به گزارش خبرگزاری فارس از قم استادی داشتیم که وقتی از خاطرات تحصیل خود در سوربن سخن می‌گفت، همیشه یادی از کافه‌پیاده‌روهای خیابان شانزه‌لیزه هم می‌کرد که عصرها بساط میز و صندلی خود را در پیاده‌روهای عریض دو طرف آن می‌چیدند و از مشتریان ثابت خود پذیرایی می‌کردند؛ دانشجویان هم کم و بیش آرزو می‌کردند روزی در این خیابان قهوه‌ای بنوشند یا دست کم در شهر خودشان شاهد چنین کافه‌هایی باشند اما من که از شهر قم بودم همیشه با این حرف استاد یاد پیاده‌روهای خودمان می‌افتادم که مثل شانزه‌لیزه هستند، منتها به جای میز و صندلی و کافه، پارکینگ موتورسیکلت و اخیراً خودرو شده‌اند و تنها چیزی که در آنها یافت نمی‌شود، عابر پیاده است.
«مشکلات ترافیکی»، این واژه سال‌هاست که میان مسئولان قم دهان به دهان شده و تنها چیزی که به آن افزوده می‌شود حجم بیشتر اتومبیل‌ها و موتورسیکلت‌هاست و عابرانی که انگار از نظر رانندگان قمی نامرئی هستند!
روزگار غریبی را می‌گذراند این ترافیک قم؛ جایی که خیابان‌هایش مملو از موتورسیکلت‌هایی است که هیچ قانونی را برنمی‌تابند گویی تمام معابر به اضافه پیاده‌روها و شاید حتی دیوارهای شهر برای عبور آنها طراحی شده؛ و عابرانی که بی‌مهابا به وسط خیابان می‌پرند گویی قصد خودکشی دارند و پارکینگ‌هایی انباشته از اتومبیل و پیاده‌روهایی که به جبران ظرفیت نداشته پارکینگ‌ها جور آنها را تحمل می‌کنند.
اصلاً معلوم نیست چه کسی برای نخستین بار واژه «پیاده‌رو» را در مورد برخی معابر قم به کار برده است اما هر چه هست اشتباه بزرگی مرتکب شده چون هر توصیفی می‌توان برای این معابر به کار برد جز جایی که پیاده‌ها از آن عبور می‌کنند.
پیاده‌روهای قم سوا از کم‌عرض بودنشان، کاربردهای جالبی دارند. از یک سو محلی هستند برای چیدن وسایل مغازه‌های حاشیه‌ای به طوری که تا نیمی از عرض پیاده‌روها مخصوص مغازه‌داران بوده و کسی نباید به آنها اعتراض کند و اگر کسی این حق را برای خود محفوظ می‌داند می‌تواند فقط یک بار امتحان کند و اگر جان سالم از دست این افراد به در برد قضیه را برای دیگران تعریف کند.
از سوی دیگر موتورسیکلت‌هایی که تعداد آنها ظاهراً از جمعیت قم بیشتر است، محلی امن برای پارک یافته‌اند و پیاده‌روها را جولانگاه خود ساخته‌اند اما قصه به اینجا ختم نمی‌شود و پیاده‌روها تنها پارکینگ آنها محسوب نمی‌شوند بلکه یکی از معابری هستند که گویی از ابتدا برای عبور و مرور موتورسیکلت طراحی شده بودند اما عابران در یک مقطع زمانی آن را غصب کردند.
وضعیت نابسامان پیاده‌روهای قم این معابر را به یکی از ناامن‌ترین محل‌ها برای عبور و مرور افراد تبدیل کرده است و بسیاری از عابران ترجیح می‌دهند در طول خیابان تردد کنند که همین مسئله موجب ترافیک بیشتر و امنیت کمتر شده و عبور اتومبیل‌ها را مختل می‌کند.
جریمه بدون محدودیت زمانی در انتظار متخلفان
فلسفه قوانین راهنمایی و رانندگی کنترل همین نابسامانی‌هاست اما ممکن است نقایصی در وضع یا اعمال آنها وجود داشته باشد یا اینکه میزان تأثیرگذاری آنها به قدری کم است که متخلفان ترجیح می‌دهند جریمه را پرداخته و به فعالیت خود مشغول شوند.
سرهنگ فریدون ترکاشوند، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی قم با بیان اینکه حرکت وسائل نقلیه از جمله موتورسیکلت در پیاده‌روها ممنوع است اظهار می‌کند: «جریمه و حتی توقیف وسیله نقلیه در انتظار متخلفانی است که در پیاده‌رو تردد می‌کنند به طوری که حتی در صورت تکمیل بودن مدارک، حداقل یک هفته توقیف در پارکینگ برای موتورسیکلت آنها در نظر گرفته می‌شود».
وی می‌افزاید: «جریمه پارک خودرو در پیاده‌رو 40 هزار تومان است و با توجه به میزان جریمه در نظر گرفته شده میزان تأثیرگذاری آن نیز بالاست اما نکته حائز اهمیت اینکه این نوع جریمه‌ها محدودیت زمانی نداشته و متخلفان نباید به یک بار جریمه شدن دلخوش باشند زیرا در صورت تداوم پارک وسیله نقلیه در محل، افسران راهنمایی و رانندگی مجاز هستند در طول روز چندین بار آنها را جریمه کنند».
جالب است که چنین قوانین سفت و سختی در خصوص مقابله با پارک در پیاده‌رو وجود دارد اما باز هم شاهد این معضل بزرگ ترافیکی در قم هستیم.
ترکاشوند در این خصوص عقیده دارد افزایش جریمه‌های رانندگی در قانون جدید سبب کاهش میزان تخلفات شده است اما این تأثیرگذاری با گذشت زمان قدرت خود را از دست خواهد داد زیرا با افزایش تورم و ثابت ماند جریمه‌ها، ریسک مالی خلاف کاهش می‌یابد.
ملاک حادثه‌ساز بودن چیست؟
در قانون جدید راهنمایی و رانندگی جریمه‌های سنگینی برای تخلفات حادثه‌ساز در نظر گرفته شده و علاوه بر این توقیف گواهی‌نامه و درج نمره منفی برای راننده نیز پیش‌بینی شده است اما تعیین دایره تخلفات حادثه‌ساز گویا ظاهراً تنها در خیابان بوده و پیاده‌روها را در نظر نمی‌گیرد.
تردد در خطوط عبور ممنوع و استفاده از تلفن همراه حین رانندگی از جمله این تخلفات هستند که جریمه‌های سنگینی برای آنها در نظر گرفته شده است اما چرا عبور از پیاده‌رو و به خطر انداختن جان عابران پیاده جزو حوادث خطرآفرین محسوب نمی‌شوند سؤالی است که باید از قانون‌گذار پرسید.
ترکاشوند با بیان اینکه پارک وسائل نقلیه در پیاده‌رو جزو موانع ترافیکی به حساب می‌آید می‌گوید: «به هر صورت این مورد جزو تخلفات حادثه‌خیز نیست اما افزایش جریمه‌ها توانسته است تا حدودی این مشکل را برطرف کند حتی در خصوص برطرف کردن موانع در پیاده‌روها طرح ویژه‌ای در قم در حال اجراست و نیروهای راهنمایی و رانندگی پاک‌سازی پیاده‌روها را در دستور کار قرار داده‌اند».
اینجا قم است
محمد گودرزی جوانی قمی است که خاطرات جالبی از پیاده‌روها دارد. وی می‌گوید: روزی در یکی از پیاده‌روهای مرکز شهر در حال عبور بودم که موتورسواری با سرعت هر چه تمام از کنارم رد شد و به قول خودش میلی‌متری رد کرد. وقتی اعتراض کردم که اینجا پیاده‌روست با صدای مهیبی سرم فریاد کشید.
م. نظری یکی از بانوان قمی نیز راهکار جالبی برای عبور از پیاده‌رو دارد. وی در حالی که به سختی کودک سه ساله خود را در آغوش گرفته می‌گوید: «وقتی وارد پیاده‌رو می‌شوم با اینکه دخترم می‌تواند راه برود اما باید او را بغل کنم و چادرم را هم محکم دور خودم بپیچم».
وی دلیل این کار خود را عدم توجه موتورسواران به کودکان و سرعت بالای آنها در پیاده‌روها می‌داند چون ظاهراً یک بار چادرش به چرخ موتوری گیر کرده و نزدیک بوده که فاجعه‌ای رخ دهد.
در امان ماندن موتورسواران از طرح ترافیک
جالب اینکه وضعیت پیاده‌روهای هسته مرکزی شهر بدتر از سایر مناطق است و دلیل این امر نیز دو عامل اساسی است. نخست اینکه عرض پیاده‌روها در مرکز قم کمتر از جاهای دیگر بوده و دلیل دوم نیز به وجود موتورسواران بی‌شمار در این منطقه بر می‌گردد.
طرح ترافیک هسته مرکزی شهر قم نیز نتوانست از میزان خطر موتورسیکلت‌ها بکاهد زیرا این قانون هیچ منعی برای ورود موتورسواران نداشته و تنها از عبور و مرور سواری‌های شخصی ممانعت به عمل آورده است و این در حالی است که موتورسواران به دلیل ویراژهای عجیب و غریب خود که صحنه‌های سیرک را به یاد انسان می‌آورد محیط ناامنی را برای شهروندان و زائران به وجود آورده‌اند.
پارکینگ‌های اختصاصی در پیاده‌رو
یکی از نکات جالب توجه در قم، اعتقاد راسخ مغازه‌داران به قائل شدن حق پارک در جلوی اماکن تجاری برای خودشان است به طوری که این فکر در اذهان شکل می‌گیرد که پیاده‌روها نیز جزو ملک شخصی افراد بوده و تا شعاع یک یا دو متری از درب مغازه‌ها باید به پارک وسیله نقلیه همان اشخاص اختصاص داده شود.
از آنجا که پیاده‌روهای قم معمولاً عرض کمی داشته و کمتر از دو متر هستند (البته دیدن پیاده‌روهای یک متری نیز در قم کار چندان سختی نیست) پارک یک دستگاه موتورسیکلت که با احتساب فاصله از جدول حداقل نیم متر از این فضا را اشغال می‌کند در کنار مانعی دیگر یعنی وسایل مغازه‌ها که آن نیز حدود نیم متر دیگر را اشغال کرده فضایی تقریباً یک متری را در اختیار عابران پیاده قرار می‌دهد البته اگر موتورسواران گرامی اجازه عبور را به افراد پیاده بدهند.
زمانی هم که به این نوع پارک در پیاده‌روها اعتراضی صورت گیرد قیافه حق به جانب مغازه‌داران که البته چندان هم با آرامش برخورد نمی‌کنند جلوی فرد معترض سبز می‌شود و تنها استدلال آنها نیز این است که جلوی محل کسب خودمان است و هر کاری بخواهیم می‌توانیم بکنیم و در بهترین حالت از نبود پارکینگ برای موتورسیکلت در قم گلایه می‌کنند هر چند این اعتراض آنها چندان دور از انصاف نیست.
ارتقای فرهنگ ترافیکی، تنها راه حل ممکن
وقتی پارکینگ کم است و زمانی که افراد حاضر نمی‌شوند پارکینگ‌های اختصاصی خود در پیاده‌روها را به هیچ قیمتی از دست بدهند و در عین حال عبور و مرور وسایل نقلیه از پیاده‌روها تخلف حادثه‌ساز محسوب نمی‌شود، به نظر می‌رسد تنها راه حل ممکن برای افزایش امنیت عابران پیاده در قم ارتقای فرهنگ شهرنشینی و ترافیکی است.
رسانه‌های جمعی، آموزش و پرورش، مهدهای کودک و بسیاری مراکز دیگر همواره به عنوان عوامل فرهنگ‌ساز به خصوص برای نسل آینده شناخته می‌شوند اما اینکه سهم هر یک از آنها در ارتقای فرهنگ ترافیکی قم به چه میزان است هنوز مشخص نشده و یا شاید این نهادها نیز تأثیرگذاری خود را از دست داده باشند.
دلیل این حرف نیز روشن است، زمانی که کودک پدر یا مادر خود را می‌بیند که به راحتی از چراغ قرمز رد می‌شوند یا سوار بر موتورشان از پیاده‌رو عبور کرده و هر جا هم که خواست توقف می‌کند، دیگر حرف مجری برنامه خردسالان یا نقاشی‌های موجود در کتاب‌های درسی تأثیری در او نمی‌گذارد زیرا کودک والدین خود را بیشتر از هر کسی قبول دارد و قول و فعلشان را بر هر سخنی ترجیح می‌دهد.
شایسته است در زمانی که محدودیت‌های قانونی برای اعمال جریمه‌های بیشتر علیه متخلفان وجود دارد یا حتی جریمه‌ها نتوانسته‌اند تأثیرگذاری لازم را داشته باشند، افراد خود به فکر آینده خویش بوده و زندگی شهری خود را با کارهایی از این دست آشفته‌تر نسازند.
===========
گزارش: صدرالدین فلاح
===========
انتهای پیام/و10/د1000
