به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، در اواخر قرن نوزدهم، رصدخانه‌ها در بعضی روزهای خاص به مردم این فرصت را می‌دادند که برای تماشای تلسکوپ‌ها و آسمان از رصدخانه‌ها بازدید کنند، اما پس از مدتی به سبب قرار گرفتن رصدخانه‌ها در مکان‌های دور از شهر تصمیم بر آن شد تا در روزی خاص تلسکوپ‌ها را به میان مردم بیاورند.
این تصمیم نخستین بار در سال 1973توسط انجمن نجوم کالیفرنیا گرفته شد و تاکنون 36سال است که این روز به صورت جهانی برگزار می‌شود.
اتحادیه نجوم که از سال‌ها پیش هماهنگ‌‌کننده این برنامه‌ها در سراسر جهان است، هر سال یکی از روزهای 15 آوریل تا 15مه را که ماه در حالت "تربیع" اول است را به عنوان روز جهانی نجوم انتخاب و هفته پیش از آن را به عنوان هفته نجوم اعلام می‌کند.
هنگامی که ماه در وضعیت تربیع است، هنگام ظهر طلوع می‌کند و در حدود ساعت شش بعدازظهر به بیشترین ارتفاع (فاصله از افق) رسیده و در نیمه‌شب غروب می‌کند، بنابراین از ظهر به بعد می‌توان با دوربین‌ها و تلسکوپ‌های آماتوری، پستی و بلندی‌های ماه را به مردم نشان داد.
در ایران از سال 1380 روز نجوم برگزار می‌شود و شاخه آماتوری انجمن نجوم ایران هماهنگی برگزاری روز نجوم در ایران را برعهده دارد و پس از هماهنگی با انجمن‌های سراسر ایران یکی از روزهای اواخر فروردین تا اوایل اردیبهشت را به عنوان روز نجوم انتخاب می‌کند.
در روز نجوم منجمان آماتور (و گاهی حرفه‌ای) تلاش می‌کنند با بیان ساده و جذاب عموم مردم را با زیبایی‌های آسمان آشنا و با برگزاری برنامه‌های ویژه‌ای این علم را در میان مردم ترویج کنند.
به طور معمول برنامه‌های روز نجوم شامل برگزاری برنامه رصد عمومی با تلسکوپ و دوربین دوچشمی، برپایی غرفه‌های نجومی، غرفه‌های آشنایی با موضوعات نجومی شامل منظومه شمسی، کیهان‌شناسی، ساعت آفتابی و صورت‌های فلکی، عرضه محصولات و خدمات نجومی، برگزاری نشست‌های علمی در حوزه‌های مرتبط با نجوم و برگزاری نمایشگاه عکس‌های نجومی از زمین تا کیهان است.
* هدف روز نجوم ترویج دانش فضا در میان مردم است
یک کارشناس نجوم در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس در اصفهان اظهار داشت: آنچه سبب شد روز نجوم در سراسر جهان فراگیر شود، ترویج دانش نجوم آماتوری در میان مردم بود که بیش‌تر به کمک منجمان آماتوری انجام می‌شود.
عمران مرادی افزود: می‌توان گفت منجمان آماتوری به دلیل علاقه ویژه‌ای که به علم نجوم دارند و به سبب آشنایی با زبان عامه مردم بیش‌تر از منجمان حرفه‌ای در ترویج دانش فضایی در جهان و به ویژه ایران مؤثر بوده‌اند.
* کمبود منبع نجوم به روز مشکل عمده ترویج نجوم در ایران
این پژوهشگر و کارشناس نجوم با بیان اینکه هم‌اکنون دو مشکل عمده برای ترویج نجوم در میان مردم وجود دارد، تصریح کرد: یکی از این مشکلات مربوط به فقدان منبع مناسب، عامه فهم و به روز در زمینه نجوم آماتوری است چرا که اغلب کتاب‌هایی که در ایران وجود دارد از علوم روز دنیا عقب است.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه منجمان حرفه‌ای به مقاله‌ها و کتاب‌های انگلیسی دسترسی دارند این مشکل بیش‌تر در نجوم آماتوری مشاهده می‌شود.
مرادی اضافه کرد: هم‌اکنون در حیطه کیهان‌شناسی و برخی حوزه‌های دیگر اکتشافاتی انجام شده که مدرسان نجوم به آن دسترسی ندارند و منبع مناسبی نیز برای آگاهی از این موارد در دسترس آنها نیست.
* مدرسان نجوم غیر متخصص مشکل عمده ترویج نجوم در میان مردم
این پژوهشگر و کارشناس نجوم با اشاره به اینکه مدرسان بدون تخصص نجوم در حوزه نجوم آماتوری از دیگر مشکلات ترویج صحیح نجوم در میان مردم است، تأکید کرد: بیش‌تر مراکزی که آموزش نجوم در ایران را برعهده دارند تخصصی عمل نمی‌کنند و از سوی ارگان‌های مربوطه نیز نظارت مناسبی بر آنها انجام نمی‌شود.
وی افزود: هر کدام از مراکز نجوم و پژوهش‌سراهای اصفهان برنامه نجومی متفاوت و سطوح مختلفی دارند و برخی از مدرسان کم‌سواد برای تدریس علوم نجوم استفاده می‌کنند.
مرادی تأکید کرد: برخی از مدرسان پژوهش‌سراها افرادی هستند که با خواندن یکی دو کتاب خود را منجم پنداشته‌اند و بارها شاهد بوده‌ایم که مبانی غلطی درباره نجوم و فضا را به مردم آموزش داده‌اند که تصحیح آنها در ذهن مردم به سختی ممکن است.
وی اضافه کرد: این موضوع سبب شده افراد متخصص نیز در روز نجوم نتوانند خدماتی درستی به مردم ارائه دهند چرا که تفاوت آنچه تاکنون آموخته‌اند با آنچه در این روز توسط منجمان متخصص به آنها داده می‌شود، زیاد است.
این کارشناس نجوم با تأکید بر این نکته که باید علم نجوم را به درستی به مردم آموزش داد، بیان داشت: نظارت بر آموزشگاه‌های نجوم و مدرسانی که در این حیطه کار می‌کنند از جمله وظایف مهم ارگان‌های درگیر در این موضوع است.
* علم نجوم نیازمند مدرسان متخصص و مردمی است
مرادی با بیان اینکه اساتید حرفه‌ای و دانشگاهی نجوم با زبان مردم آشنایی ندارند، بیان داشت: اکنون در حیطه نجوم آماتوری فضای بهم‌ریخته‌ای حاکم است، به گونه‌ای که مدرس نجوم آماتوری متخصص کم داریم و اساتید حرفه‌ای نیز یا علاقه به ترویج نجوم ندارند و یا طریقه ارتباط با مردم و ساده صحبت کردن درباره فضا را بلد نیستند.
وی ادامه داد: بنابراین در حیطه نجوم نیاز به افرادی داریم که هم از سطح علمی بالایی برخوردار باشند و هم سابقه ارتباط نزدیک با مردم را داشته و زبان آنها را بشناسند.
این پژوهشگر نجوم تأکید کرد: لازم است شاخه آماتوری انجمن نجوم ایران که تأییدیه وزارت علوم را دارد فعال‌تر بوده و نظارت بیشتری داشته باشد به صورتی که فردی که احاطه کامل بر نجوم ندارد اجازه تدریس نداشته باشد.
این کارشناس نجوم ادامه داد: پژوهش‌سراها باید پیش از قرارداد بستن با مدرسان رزومه آنها را به طور کامل بررسی کنند و درباره قابلیت‌ها و ویژگی‌های اخلاقی آنها تحقیق کنند، ضمن اینکه احاطه مدیران پژوهش‌سراها بر دانش نجوم سبب می‌شود در استخدام معلمان دقت بیشتری کنند.
* خانواده‌ها صلاحیت گروه‌های رصدی را بررسی کنند
مرادی با اشاره به اینکه برخی گروه‌های رصدی نجوم مجوز ندارند، گفت: با توجه به اینکه رصد آسمان شب در فصل بهار و تابستان رونق می‌گیرد، گروه‌های مختلف نجومی به برپایی تورهای رصد آسمان شب اقدام می‌کنند.
وی اضافه کرد: با توجه به اینکه این رصدها در شب اتفاق می‌افتد از لحاظ امنیتی از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است، بنابراین خانواده‌ها باید در این‌باره دقت بیشتری مبذول کنند و فرزندان خود را با هر گروه نجومی برای رصد روانه ،مگر اینکه از مجوز و قانونی بودن کار این مراکز اطمینان کامل حاصل کنند.
* توسعه نجوم در رشد فرهنگی جامعه مؤثر است
مرادی با اشاره به ویژه‌برنامه‌های روز جهانی نجوم گفت: توسعه نجوم به رشد علمی، فرهنگی و مذهبی جامعه کمک می‌کند و در خداشناسی نیز نقش مؤثری دارد و من بارها شاهد بوده‌ام که تفکر و بینش دانش‌آموزان پس از آشنایی با علم نجوم تغییر کرده است.
وی ادامه داد: می‌توان به نجوم به عنوان یکی از ابزارهای مهم فرهنگی نگریست و به جای کارهای کلیشه‌ای فرهنگی درصدی از بودجه را به گسترش و توسعه نجوم اختصاص داد.
* رشد علاقه به نجوم در ایران امیدوار کننده است
تا چندی پیش بیش‌تر افراد نوجوان و جوان خانواده‌ها به علم نجوم گرایش داشتند، اما در سال‌های اخیر خانواده‌ها نیز به این موضوع علاقه‌مند شده‌اند و این علاقه دیگر سن و سال نمی‌شناسد.
هم‌اکنون رشد علاقه به نجوم در ایران امیدوار کننده است و این موضوع در گسترش و ارتقای علم نجوم نقش مؤثری دارد.
از سویی هر ساله برگزاری رصد عمومی در هفته نجوم و در میان شهر سبب می‌شود افراد زیادی به نجوم علاقه‌مند شده و به گروه‌های نجوم آماتوری بپیوندند و این‌گونه است که علم نجوم از طریق منجمان آماتوری روز به روز در سراسر جهان بیش از پیش گسترش می‌یابد.
گزارش از فاطمه کازرونی
انتهای پیام/ش10/ط4000
