به گزارش خبرگزاری فارس از ارومیه، کتاب به عنوان بهترین وسیله برای انتقال فرهنگ اجدادی انسان‌ها و همچنین برترین رابط میان نسل‌های مختلف بشر، آسان‌ترین و کم‌هزینه‌ترین ابزاری است که انسان با استفاده از آن می‌تواند از زندگانی اجداد گذشته و همچنین آداب و رسوم سایر ملل اطلاع پیدا کند.
هم‌اکنون با رشد چشمگیر مراکز تهیه و توزیع کتاب در سراسر جهان و همچنین در ایران اسلامی شاهد افزایش کتب مرجع و مهم در زمینه‌های مختلف علمی، سیاسی، دینی و حتی رشته‌های تخصصی هستیم اما آن چه در این میان حائز اهمیت است نحوه استفاده مردم به عنوان اصلی‌ترین مخاطبان فرهنگ اقوام و درصد سرانه مطالعه در کشورها است که باید مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد.
متاسفانه در کشور ایران و به تبع آن در استان آذربایجان‌غربی سرانه مطالعه مفید نزد اقشار مختلف و به ویژه نسل جوان به عنوان آینده‌سازان جامعه در سطح پایینی قرا دارد و این امر به دغدغه‌ای برای مسئولان تبدیل شده؛ تا جایی که رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در دیدارهای مختلف با اصحاب فرهنگ و هنر بر این نکته تاکید داشته‌اند که کتاب باید همانند آذوقه روزانه وارد زندگی مردم شود.
در این میان آذربایجان‌غربی به عنوان یکی از استان‌های مرزی کشور و همچنین با توجه به وجود اقوام مختلف در این استان پناهگاهی برای فرهنگ و آداب و رسوم غرب است که از این استان وارد کشور شده و به این ترتیب ریشه بسیاری از فرهنگ‌های ایرانی را بخشکاند؛ به همین دلیل دغدغه مسئولان دخیل در امر کتابخوانی و مطالعه در این استان نسبت به سایر استانها تا حدی بیشتر بوده و شاید بتوان گفت که مردم نیز باید با این مسئولان برای ایجاد نهضت مطالعه مفید، همسو و همفکر باشند.
برای اطلاع از وضعیت کتابخانه‌های استان و همچنین درصد سرانه مطالعه مفید در آذربایجان‌غربی نزد مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان به عنوان مسئول مستقیم این امر می‌رویم تا آمار دقیق‌تری در این زمینه به دست آوریم:
* وجود 874 هزار جلد کتاب در 60 کتابخانه عمومی استان
علی فیروز در این گفت‌وگو با اشاره به وظیفه ذاتی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در زمینه تامین نیازهای اطلاعاتی افراد جامعه، گفت: در حال حاضر آذربایجان‌غربی دارای 60 کتابخانه عمومی است که این کتابخانه‌ها با دارا بودن 874 هزار جلد کتاب در زمینه‌ها و موضوعات مختلف 72 هزار نفر عضو دارند.
وی افزود: طی سال 90 بیش از 2 میلیون و 900 هزار نفر مراجعه به کتابخانه صورت گرفته که نتیجه آن امانت حدود 875 هزار جلد کتاب توسط اعضا بوده است.
* لزوم اجرای طرح‌هایی برای جذب افراد به سوی کتاب و کتابخوانی
فیروز با تاکید بر اجرای طرح‌هایی در راستای افزایش سرانه مطالعه در استان، تاکید کرد: بیشتر اعضای کتابخانه‌ها افرادی هستند که به مطالعه عادت داشته و بر اساس نیاز آموزشی، پرکردن اوقات فراغت خویش و یا سرگرمی به کتابخانه مراجعه می‌کنند ولی برای آن دسته از افراد جامعه که به دلایل مختلف کتاب را از برنامه خود دور نگاه داشته‌اند باید طرح‌های ویژه‌ای انجام شود که طرح «ایستگاه‌های مطالعه» از این جمله است.
این مسئول در زمینه این طرح و چگونگی انجام آن که توسط نهاد کتابخانه‌های استان صورت می‌پذیرد، افزود: ایستگاه‌های مطالعه با شباهت به قفسه کتاب در مناطق پرتردد شهر در فضایی سرپوشیده و دارای انبار به منظور تغذیه کتب مربوط به هر ایستگاه با هزینه‌ای بالغ بر 50 میلیون تومان برای هر قفسه اجرا می‌شود.
فیروز با تاکید بر نقش خانواده‌ها در ایجاد فرهنگ مطالعه در فرزندان از کودکی، گفت: عادت به مطالعه و کتابخوانی اگر از کودکی و سنین کم به فرزندان آموزش داده شود ثبات و تداوم آن در بزرگسالی نیز بیشتر می شود که بهتر است والدین بر این جنبه از تربیت فرزندان توجه ویژه‌ای داشته باشند.
با شنیدن سخنان مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان، سراغ یکی از کارشناسان این نهاد می‌رویم تا در خصوص صحت و سقم مباحث مطرح شده توسط فیروز با وی نیز گفت‌وگویی داشته باشیم:
* انبار کتاب؛ مناسب‌ترین تعبیر برای کتابخانه بدون کتابدار
بایرامعلی آقایی کارشناس آمار اداره کل کتابخانه‌های آذربایجان‌غربی، در زمینه آمار دقیق وضعیت کتابخانه‌های استان، با اشاره به وجود 49 کتابخانه مشارکتی در استان تصریح کرد: برای کتابخانه بدون کتابدار تعبیر بهتری جز انبار کتاب نمی‌توان به‌کار برد.
این مسئول با اشاره به اینکه در سال گذشته تعداد 150 هزار جلد کتاب به کتابخانه‌های استان افزوده شده است، ادامه داد: در حال حاضر کتابخانه‌های استان به کتب با موضوعات مختلف مجهز هستند که در این بین موضوع ادبیات با دارابودن 215 هزار جلد کتاب بیشترین میزان کتب را به خود اختصاص داده است.
کارشناس آمار اداره کل کتابخانه‌های آذربایجان‌غربی ادامه داد: موضوعات ادیان با 145 هزار جلد کتاب، تاریخ و جغرافیا با 115 هزار جلد کتاب، علوم اجتماعی با 110 هزار جلد کتاب، علوم کاربردی با 73 هزار جلد کتاب، کتب کودکان با 48 هزار جلد کتاب، علوم خاص شامل ریاضی، فیزیک، شیمی و نجوم با 42 هزار جلد کتاب، فلسفه و روانشناسی با 39 هزار جلد کتاب، هنر با 36 هزار جلد کتاب و در نهایت کلیات با 30 هزار جلد کتاب میزان موجود کتاب در کتابخانه‌های آذربایجان‌غربی است.
آقایی با یادآوری این نکته که کتاب‌های فرسوده و غیرقابل استفاده در پایان هرسال وجین می‌شود، گفت: هم اکنون سرانه مطالعه کتاب و منابع الکترونیکی در آذربایجان‌غربی 17 دقیقه و 44 ثانیه است.
پس از این سخنان مدیرکل و کارشناس اداره کل نهاد کتابخانه‌های عمومی استان، سراغ معاون فرهنگی و هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی رفتیم تا آمار و ارقام کلی کتابخانه‌های زیر نظر این اداره کل را از وی جویا شویم:
* 416 کانون فرهنگی و هنری مساجد استان دارای کتابخانه هستند
منوچهر زاده‌علی با اشاره به فعالیت کتابخانه‌های 416 کانون فرهنگی و هنری مساجد در استان، خاطرنشان کرد: کتابخانه کانون‌های مساجد استان دارای کتب مختلف بوده و در قالب کتابخانه‌های مساجد و کتابخانه‌های مستقل به اعضای خود ارائه خدمات می‌کنند.
این مسئول در پاسخ به سوال سرانه مطالعه در استان، تصریح کرد: وجود دستگاه‌های موازی برای انجام برخی فعالیت‌های یکسان موجب شده است تا آمار دقیقی از سرانه مطالعه در دسترس نباشد.
وی افزود: اکثر نهادها و اداره‌های دولتی مجهز به کتابخانه هستند ولی آمار هیچکدام در دستگاه‌های فرهنگی موجود نیست.
* نبود آمار دقیق از کتب موجود در 80 دستگاه اجرایی استان!
زاده‌علی با اشاره به ناهماهنگی برخی ارگانها در تعامل با اداره کل ارشاد استان در راستای جمع‌آوری آمار کتابخانه‌های دستگاه‌های استان، افزود: با توجه به اینکه بیش از 80 دستگاه اجرایی در استان وجود دارد ولی متاسفانه به وجود تلاش اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آمار دقیقی از تعداد کتابخانه‌های دستگاه‌ها به دست نیامده است.
با شنیدن سخنان مسئولان مستقیم در امر کتابخانه و کتابخوانی استان، سراغ یکی از چهره‌های سیاسی ارومیه که علاقه شدیدی نیز به مقوله فرهنگ و کتاب دارد رفتیم تا سخنان وی را نیز در خصوص وضعیت کتابخوانی در استان شنیده و راهکارهای اصولی را پیگیر باشیم:
جواد شریف‌نژاد فرماندار ارومیه، با تاکید بر این نکته که سرانه مطالعه در استان امیدوارکننده نبوده و نیاز به فرهنگ‌سازی دارد، اظهار کرد: متاسفانه آمارهایی وجود دارد که نشان می‌دهد مردم گرایش چندانی به کتاب و کتابخوانی ندارند.
وی تصریح کرد: اگر در ارزیابی سرانه مطالعه نسبت به حذف دانش‌آموزان و دانشجویان مبادرت شود شاهد خواهیم بود سرانه مطالعه به اندازه قابل توجهی پایین می‌آید به طوری که نامطلوب بودن وضعیت کنونی را بیش از پیش به رخ خواهد کشید پس باید برای اصلاح روند موجود تلاش شود.
* مشارکت مسئولان تنها راه حل اصلاح وضع موجود
شریف‌نژاد مشارکت همه مسئولان برای نهادینه شدن فرهنگ مطالعه را خواستار شد و بیان کرد: یکی از مطالبات جدی مقام معظم رهبری ترغیب اقشار مختلف مردم به سوی خواندن کتاب است لذا برای موفقیت در تحقق منویات ایشان باید همه مسئولان تلاش کنند.
* راه‌اندازی سامانه پیامک برای جذب مردم به سوی کتابخوانی
فرماندار ارومیه در پایان راه‌اندازی سامانه پیام کوتاه برای جلب توجه مردم به سوی مطالعه کتب مختلف را خواستار شد و گفت: بعد از برنامه‌ریزی و تخمین هزینه‌های مورد نیاز باید برای عملی‌کردن این مهم گام برداشته شود تا با استفاده از این روش برای نهادینه‌کردن فرهنگ کتابخوانی تلاش شود.
با شنیدن سخنان این مسئولان که حاکی از وضع نامطلوب کتابخوانی در آذربایجان‌غربی است و تاسف را در پی داشت، باید به این نکته توجه شود که برگزاری جلسات مختلف با عنوان فرهنگ عمومی و همچنین جلساتی با مضمون فرهنگ‌سازی برای افزایش سرانه مطالعه چه سودی در زمینه ارتقای فرهنگ عمومی مردم در ارتباط با کتابخوانی داشته است؟
در کنار این سخنان مسئولان و مدیران، نیم نگاهی به وضعیت کتابخانه‌ها نیز نشانگر این امر است که بیشتر افراد تنها به منظور استفاده از بخش قرائت‌خانه و سالن مطالعه به این اماکن مراجعه کرده و گاهی اوقات چند نفر نیز به سوی بخش مرجع و قفسه‌های کتاب روان می‌شوند.
مشاهده این روش نشانگر بی‌توجهی مردم در پرداخت به مطالعه علوم روز و همچنین بی‌دقتی برخی مسئولان به این بحث است که شاید در آینده اثرات مخربی بر فرهنگ اجتماعی داشته باشد؛ به این ترتیب شاید توجه به امورات مربوط به کتابخوانی و مطالعه مفید تا حدی خود را نمایان‌سازد که لازم باشد مدیران ارشد استانی و شهرستانی نیم نگاهی نیز به این سو داشته و تدابیر لازم برای ارتقای این فرهنگ را اتخاذ کنند.
سخن پایانی گزارش این که برخی مردم نیز باید به این قضیه دقت کافی و وافی داشته باشند که مطالعه در هر حوزه و بخشی به نفع افراد بوده و در نهایت منجر به افزایش آگاهی‌های عمومی و تخصصی می‌شود بنابراین باید توجه به امر مطالعه و مراجعه به کتابخانه‌ها اندکی جدی‌تر تلقی شده و در نزد مردم جایگاه خود را بازیابد.
در این میان نقش مطبوعات، خبرگزاری‌ها و سایر رسانه‌ها نیز بسیار مهم و اثرگذار است چرا که وظیفه اطلاع‌رسانی در راستای ارتقای فرهنگ عمومی امری است که به سادگی قابل دستیابی نبوده و باید اقدامات بنیادی و ریشه‌ای انجام شود تا در آینده دور و نزدیک شاهد افزایش ضریب مراجعه مردم به کتابخانه‌ها و بهره‌مندی از اطلاعات مفید موجود در این گنجینه‌های ناب باشیم.
-----------------------------
گزارش از سجاد امیرکردلر
-----------------------------
انتهای پیام/غ10/ض1002
