به گزارش خبرگزاری فارس از قم، هم‌زمان با فرا رسیدن سالگرد یوم الله 19 دی قم مراسم بزرگداشتی با حضور گسترده مردم و مسئولان قم امشب در حرم مطهر حضرت معصومه برگزار شد.
در این مراسم حجت‌الاسلام والمسلمین ناصر رفیعی به ایراد سخنرانی پرداخت و با اشاره به عوامل شکل گیری قیام مردم قم در 19 دی اظهار کرد: پس از چاپ یک مقاله توهین‌آمیز در روزنامه اطلاعات مردم قم عکس‌العمل نشان دادند و طلاب، جوانان و مردم به خیابان‌ها ریختند.
وی اظهار کرد: پس از قیام مردم قم در 19 دی سال 56، چهلم شهدا یکی پس از دیگری برگزار شد تا به ایام عاشورا رسید و مردم در محرم آمیخته با قیام شاه را بیرون کردند.
استاد حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه بزرگداشت این واقعه و دفاع مردم از ساحت مرجعیت و رهبری اهمیت بسیار زیادی دارد تصریح کرد: فردا نیز مردم قم طبق سنت همه ساله با رهبر معظم انقلاب دیدار و تجدید بیعت می‌کنند.
تاریخچه قیام 19 دی
شهادت آیت الله مصطفی خمینی فرزند امام (قدس سره) در آبان 1356 شتاب خاصی به حرکت انقلاب اسلامی بخشید که می‌توان موج برخاسته از آن را به عنوان آغاز قیام عمومی مردم دانست. مجالس یادبود متعددی در سرتاسر کشور برگزار و در پی هر یک از این مجالس، تظاهرات گسترده‌ای علیه رژیم شاه به راه افتاد و بار دیگر امام (قدس سره) به عنوان رهبر حرکت اسلامی در جامعه مطرح شد. از این رو دستگاه حاکم و به ویژه شخص شاه بر آن شد تا با توهین به ساحت امام (قدس سره) چهره ایشان را در انظار عمومی مشوش سازد و با نوشتن مقاله‌ای با صراحت به آن بزرگوار توهین کند.
در اواسط دی 1356 که پاکت ممهور به مهر دربار از دفتر هویدا وزیر دربار شاه خارج می‌شد کسی از کارگزاران رژیم گمان نمی‌برد که این نامه مانند آتش به دامن رژیم شاه بیافتد. پیک دربار نامه را به داریوش همایون وزیر اطلاعات و جهانگردی داد و او نیز نامه را برای انتشار به روزنامه اطلاعات داد.
مسعودی صاحب امتیاز روزنامه پس از با خبر شدن از مفاد مقاله آن را برای آینده روزنامه خطرناک دانست و نگران واکنش علما و روحانیون شد. اما در تماس‌هایی که با وزیر اطلاعات و جهانگردی و نخست وزیر گرفت دریافت که برخی از مفاد تند و تحریک آمیز آن به خواست شاه در مقاله گنجانده شده است.
شاه دستور نگارش «ایران و استعمار سرخ و سیاه» را در حالی داده بود که پیش از آن مضامینش را در گفت و گو با خبرنگار یک مجله آمریکایی بیان کرده بود. اما گزارشی از عراق در این باره که « آیت الله خمینی در رساله عملیه خود سلطنت را غیر شرعی اعلام کرده و این نظر در چاپ جدیدی از توضیح المسائل ایشان منتشر شده است.» خشم شاه را به آن حد برانگیخت که دستور نگارش این مقاله را داد.
در این مقاله که نویسنده آن «احمد رشیدی مطلق» ذکر شده بود به طور صریح بی حجابی را فضیلت دانسته و حجاب، کهنه پرستی و ارتجاع سیاه معرفی و به ساحت مرجع عالم تشیّع، امام خمینی (قدس سره) اهانت کرده و قیام پانزده خرداد 1342، توطئه استعمار سرخ و سیاه معرفی شده بود.
با پخش سراسری روزنامه اطلاعات و رسیدن آن به شهر قم نخستین واکنش‌ها آغاز شد. طلاب جوان پس از خواندن مقاله به خشم آمدند.
مدرسین حوزه علمیه قم پس از اطلاع از محتوای مقاله، در بیت آیت الله حسین نوری گرد آمدند تا اقدامی هماهنگ علیه رژیم داشته باشند و پس از بررسی ابعاد گوناگون مسئله تصمیم گرفته شد که هجدهم دی درس‌های حوزه تعطیل شود.
صبح هجدهم دی طلاب با تشکیل اجتماعی بزرگی تظاهرات و راهپیمایی خود را آرام به سوی منازل مراجع وقت آغاز کردند و با تجمع در مقابل منازل ایشان با دادن شعارهایی به حمایت از امام (قدس سره) پرداختند. نیروهای امنیتی ابتدا با یورش به صف تظاهر کنندگان سعی در متفرق کردن و ممانعت از راهپیمایی طلاب کردند. اما وقتی با مقاومت آن‌ها رو به رو شدند اعلام کردند در صورتی که راهپیمایان شعار ندهند و آرام حرکت کنند می‌توانند به تظاهرات خود ادامه دهند.
مردم و علما صبح روز هجدهم دی ماه به سمت منزل آیت الله گلپایگانی حرکت کردند. خیلی زود محوطه درونی و بیرونی منزل ایشان از جمعیت پر شد. آیتاللّه گلپایگانی با چهرهای غمگین و افسرده وارد میشوند. پس از این که ایشان آیه استرجاع (انا لله و انا الیه راجعون) را میخواند بغض مردم میترکد و صدای گریه از هر سو بلند میشود.
سپس راهپیمایان در مقابل منزل مرحوم علامه طباطبایی تجمع کردند. اما به علت کسالت علامه، آیت الله محمد یزدی به نمایندگی از طرف ایشان راجع به شخصیت امام خمینی و مبارزات آن بزرگوار و محکومیت رژیم پهلوی در اهانت به امام (قدس سره) و روحانیت سخنانی ایراد کرد.
تظاهر کنندگان سپس در مقابل منزل و مدرسه آیت الله مکارم شیرازی تجمع کردند. بعد از آن طلاب به منزل آیت الله وحید خراسانی رفتند ایشان در اجتماع طلاب و تظاهرکنندگان درباره مسئله آزادی زن و جایگاه آن در اجتماع از نظر اسلام سخنرانی کردند. بازاریان قم با مشاهده حرکت حوزه علمیه به حمایت از آن تصمیم گرفتند که مغازه‌های خود را روز نوزدهم دی تعطیل کنند.
روز نوزدهم دی بازار تعطیل شد. سازمان اطلاعات و امنیت قم و شهربانی به کمک نیروهای کمکی که از تهران وارد شده بودند در سطح شهر، به ویژه در حوالی مدارس علمیه و مرقد حضرت معصومه(س) متمرکز شدند. اقشار مختلف مردم و طلاب در مقابل مدرسه خان و میدان آستانه تجمع کردند و باز راهپیمایی به سوی منازل بزرگان حوزه را آغاز کردند. ساواک قم طی گزارشی چنین می‌نویسد « ساعت 10 و 30 دقیقه صبح بیش از 5000 نفر از طلبه‌های علوم دینی در مسجد اعظم اجتماع کردند و از آن جا به منزل چند تن از روحانیون رفتند و از آنان خواستند که از [امام] خمینی دفاع کنند.» نیروهای رژیم با آرایش ضد شورش، ماشین‌های آبپاش و نفربرهای نظامی در انتظار تجمع بعد از ظهر مردم قم بودند که مردم قصد راهپیمایی به سوی خیابان بیگدلی و منزل آیت الله نوری را داشتند.
بعد از تجمع مردم آیت الله نوری چنین گفت: «هرکجا نهضت قابل توجهی به وجود آمده، روحانیت راستین اسلام در پیشاپیش آن در حرکت بوده و رهبری نهضت به دست آنان هدایت می‌شد، روحانیت در حرکت جامعه نقش مؤثر و خلاقی داشته است. مردم مسلمان با روحانیتِ اصیل هستند. روحانیت اصیل با آیت الله العظمی آقای خمینی و در پشت سر ایشان است و مبارزه دستگاه طاغوتی با اسلام و رهبری آیت الله خمینی به جایی نخواهد رسید.»
پس از سخنان آیت الله نوری انبوه جمعیت که به 10 هزار نفر می‌رسید راهپیمایی را آغاز کرده و می‌خواستند از طریق خیابان ساحلی به منازل آیات سلطانی طباطبایی و مشکینی بروند. نخستین نشانه‌های درگیری به وسیله مأموران رژیم رخ داد. یکی از آن‌ها شیشه بانک صادرات را شکست و مأمور دیگری همان شیشه را با پاره آجر نشانه گرفت. همین بهانه کافی بود که اسلحه‌ها به طرف مردم نشانه گیری شود. با دستور فرمانده نیروهای امنیتی تیراندازی شروع شد. با به زمین افتادن تعدادی از مردم جمعیت در کوچه‌های اطراف پناه گرفتند. مردم با هر آنچه که به دست می‌آوردند مقابل مأموران مسلح رژیم ایستادند. جنگ و گریز تا ساعاتی از شب ادامه یافت.
مجروحان به بیمارستان منتقل شدند و عده‌ای برای آگاهی از اوضاع مصدومین رو به روی بیمارستان اجتماع کردند. در این روز دست کم شش نفر شهید و ده‌ها تن زخمی شدند. مردم به خیابانهای اطراف رفته این شعار را سر میدادند «از جان خود گذشتیم، با خون خود نوشتیم، یا مرگ یا خمینی». این شعار زیبا در پایان آن روز غمانگیز، عشق بی کران مردم را به رهبر محبوب خویش نشان میداد.
بعد از این حادثه طلاب و علمای قم با انتشار اعلامیه‌ای ضمن محکوم کردن کشتار مردم بی دفاع، این سؤال را مطرح کردند که آیا فضای باز سیاسی به این معناست که اگر کسانی به مطالب غیر واقعی روزنامه اعتراض کنند، باید با گلوله پاسخ بگیرند؟
رژیم، شب بیستم دی ماه شهر را مملو از نیروهای امنیتی کرد و به نوعی در شهر حکومت نظامی اعمال کرد.
رژیم پهلوی بعد از واقعه خونین 19 دی عده‌ای از کارمندان و اعضای حزب رستاخیز را جمع آوری و با به راه انداختن تظاهراتی نمایشی سعی کرد وانمود کند که روشنفکران ایران « شورش مرتجعین قم» را محکوم می‌کنند.
قیام 19 دی قم، انقلاب اسلامی را وارد مرحله مهم و حساسی کرده بود. در اثر این قیام زنجیره‌ای از حوادث و رویدادهای سرنوشت ساز و اثرگذار در سطح کشور پدید آمد؛ به طوری که مبارزان و در رأس آنان امام (ره) بهتر و بیشتر از پیش از نتایج آن استفاده کرده و روند پیچیده نهضت را به سمت پیروزی حتمی هدایت و رهبری کردند.
کشتار مردم قم در روز 19 دی و سرکوب شدید و خشن قیام عمومی در این شهر موجب به اوج رسیدن اعتراضات و راهپیمایی‌ها در اغلب شهرهای ایران در روزهای بعد شد و از همین نقطه رژیم مقتدر و باثبات پهلوی دچار بحران عمیق و انقلاب شد.
انتهای پیام/2258/ش40
