به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در دوشنبه، «آندرانیک درنیکیان» کارشناس و تحلیلگر مسائل سیاسی و امنیتی منطقه، نقش آمریکا و غرب در آسیای مرکزی را منفی ارزیابی کرد و گفت: آمریکا و غرب هرگز کمک واقعی به توسعه اقتصادی و ایجاد زیرساخت‌های جدید برای کشورهای آسیای مرکزی را در دستور کار خود نداشته و نخواهند داشت.
وی تلاش آمریکا برای تداوم و گسترش حضور نظامی در آسیای مرکزی با توجیه خروج از افغانستان را مغایر منافع ملی کشورهای منطقه داست و تصریح کرد: امنیت منطقه در گروی همگرایی و همفکری کشورهای آسیای مرکزی و شرکای واقعی آنهاست.
در زیر با متن کامل گفت‌وگوی فارس با این کارشناس برجسته روس آشنا می‌شوید.
فارس: آقای درنیکیان، مقامات سیاسی آمریکا همواره از کمک‌های هنگفت خود برای کشورهای آسیای مرکزی صحبت می‌کنند ولی به نظر شما چرا این کمک‌ها از نظر اقتصادی و ایجاد زیربنا‌های مورد نیاز این کشورها ماندگاری نداشته است؟
درنیکیان: هرگز این‌طور نیست که آمریکا و غرب کمک واقعی به توسعه اقتصادی و ایجاد زیرساخت‌های جدید برای کشورهای آسیای مرکزی را در دستور کار خود داشته باشند.
علیرغم ادعاها و خوش‌بینی‌های برخی از سیاستمداران و کارشناسان کشورهای منطقه در مورد سرازیر شدن سرمایه‌های غربی در پی استقرار پایگاه‌های نظامی آمریکا و ناتو در آسیای مرکزی، در بیش از یک دهه در اصل از اینگونه حضور، هیچ نتیجه‌ای به بار نیامد.
رسانه‌های ملی و منطقه‌ای آسیای مرکزی عمدتا از این مسئله صحبت می‌کنند که حضور پایگاه‌های نظامی غربی و از جمله پایگاه آمریکایی «ماناس» در قرقیزستان همراه با موارد متعدد فساد مالی بوده است. این پدیده حاکی از آن است که وابسته نگه‌داشتن هرچه بیشتر نخبگان حاکم منطقه، از اهداف آمریکا و غرب می‌باشد، نه کمک به توسعه زیربنایی افتصادی و اجتماعی این کشورها.
نکته دیگر اینکه در کشورهای آسیای مرکزی هیج ساختاری به صورت جدی و دقیق به بررسی کمک‌های مالی و مادی آمریکا و غرب نمی‌پردازد تا مشخص شود که این کمک‌ها چه تأثیر و ماندگاری در عرصه‌های اقتصادی و زیربنایی این کشورها داشته‌اند.
به این دلیل است موقعی که مقامات غربی و مخصوصا آمریکایی در مورد کمک‌های هنگفت خود برای این کشورها یاد‌آور می‌شوند، به ذهن هیچ کس این سؤال خطور نمی‌کند که این کمک‌ها کجایند؟، چه‌تأثیر داشته‌اند؟ و چگونه هزینه شده‌اند؟
فارس: این مسئله در حالی است که آمریکا و غرب همواره نسبت به برنامه‌های اقتصادی سایر طرف‌های آسیای مرکزی و از جمله روسیه حساسیت نشان می‌دهند. این امر به طور خاص در رابطه با آمادگی مسکو برای سرمایه‌گذاری بر روی ساخت نیروگاه‌های جدید در منطقه مشاهده می‌شود. گفته می‌شود که روسیه از این طریق می‌خواهد کنترل منطقه و بویژه ازبکستان، قزاقستان و ترکمنستان را که به منابع آب تاجیکستان و قرقیزستان وابسته‌اند، در اختیار خود قرار دهد. اگر چنین است پس چرا خود آمریکا تمایلی به سرمایه‌گذاری بر روی چنین پروژه‌هایی ندارد؟
درنیکیان: اینگونه سر و صداها بدین سبب به راه انداخته می‌شوند تا به روسیه فرصت ندهند که به طور واقعی به توسعه زیربنایی کشورهای منطقه از جمله در بخش انرژی کمک کند. آمریکا و غرب در اصل علاقمند نیستند که آسیای مرکزی به طور اساسی پیشرفت‌های اقتصادی داشته باشد.
از طرف دیگر، با برپا کردن جنجال‌‌های رسانه‌ای، غربی‌ها به دنبال تشدید روحیات ضدروسی در کشورهای منطقه می‌باشند. آنها در این زمینه همواره کار کرده‌اند و در مدت‌های اخیر اقدامات جدیدی را در دستور کار قرار داده‌اند.
اگر آمریکا و غرب می‌خواستند که بر روی پروژه‌های توسعه اقتصادی کشورهای آسیای مرکزی سرمایه‌گذاری کنند، مانع خاصی وجود نداشت. عدم تمایل آنها به توسعه اقتصادی منطقه به این معناست که به آینده آسیای مرکزی خوش‌بین نیستند.
چنانچه صریح‌تر بخواهم صحبت بکنم، دلیل اصلی عدم تمایل غربی‌ها برای حضور جدی اقتصادی در آسیای مرکزی به این مسئله برمی‌گردد که برای این منطقه احتمال وقوع بی‌ثباتی را می‌دهند. اینکه بی‌ثباتی منطقه به نفع چه کشورهایی تمام خواهد شد، بحث روشنی است.
هرگونه هرج‌ومرج در آسیای مرکزی بر روی مهم‌ترین رقبای آمریکا و غرب، یعنی روسیه و چین تأثیر جدی بر جای خواهد گذاشت. این موضوع هم در حوزه آسیای مرکزی و هم دریای خزر به طور روشن قابل‌مشاهده می‌باشد.
فارس: چون به احتمال وقوع بی‌ثباتی در آسیای مرکزی و نفع آمریکا و غرب از آن اشاره کردید، می‌خواهیم یاد‌آور شویم که در این اواخر میان گروه‌های طالبان و «حرکت اسلامی ازبکستان» با نیروهای انتظامی و امنیتی افغانستان در مناطق شمالی این کشور درگیری‌هایی به‌وقوع پیوست. با توجه به خروج بخش عمده نیروهای آمریکا و ناتو در یک سال آینده از افغانستان، انتقال درگیری‌ها به‌مرزهای آسیای مرکزی چه‌پیامدهای را برای منطقه دربر خواهد داشت؟
درنیکیان: به نظر من افزایش تحرکات این گروه‌ها در مناطق شمالی افغانستان به نوعی تمریناتی است در جهت ایجاد بی‌ثباتی‌های آتی در همسایگی با آسیای مرکزی و احتمال انتقال آن به قلمرو شوروی سابق.
این احتمال بسیار قوی است که در سال‌های نزدیک کشورهای منطقه با یک سری از تهدیدات جدی گروه‌های افراطی و تروریستی رو‌به‌رو شوند. اینکه این گروه‌ها چه اهدافی را دنبال می‌کنند و این اهداف با منافع کدام یک از بازیگران حاضر در منطقه همسویی دارد، بحثی است که در فرصتی دیگر بررسی خواهیم کرد.
فارس: حداقل این نکته جای بحث ندارد که احتمال ایجاد پایگاه‌ها و تأسیسات جدید نظامی آمریکا و ناتو در منطقه با توجیه مقابله با تهدیدات گروه‌های افراطی و تروریستی صورت خواهد گرفت.
درنیکیان: بله، همین‌طور است. بیش از آنکه کشورهای آسیای مرکزی برای پذیرش تأسیسات جدید آمریکا و ناتو تمایل داشته باشند، این غربی‌ها هستند که با استفاده از ابزارهای مختلفی که در 2 دهه گذشته و بویژه 12 سال حضور نظامی در منطقه فراهم کردند، برخی از این دولت‌ها را به تسلیم در برابر خواسته‌های خود وا می‌دارند.
بسیار بعید است که گسترش حضور نظامی آمریکا و ناتو در منطقه باعث کاهش میزان تهدیدات افراط‌گرایی مذهبی و تروریستی در منطقه شود.
فارس: پس چه چیزی می‌تواند ضامن تأمین ثبات و امنیت واقعی آسیای مرکزی باشد؟
درنیکیان: باید از امکانات سازمان‌های مربوطه موجود در فضای شوروی سابق و همچنین سازمان همکاری‌های شانگهای استفاده صحیح صورت بگیرد. امنیت منطقه در گروی همگرایی و همفکری کشورهای آسیای مرکزی و شرکای واقعی آنهاست.
همچنین کشورهای همسایه منطقه نظیر: ایران، پاکستان، هند و چین باید بدانند که تنها از راه تشریک مساعی با روسیه و کشورهای آسیای مرکزی می‌توانند از استقرار تأسیسات جدید نظامی غربی در منطقه جلوگیری به عمل آورند و به تثبیت امنیت منطقه‌ای دست یابند.
کشورهای یادشده باید علاقمند به حفظ ثبات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در آسیای مرکزی باشند زیرا در غیر این صورت همه همسایه‌های این منطقه ثمره تلخ بی‌توجهی خود نسبت به این موضوع را خواهند چشید.
انتهای پیام/ص
