به گزارش خبرگزاری فارس از قم، در زمینه الگوپذیری سیاست خارجی، نظریات مختلفی توسط اندیشمندان کشورهای مختلف ارائه شده است؛ نخبه‌گرایان بر این اعتقادند که فرایندهای سیاست خارجی عمدتا مورد تأثیر الگوهای رفتاری و تصمیمات رهبران نظام سیاسی است، به عبارت دیگر، آنان بر این امر تاکید دارند که خروجی سیاست خارجی کشورها توسط رهبران سیاسی اتخاذ می‌شود.
گروه دوم تحلیلگران سیاست خارجی بر نقش ساختار سیاسی تأکید دارند و این موضوع را مورد توجه قرار می‌دهند که هرگونه کنش نخبگان سیاسی در چارچوب ساختار حکومتی انجام می‌شود، بنابراین آنان برای نهادهای سیاسی و ساخت‌های حکومتی اصالت بیشتری در مقایسه با نخبگان سیاسی قائل هستند.
گروه سوم هرگونه رفتار سیاست خارجی را تابعی از شاخص‌های سیاست بین‌الملل تلقی می‌کنند و فرایندهای سیاست خارجی کشورها را بر اساس شاخص‌های عمومی نظام بین‌الملل مورد تحلیل قرار می‌دهند، در نتیجه هیچ‌گونه اصالتی برای ساخت‌های درونی و نخبگان سیاسی قائل نیستند.
در کتاب«الگو و روند سیاست خارجی ایران» تلاش شده سیاست خارجی کشورمان بر اساس ترکیبی از این پیش‌فرض‌ها مورد تحلیل قرار بگیرد.
ابراهیم متقی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و استاد علوم سیاسی است در این کتاب تلاش کرده نیروهای نافذ در سیاست خارجی کشورمان را بر اساس آنچه دانشمندان این علم در جهان مورد بحث قرار داده‌اند، بررسی کند.
در قسمتی از مقدمه این کتاب آمده است: نگارنده در این کتاب تلاش می‌کند تا برای شاخص‌های داخلی و نقش آنها در سیاست خارجی کشورها، به ویژه جمهوری اسلامی ایران اصالت قائل شده و آن را به موازات عوامل بین‌المللی مورد توجه قرار دهد.
همان گونه که جامعه‌شناسان روابط بین‌الملل همانند «مارسل مرل»، سیاست خارجی را تابعی از مؤلفه‌های بین‌المللی و همچنین شاخص‌های داخلی می‌دانند، در این مجموعه نیز از رهیافت‌های نظری افرادی استفاده می‌شود که برای ایدئولوژی سیاسی، نخبگان سیاسی، احزاب، ساختار داخلی، نشانه‌های هویتی و قواعد حقوقی اصالت قائلند. برای تبیین سیاست خارجی ایران از شاخص‌های یادشده بهره گرفته و آن را با مؤلفه‌های بین‌المللی پیوند داده‌ایم.
در ادامه مقدمه این کتاب آمده است: لازم به توضیح است که در این مجموعه، سیاست خارجی ایران از اواخر دهه 1970 مورد بررسی قرار می‌گیرد. در آخرین سال‌های حکومت پهلوی، سیاست خارجی ایران براساس جهت‌گیری ائتلاف و اتحاد شکل گرفته بود. در این دوران، روابط سیاسی و امنیتی ایران براساس همکاری و پیوند منافع با غرب سازمان‌دهی می‌شد. بنابراین الگوی ائتلاف با غرب و آمریکا را می‌توان محور سیاست خارجی ایران در این دوران دانست، روند یادشده مورد تأثیر انقلاب اسلامی با تغییراتی همراه شد و از این دوران به بعد، جهت‌گیری دولت انقلابی ایران در مقابله و تعارض با آمریکا و غرب قرار گرفت.
مولف در توضیح تحولات سیاست خارجه ایران پس از انقلاب اینطور بیان کرده است: درنتیجه پیروزی انقلاب اسلامی سیاست خارجی ایران با تغییرات همه‌جانبه‌ای روبه‌رو شد و روندهای ائتلاف و همکاری با غرب پایان یافت. از سوی دیگر، شرایطی به‌وجود آمد که بر اساس آن، جهت‌گیری و نقش ملّی سیاست خارجی ایران با تغییرات رادیکال همراه شد. این امر تضادهای گسترده‌ای را در جهت گیری و کارکرد سیاست خارجی ایران و آمریکا نسبت به یکدیگر به‌وجود آورد. به‌این‌ترتیب می‌توان نشانه‌هایی از تعارض با قواعد نظام بین‌الملل و هژمونی قدرت‌های بزرگ را در عرصه سیاست خارجی ایران مشاهده کرد.
این کتاب در 9 فصل به بررسی روند سیاست خارجه ایران پرداخته است که فصل نخست این کتاب به بررسی اهداف ملی در روند سیاست خارجی کشورمان می‌پردازد.
در فصل دوم این کتاب منافع جمهوری اسلامی مورد بحث قرار گرفته و در بخش سوم جهت‌گیری سیاست خارجی ایران در قبل و پس از وقوع انقلاب اسلامی مورد بحث قرار گرفته است.
هنجارهای سیاست خارجی، مولفه‌های ژئوپولتیک سیاست خارجی ایران، تاثیر انقلاب بر فرایندهای سیاسی، گفتمان‌های سیاست خارجی ایران و روندهای سیاست خارجی از مسائلی هستند که در فصل‌هلای چهارم تا نهم این کتاب مورد بررسی قرار می‌گیرند.
کتاب «الگو و روند سیاست خارجی ایران»، تالیف ابراهیم متقی و زهره پوستچین، به همت انتشارات دانشگاه مفید قم در 354 صفحه و با قیمت 5 هزار و 500 تومان منتشر شده است.
انتهای پیام/ح20
