به جایگاه این هنرمندان است.
وی با اشاره به برگزاری کنگره‌ها و جشنواره‌هایی که از یک یا دو مرحله فراتر نمی‌روند، ادامه داد: این برنامه‌ها باید به صورت درازمدت و سالیان سال در کشور برگزار و نهادینه شوند.
طراوتی اضافه کرد: نهادهای متولی مانند فرهنگ و ارشاد و حوزه‌های تبلیغاتی می‌توانند با حمایت و ایجاد جریان در شعر فارسی و برگزاری کنگره‌ها به ویژه کنگره‌های مذهبی برای شعر متعهد و آئینی، شاعران را به این سمت سوق دهند تا کارهای فاخر تولید شود.
وی با اشاره به برگزاری ضعیف جشنواره شعر ادبی در شهر همدان به عنوان کنگره شعر عاشورایی بیان داشت: کارهای فرهنگی باید به صورت مداوم برگزار شود.
مربی ادبی کانون پرورش فکری همدان اظهار کرد: باید کار شاعران ارزشگذاری و در جامعه منتشر شود و شاعران بیش از پیش در جامعه شناخته شوند.
وی با اشاره به فعالیت خود در زمینه شعر از سال 74 خاطرنشان کرد: تاکنون یک مجموعه شعر با عنوان «باران، حریف چتر من و تو نمی‌شود» چاپ شده و دو مجموعه شعر کودک و یک مجموعه غزل نیز آماده چاپ دارم.
* انتخاب روز شعر به نام یکی از معاصران از انتقادات بیشتری برخوردار است
شاعر و نویسنده همدانی نیز با اشاره به روز شعر و ادب فارسی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس گفت: طی سال‌های اخیر مرسوم بوده که روزی را به اسم شخص یا موضوعی سند بزنند تا بهانه‌ای برای یادکرد آن شخصیت و پرداختن به آن موضوع به صورت ویژه باشد.
جواد محقق با بیان اینکه نامگذاری یک روز با عنوان خاص نباید ما را از پرداختن به آن موضوع در طی سال غافل کند، افزود: نامگذاری این روزها می‌تواند تا حدودی به تدوین شاخص‌ها و شاخصه‌های قضیه کمک کند در نتیجه نفس چنین کاری درست و خوب است.
وی بیان داشت: اینکه روز شعر و ادب فارسی به نام یکی از شاعران معاصر یا کلاسیک و گذشته ما سند بخورد موضوعی است که اهل شعر و ادب نقل و نظرهای متفاوتی در این زمینه دارند.
شاعر و نویسنده همدانی با بیان اینکه انتخاب روز شعر به نام یکی از معاصران به دلیل حساسیت‌های زمانی از انتقادات بیشتری برخوردار است، تصریح کرد: اگر این روز به نام شاعرانی چون حافظ، سعدی، فردوسی، مولوی و... نیز سند می‌خورد اختلاف نظرهای کمتری در رابطه با نامگذاری این روز وجود داشت.
وی با اشاره به تأثیر شعر و ادب فارسی در جامعه اظهار کرد: شعر به عنوان یک ابزار زبانی، بیانی و اجتماعی در تمام دوره‌های تاریخی کاربرد داشته است.
محقق ابراز داشت: امروزه نیز شعر به دلیل داشتن رقبای جدی‌تر در عرصه ادبیات و رسانه البته نه به قوت گذشته همچنان کارکردهای خود را دارد.
وی با اشاره به کارکردهای آموزشی، اجتماعی، زبانی، فرهنگی و... شعر و ادب فارسی گفت: تمام این موارد و کارکردها در جای خود قابل تأمل و توجه هستند و نمی‌توان نسبت به هیچ یک از آنها بی‌اعتنایی کرد.
* مهمترین کارکرد شعر و ادبیات کارکرد زبانی آن است
شاعر و نویسنده همدانی اضافه کرد: پر کردن اوقات فراغت و بردن لذت نیز جزو کارکردهای شعر بین علاقه‌مندان و مخاطبان آن است.
به گفته وی مهمترین کارکرد شعر و ادبیات کارکرد زبانی آن است زیرا زنده نگه داشتن هر زبان به آثار ادبی آن زبان مربوط می‌شود.
محقق ابراز داشت: هر میزان که دایره واژگانی شعرها گسترده‌تر و تعابیر، کلمات تازه و ترکیب‌های نو از طریق شعرها به دنیای زبانی مردم سرازیر شود زبان نیز به همان نسبت برای بیان ما فی الضمیر مخاطبان و گویندگان آن زبان گسترده‌تر و غنی‌تر می‌شود.
وی در ادامه سخنانش یادآور شد: کارکرد زیبایی‌شناسی و زبانی شعر بالاترین و بیشترین تأثیر را در جامعه دارد.
شاعر و نویسنده همدانی تصریح کرد: طبیعتاً در روزگاری شعر بار بسیاری از ابزارهای اطلاع‌رسانی امروز را بر عهده داشت اما در دهه‌های اخیر رشد رسانه‌های صوتی، تصویری، مکتوب و دیگر شاخه‌های ادبیات چون ادبیات داستانی بخشی از فضای زمانی مردم را برای پرداختن به شعر پر کرده است.
وی اضافه کرد: اگر چه شعر به دلیل رقبای مذکور جایگاه دوره‌های قبلی را ندارد اما به عنوان یک سری از مقولات جدی برای اهل فکر، فلسفه و فرهنگ همچنان جایگاه خود را حفظ کرده است.
محقق با بیان اینکه شعر در زندگی ما جاری و ساری است، افزود: موسیقی، برگزاری سوگواری‌ها، مراسم مذهبی و آئینی و استفاده از ضرب‌المثل‌ها عمدتاً برگرفته از شعر هستند و رسانه‌های جدید نیز مانند رسانه‌های صوتی، تصویری، مطبوعاتی و دیجیتالی بخشی از فضای خود را از طریق شعر و پرداختن به آن پر می‌کنند.
* آبشخورهای فکری شاعران امروز غنای آبشخورهای فکری شاعران گذشته را ندارد
به گفته وی شعر همچنان به صورت رگه‌های پنهان و آشکار در بخش‌های مختلف زندگی و اجتماعی ما جریان دارد.
این شاعر و نویسنده همدانی با اشاره به جایگاه شعر اظهار کرد: تابلوهای خطاطی و خوشنویسی و منبت‌کاری که توسط هنرمندان تجسمی و... آفریده می‌شود بخشی دیگر از خاصیت‌های شعر است.
وی با بیان اینکه شعر نباید لزوماً عرفانی باشد، تصریح کرد: شعر می‌تواند رویکردهای متفاوتی از نظر موضوعی داشته باشد.
محقق با بیان اینکه آبشخورهای فکری شاعران امروز قوت و غنای آبشخورهای فکری شاعران گذشته ما را ندارد، ابراز داشت: شاعران گذشته علاوه بر رعایت جنبه‌های ادبی، انسان‌هایی فقیه، فیلسوف، دانشمند و عارف بودند در حالی که شاعران امروز فاقد چنین ویژگی‌هایی بوده و شخصیت جامع‌الاطرافی ندارند.
وی خاطرنشان کرد: شاعران امروزی بیشتر به کارکرد زبانی شعر توجه داشته و به همین علت دیگر بخش‌ها مغفول می‌ماند.
به گفته شاعر و نویسنده همدانی با ظهور شاعران بزرگ شاهد رواج گرایش‌های دیگری نیز در عالم معنایی شعر خواهیم بود.
وی با بیان اینکه بروز و ظهور شاعران، نویسندگان و هنرمندان بزرگ منوط به حمایت‌های مادی نیست، خاطرنشان کرد: حمایت‌ها و هدایت‌ها می‌تواند تأثیرگذار بوده اما لزوماً به ظهور چهره‌های برتر نمی‌انجامد بلکه فضا را برای پرداختن به آن موضوع گسترده‌تر می‌کند.
========
مریم صابری‌یگانه
========
انتهای پیام/89006/ی40/ژ1001
