به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در اسلام‌آباد، در بخش‌های قبلی این نوشتار به بررسی روند برگزاری انتخابات در پاکستان و واکنش کشورهای منطقه به آن و نیز چالشها و فرصت‌های پیش‌روی نواز شریف رهبر حزب پیروز مسلم لیگ نواز در برابر ارتش و قوه قضائیه پاکستان، مقابله با چالش‌های اقتصادی، مبارزه با تروریسم، بهبود حاکمیت و اقتصاد پاکستان پرداختیم.
در بخش سوم و پایانی این گزارش، چشم‌انداز سیاست خارجی دولت آتی نواز شریف و چالشها و فرصت‌های پیش‌روی وی در روابط اسلام‌آباد با کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را مورد بحث و ارزیابی قرار خواهیم داد.
* نواز شریف و سیاست خارجی پاکستان
به‌زعم کارشناسان، دولت جدید پاکستان در سیاست خارجی خود در قبال آمریکا و سایر کشورهای همسایه و منطقه روزهای سخت و پرچالشی را در عرصه داخلی و بین‌المللی پیش‌رو خواهد داشت.
رابطه با هند
شریف در دهه 60 دو بار نخست وزیر پاکستان شد و هر دو بار تلاش‌های جدی برای مصالحه با هند انجام داد اما در هر گام ارتش این کشور تلاش‌های وی را ناکام گذاشت و سرانجام موجب در گرفتن جنگ «کارگیل» در کشمیر در سال 1999 شد که یک افتضاح نظامی و همچنین کودتایی علیه دولت شریف به بار آورد.
اکنون نیز نواز شریف به روشنی دریافته است که متحدان قدیمی پاکستان در غرب که خود در بحران و رکود اقتصادی جهانی دست و پا می‌زنند بعید است به فکر کمک اقتصادی به اسلام‌آباد باشند اما هند به عنوان یک سرمایه‌گذار بالقوه می‌تواند نقش مهمی در احیاء اقتصاد ورشکسته پاکستان ایفا کند.
این بار ارتش- در مواجهه با فروپاشی ظاهری کشور- بیشتر نسبت به ایده بهبود روابط با هند متمایل است، اما «ژنرال پرویز کیانی» فرمانده ارتش همچنان با ریشه گرفتن سرمایه‌گذاری‌ها و کارخانه‌های هند در پاکستان مخالف است.
با این حال راه‌های نجات اقتصاد پاکستان یکی پس از دیگری بسته می‌شوند و برای پاکستان و به ویژه شریف گزینه‌های زیادی برای انتخاب باقی نمی‌گذارند. همچنین ژنرال کیانی قرار است تا پایان سال کنار برود و شاید فرمانده جدید ارتش بتواند سال‌ها تندی و خصومت را بین نواز شریف و ارتش خاتمه دهد.
با این حال، کارشناسان بر این باورند که اصرار دوباره نواز شریف برای احیای روابط هند و پاکستان و سرسختی ارتش در قبال این موضوع می‌تواند به یک مسئله دردسرساز در مناسبات آتی ارتش و دولت این کشور تبدیل شود.
رابطه با افغانستان
عقب‌نشینی نیروهای آمریکا از افغانستان در سال آینده از طریق شهر بندری «کراچی» پاکستان، پایان جنگ افغانستان و پا برجا ماندن رژیم کابل همگی بستگی به این خواهد داشت که پاکستان نقش خود را در کشاندن طالبان پای میز مذاکرات صلح چه قدر جدی دنبال کند.
شریف مشتاق است که طالبان را وادار به پذیرش صلح کند چرا که می‌داند بدون صلح و امنیت در آن سوی مرزها نخواهد توانست بحران داخلی پاکستان را مهار کند.
رابطه با ایران
نواز شریف اکنون در مورد ایران نیز دچار سردرگمی است زیرا آمریکا به پاکستان فشار می‌آورد از تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران که به خاطر برنامه هسته‌ای این کشور بر آن تحمیل شده پایبند باشد. از طرف دیگر پاکستان اخیرا برای رفع نیاز حیاتی خود به خط لوله گاز، برای احداث آن بین 2 کشور توافقنامه‌ای را با ایران امضا کرده است که مسلما آقای شریف با توجه به کمبود جدی ذخایر نفتی در پاکستان علاقه‌مند به تداوم این توافق خواهد بود.
رابطه با کشورهای آسیای مرکزی
پنج کشور آسیای مرکزی- تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان، و ترکمنستان- پیش از این به‌شدت نگران خروج نیروهای آمریکا از افغانستان و ناتوانی آمریکا در کنترل طالبان بودند و ارتش پاکستان را نیز در این امر مقصر می‌دانستند.
با این حال، به‌نظر می‌رسد که این کشورها از روی کار آمدن نواز شریف قدری آرام خواهند گرفت و از او انتظار خواهند داشت صلح را در افغانستان برقرار کند.
رابطه با چین
متحد قدیمی پاکستان، چین، که از حمایت پاکستان از افراط گرایان و طالبان به شدت نگران شده و حتی به صورت غیرعلنی از آن انتقاد می‌کرد اکنون متحد خود را در دولت نواز شریف می‌جوید و امیدوار است که وی بتواند با همکاری ارتش به تحمل افراط گرایی در پاکستان پایان دهد.
چین از آن جهت نگران است که شبه‌نظامیان مسلمان «اویغور» استان «سین جیانگ» هنوز در پاکستان آموزش می‌بینند.
این در حالی است که دولت «آصف علی زرداری» طی سال‌های اخیر تلاش کرده تا برای مقابله با نفوذ منطقه‌ای هند و آمریکا، رابطه پکن - اسلام‌آباد را تا حدودی تقویت کند که این موضوع می‌تواند فرصتی مناسب برای دولت جدید نواز شریف فراهم کند.
رابطه با آمریکا
احتمالا سخت‌ترین رابطه پاکستان، رابطه با آمریکا خواهد بود. شریف نیز همچون دیگر سیاستمداران در این رقابت انتخاباتی بر موجی از احساسات ضد آمریکایی سوار شد.
«شهباز شریف» برادر وی و سر وزیر سابق پنجاب، همه پروژه‌های «آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا» را در ولایت پنجاب به نشانه اعتراض به سیاست‌های واشنگتن و استفاده آمریکا از پهپادها متوقف کرده بود.
ارتش نیز مخالفت‌ها و جدل‌های چند بعدی خاص خود را با واشنگتن دارد، که مهمترین آنها استفاده از پهپادها است.
با این حال، نواز شریف می‌داند که برای به دست آوردن کمک‌های حیاتی صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی و دیگر مؤسسات جهانی به حمایت آمریکا نیاز خواهد داشت و بدون حمایت آمریکا روند صلح با هند و افغانستان نیز ناکام خواهند ماند.
به علاوه، نواز شریف که از طرفداران روابط کاری خوب با آمریکا است تمایل خود را به برقراری روابط حسنه با آمریکا اعلام کرده است و بعید است دولت جدید به طور جدی در رابطه خود با واشنگتن بازنگری کند؛ هرچند رابطه با گروه‌های افراط‌گرا احتمالا همچنان محرکی آزار دهنده در این رابطه باشد.
مدیریت رابطه پاکستان با آمریکا نیز امر دشواری خواهد بود چرا که آمریکا به دنبال راهی برای خروج آبرومندانه از افغانستان در سال‌های آینده است. دولت جدید نه تنها باید انتظارات آمریکا را برآورده کند بلکه باید راهی بیاید که در کنار یک تشکیلات نظامی که همیشه از اختیار تام سیاستگذاری در امور خارجه و امنیت ملی برخوردار بوده و هرگز حاضر به باج‌دهی به آمریکایی‌ها نبوده است، کار کند.
حزب مسلم لیگ باید در این مسیر فشارهای عمومی را نیز تحمل کند. به ویژه باید به مصاف حزب تحریک انصاف عمران خان برود که به صراحت به مردم قول بازنگری در شرایط ائتلاف پاکستان با آمریکا در جنگ افغانستان و پایان دادن به حملات پهپادی پاکستان در آمریکا را داده است.
انتهای پیام/خ
