به گزارش فارس، دور اول انتخابات ریاست جمهوری درحالی پایان یافت که با شگفتی‌های بسیاری همراه بود. ناکامی "عمرو موسی"، وزیر خارجه اسبق حسنی مبارک و دبیرکل سابق اتحادیه عرب و نامزد غربگرای این انتخابات به همراه "عبدالمنعم ابوالفتوح"، نامزد مستقل اسلامگرا و عضو سابق جماعت اخوان المسلمون از جمله این شگفتی‌ها بود.
اما شگفت‌انگیز از نتایج به دست آمده توسط موسی و ابوالفتوح، موفقیتی بود که "احمد شفیق"، آخرین نخست وزیر رژیم مبارک کسب کرد و موفق شد پس از "محمد مرسی"، نامزد جماعت اخوان المسلمون بیشترین آرا را به دست آورد تا هر دو دور دوم انتخابات ریاست جمهوری مصر را در 16 و 17 ژوئن برابر با 27 و 28 خرداد برگزار کنند.
صاحنظران در تحلیل دلایل موفقیت احمد شفیق بر "آرای قبطی‌های" این کشور به عنوان یکی از اهرم‌های موفقیت شفیق تاکید کردند. اما قبطی‌های مصر چه کسانی هستند و چه جایگاهی در روند سیاسی این کشور دارند.
مطلب زیر تلاش می‌کند به قبطی‌های مصر و معرفی آنها بپردازد.
 |
قبطی‌های چه کسانی هستند
قبطی‌ها جمع کلمه قبطی است و ریشه آن به کلمه لاتین "إجبتوس"، [Aegyptus] باز می‌گردد که معنای رویای "هومیروس"، پادشاه یونان در تملک مصر و تصرف این کشور را می‌دهد که اگرچه توسط وی محقق نشد، اما "اسکندر مقدونی" آن را عینیت بخشید، بنابراین در دنیای قدیم به هرآنکه در مصر زندگی می‌کرد قبطی گفته می‌شد.
اما به مرور زمان قبطی‌های مصر فقط بر مسیحیان این کشور عنوان شد و آنها در زمان زمامداری "محمد علی پاشا" در مصر از سال 1805 صاحب نفوذ و قدرت بسیار شدند.
در واقع مسیحیان مصر اگرچه در این کشور اقلیتی به شمار می‌آیند، اما حضور آنها در مصر ریشه در تاریخ این سرزمین کهن و باستانی این کشور دارد.
وجود و حضور مسیحیان قبطی در مصر در طول تاریخ این کشور با درگیری‌های فرقه‌ای همراه بوده و این درگیریها در چند سال گذشته و دوران زمامداری "حسنی مبارک"، رئیس جمهوری مخلوع مصر که بر سیاست اختلافات فرقه‌ای و طایفه‌ای تکیه داشت، افزایش یافته و تشدید شده است.
 |
قبطی‌های مصر
در حال حاضر قبطی‌ها یا همان مسیحیان مصر حدود 10 درصد از جمعیت 80 میلیونی این کشور را تشکیل می‌دهند و پس از انقلاب 25 ژانویه این کشور بحث و جدل‌های بسیاری درباره نحوه حضور قبطی‌ها در قیام مردمی مصر و سهم آنها در دولت آینده این کشور مطرح شد.
قبطی‌ها در مصر از وحدت و یکپارچگی خاصی تبعیت نمی‌کنند و "کلیسای قبطی" در "اسکندریه" به عنوان پایگاه حفظ مسیحیت در شمال آفریقا محسوب می شود، زیرا این کلیسا اولین کلیسای مسیحی در جهان بود که در سال 190 میلادی تاسیس شده است.
اسلام در سال 639 میلادی توسط اعراب مسلمان و با فتح مصر وارد این کشور شد تا خیلی زود به دلیل استقبال مصریها به دین اول مصر تبدیل شود.
مردم مصر تحت تاثیر دین اسلام و تکیه آن بر برقراری عدالت، اسلام را با آغوش باز پذیرفتند و این موجب شد تا در قرن دهم میلادی جمعیت مسلمانان از مسیحیان در مصر پیشی گیرد و زبان عربی به عنوان زبان رسمی این کشور جایگزین زبان قبطی شود، بگونهای که دو قرن بعد، یعنی در قرن دوازدهم در کلیساها از زبان عربی به عنوان زبان رسمی روحانیون استفاده شد.
هم اکنون مسیحیان در مصر پس از مسلمانان بزرگ‌ترین گروه دینی این کشور را تشکیل می‌دهند، بگونهای که بیش از نیمی از مسیحیان خاورمیانه در مصر سکونت داشته و به کلیسای قبطی تعلق دارند.
 |
قبطی‌ها در دوره‌های مختلف تاریخی مصر
در دوره‌های مختلف تاریخ مصر و به ویژه در زمان حضور استعمارگران انگلیسی در منطقه شمال آفریقا تلاش زیادی صورت گرفت تا سیاست تفرقه‌افکنی بین قبطی‌ها و مسلمانان مصر به اجرا گذاشته شود.
اما در دوران "محمدعلی پاشا" و "جمال عبدالناصر"، سیاست تسامح و مساوات بین همه مصریها اعم از مسلمانان و قبطی‌ها در این کشور به اجرا گذاشته شد و همین موضوع موجب شد تا اختلافات چندانی بین مسلمانان این کشور با قبطی‌ها و بالعکس بروز نکند.
اما با روی کار آمدن "انور سادات"، رئیس جمهوری معدوم مصر، سیاست‌های تفرقه‌افکنانه بار دیگر در مصر به اجرا گذاشته شد، به طوریکه شاهد بروز اختلافاتی بین مسلمانان و مسیحیان در این سرزمین بودیم.
این اختلافات موجب شد تا مصر شاهد بدترین خشونت‌های فرقه‌ای در طول تاریخ خود باشد، بمب‌گذاری و به آتش کشیدن کلیساهای قبطی‌های مصر از جمله کلیسای "عین الشمس" در سال 1990، کلیسای "المینا" در سال 1996 و کلیسای "العبور" در سال 2002 گوشه‌ای از حوادثی بودند که سلفی‌ها و وهابی‌های مصری تدارک دیده شد تا به خشونت‌های فرقه‌ای در مصر میان مسلمانان و قبطی‌ها دامن بزند.
 |
قبطی‌ها در جریان انقلاب مصر
مدارک و شواهد بسیاری وجود دارد که قبطی‌های مصر در جریان اعتراض‌های مردمی که بعدها به انقلاب 25 ژانویه و سرنگونی رژیم حسنی مبارک منجر شد، مشارکت و همراهی فعالی داشته و حتی شماری از آنها به توسط عوامل مبارک به شهادت رسیده و مجروح شدند.
این گونه به نظر می‌رسد که با پیروزی انقلاب 25 ژانویه و سرنگونی حسنی مبارک و رژیمش تنش بین مسلمانان و مسیحیان این کشور تا حدود فروکش کرده باشد، اما توطئه‌های دشمنان و اقدامات عناصر سلفی و وهابی در این کشور موجب شد تا طی یک سال و اندی که از سرنگونی رژیم مبارک می‌گذرد، مصر چندین‌بار شاهد درگیری‌های فرقه‌ای باشد. حتی در یکی از این درگیریها که بین قبطی‌ها و نیروهای امنیتی مصر روی داد، ده‌ها نفر کشته و مجروح شدند.
اگرچه شورای عالی نظامی حاکم بر مصر ریشه این درگیری را تعطیلی یکی از کلیساهای استان "اسوان" در جنوب مصر اعلام کرد، اما بی‌شک این درگیریها دلایل گوناگونی داشته‌اند.
 |
قبطی‌ها در انتخابات پارلمانی
اما با برگزاری انتخابات پارلمانی [ شورا و الشعب ] در مصر و روی کار آمدن گروه‌های اسلامگرا با اکثریت مسلمانان میانه‌رو و نگاه رهبران این گروه‌ها و جریان‌ها به مسایل سیاسی و اجتماعی و تاکید دین مبین اسلام بر آزادی ادیان و بیان و مساوات و برابری میان پیروان ادیان مخالفت به نظر می‌رسد که هم از میزان تنش‌ها و اختلافات بین دو فرقه کاسته شود و هم نقش و جایگاه مناسب وزن سیاسی و اقتصادی به اقلیت‌های مصری از جمله قبطی‌های این کشور داده شود.
این موضوع در جریان تدوین قانون اساسی جدید مصر و ایجاد ساختارهای پس از مبارک نیز مورد توجه قرار گرفته و تلاش شده به اقلیت‌ها به ویژه قبطی‌ها در این کشور توجه شود.
هم اکنون قانون‌گذاران مصری تاکید دارند که اقلیت‌های این کشور بخشی تاثیرگذار و جدایی‌ناپذیر از جامعه این کشور را تشکیل می‌دهند و عدم توجه به آنان و خواسته‌هایشان ممکن است تبعات سیاسی، فرهنگی وغیره برای جامعه مصر به دنبال داشته باشد. به همین دلیل قانون اساسی جدید مصر تلاش دارد تا نقش اقلیت‌های اجتماعی این کشور را بر اساس وزن آنها در دولت آینده مشخص کند.
 |
نگرش عقیدتی به قبطی‌ها
در بعد مذهبی و عقیدتی، الازهر و جماعت اخوان المسلمون معتقد است که دین اسلام کامل‌ترین دین خداست، اما به معنای واداشتن افراد به آیین اسلام نیست، همچنین آنها به مساوات و برابری میان همه افراد بشر اعتقاد دارند، لذا مطالبات اقلیت‌های مذهبی و فرقه‌ای را در این چارچوب مورد توجه قرار می‌دهند.
در بعد سیاسی باید به این موضوع توجه داشت که جماعت اخوان المسلمون و حزب "عدالت و آزادی"، شاخه سیاسی این جماعت زمانی که وارد عرصه سیاسی و عمل‌گرایی شدند، تلاش کردند با واقعیت‌های موجود در جامعه تعامل بیشتری داشته و با انطباق پذیری و انعطاف‌پذیری عمل کنند و واکنش‌هایی فراتر از حد و حدود مذهبی و عقیدتی محض داشته باشند، زیرا آنها به خوبی می‌دانند، زمانی که به عنوان حزب و گروه حاکم در پارلمان و دولت زمام امور را به دست گرفتند، باید به قوانین و حقوق اقلیت‌ها احترام بگذارند و متناسب با وزن و جایگاه‌اشان به خواسته‌ها و مطالبات آنان پاسخ دهند.
 |
اخوان المسلمون و قبطی‌ها
این نوع رفتار را در زمان رقابت‌های انتخاباتی و قبل از آن هم در مصر شاهد بودیم، به‌گونه‌ای که "محمد بدیع"، رهبر جماعت اخوان المسلمون به منظور از بین بردن اختلاف‌ها و رفع شکاف‌ها، با رهبران روحانی قبطی این کشور دیدار کرد تا روابط میان قبطی‌ها و مسلمانان بر اساس گفت‌وگو و مذاکره تنظیم کنند.
جماعت اخوان المسلمون طی رقابت‌های پارلمانی مصر از برخی عناصر قبطی در بدنه حزب خود یعنی حزب عدالت و آزادی استفاده و اعلام کرد که این گروه بدون شرط و توجه به اختلاف‌های ایدئولوژیکی و دینی و مذهبی از ارتباط با جامعه قبطی‌ها استقبال می‌کند.
جماعت اخوان المسلمون در آن دوره رقابت‌های انتخاباتی اعلام کرد که رفاه در مصر اولویتی برای همه شهروندان آن چه مسلمان و چه قبطی و چه پیروان دیگر ادیان است.
در این تردید نیست که اسلامگرایان مصری با توجه به دیدگاه اسلام به پیروان دیگر ادیان نگاه مثبتی به اقلیت‌ها دارند و از جایگاه و نفوذ آنها در جامعه مصر و همچنین شان انتخاباتی آنها، با ایشان برخورد و تعامل خواهد داشت و این نکته‌ای است که "احمد شفیق"، آخرین نخست وزیر مبارک و نامزد غربگرای انتخابات ریاست جمهوری مصر در دور اول این انتخابات با توجه به آن موفق شد، بخش قابل توجهی از آرای قبطی‌ها را از آن خود کند، موضوعی که از دید نامزدهای اسلامگرا دور ماند.
 |
قبطی‌ها در انتخابات ریاست جمهوری
اکنون که قرار است، دور دوم انتخابات ریاست جمهوری مصر بین "محمد مرسی" و احمد شفیق برگزار شود، جماعت اخوان المسلمون توجه ویژه‌ای به این گروه از جامعه مصری داشته باشد که از جمعیت 80 میلیونی مصر 10 درصد جمعیت را به خود اختصاص می‌دهند و این وزنه‌ای بزرگ و مهم در انتخابات به شمار می‌آید.
این درحالی است که باید توجه داشت، اسلام تاکید ویژه‌ای بر برابری و مساوات بین پیروان ادیان مختلف و مسلمانان دارد و در این راستا اگر وعده‌ای توسط اسلامگرایان به قبطی‌ها داده می‌شود، عین حقیقت است. در حالی‌که وعده‌های داده شده توسط شفیق تنها برای دستیابی به اهداف مورد نظر بازماندگان رژیم سابق یعنی بازگرداندن قدرت به رژیم سابق است.
به خصوص باید توجه داشت، اگر خواسته‌ها و مطالبات قبطی‌ها اگر نادیده گرفته شود، این اهرم تاثیرگذار و فعال می‌تواند به عاملی چالش‌زا در جامعه مصر و پیش‌روی رهبران آتی این کشور تبدیل شود.
انتهای پیام/++
