القاعده دستاویزی برای ورود آمریکا به یمن

به گزارش فارس، ساختار اساسی اجتماعی یمن بر محور "قبیله" استوار است، به همین دلیل قبایل نقشی اساسی در ساختار سیاسی یمن دارند. تعدد و تنوع قبایل، گرایش‌های فرهنگی و سیاسی و مذهبی آن‌ها و سوابق اختلافات میان آن‌ها به اختلاف میان نخبگان آنها نیز دامن می‌زند.
 
* اتحاد یمن و به قدرت رسیدن صالح
 
در دسامبر 1989 دو کشور "یمن شمالی" موسوم به "جمهوری عربی یمن" و "یمن جنوبی" موسوم به "جمهوری دموکراتیک خلق یمن"  با یک‌دیگر متحد شده و پس از آن "صنعا" پایتخت سیاسی و "عدن" مرکز اقتصادی و تجاری جمهوری یمن و "علی عبد الله صالح"، رییس جمهور یمن متحد شد.
علی عبدالله صالح فردی با پیشینه نظامی و فرمانده نظامی منطقه "تعز" در سال 1978 توسط مجلس رئیس جمهور یمن شمالی انتخاب شد و تا سال1990 در این منصب بود.
در سال 1990هم‌زمان با اتحاد یمن شمالی و جنوبی، او رئیس جمهور یمن متحد شد و از آن زمان تاکنون در این پست باقی مانده است.  تلاش‌های صالح جهت ماندن بر مسند قدرت موجب شد تا وی به اندیشه موروثی کردن قدرت بیفتد، اگرچه حکومت وی نام و شکل جمهوری را یدک می‌کشید، ولی انتخابات به صورت فرمایشی و صالح رقیب بلامنازع انتخابات بود.
 
* آغاز انقلاب مردمی یمن
 
با اوج گرفتن اعتراض‌های مردمی در تونس و مصر، یمن نیز شاهد انقلابی مردمی علیه صالح بود، اگرچه انقلاب یمن همانند انقلاب مصر و تونس، با پیروزی سریع همراه نبود، اما انقلابیون یمنی تاکنون ثابت کرده‌اند که با وجود به درازا کشیدن اعتراض‌ها، آنها هرگز از خواسته‌های خود کوتاه نیامده و همچنان خواهان سرنگونی رژیم حکومت هستند.
 
* حمله به کاخ ریاست جمهوری و مطرح شدن سناریوهای جدید در یمن
 
حمله‌ روز ۳ ژوئن ۲۰۱۱ به کاخ ریاست جمهوری و مجروح شدن صالح و خروج وی از یمن جهت مداوا در عربستان گمانه‌زنی‌های مختلفی را درباره علل و عوامل ترور صالح به دنبال داشت، به خصوص ‌که این گمانه‌زنی‌‌ها بر تشدید احتمال حضور القاعده در یمن، ‌به‌ویژه در جنوب این کشور تاکید داشتند و پر بیراه هم نبودند،‌ چون یکباره شاهد حضور این سازمان در جنوب این کشور شدیم که به باور بسیاری از کارشناسان این حضور با همکاری علی عبدالله صالح، دیکتاتور یمن همراه بود تا به این ترتیب صالح دو هدف را در آن واحد محقق کند،‌ از یک‌سو به بهانه سرکوب القاعده زمینه‌ساز حضور آمریکایی در یمن شود و از سوی دیگر خود به همین بهانه انقلابیون این کشور را قلع و قمح کند.
 
* نگاه آمریکا و عربستان به یمن
 
این درحالی است که نباید دور از نظر داشت، عربستان سعودی و آمریکا شیفته چنین سناریویی هستند. آنها به خوبی می‌دانند یمن یکی از کانون‌های  صادرات انرژی به غرب و کشوری است که بر یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین گلوگاه‌های انتقال انرژی جهان "باب المندب" اشراف و نظارت دارد، به همین دلیل همواره درپی اجرای سناریویی بودند که از یک‌سو سرکوب انقلابیون این کشور و از سوی دیگر امکان مداخله نظامی غرب مانند لیبی را در این کشور فراهم کند.

انتشار مستمر و تدریجی اخباری مانند شکست پی در پی طرح‌های شورای همکاری خلیج فارس در یمن و واگذار کردن پرونده آن به شورای امنیت و تهدیدهای مکرر علی عبدالله صالح درباره احتمال تسلط القاعده بر کشور و هشدارهای آمریکا درباره احتمال قدرت گرفتن این سازمان و تصرف مرکز استان جنوبی "ابین" توسط القاعده این احتمال را بیش از پیش تقویت کرده است.

در این‌جا سوالاتی مطرح می‌شود که پاسخ‌گویی به آنها مهم به نظر می‌رسد،‌ چون سرنوشت و آینده یمن در گرو آنهاست، این‌که آیا القاعده بار دیگر به برگ برنده آمریکا در معادلات منطقه‌ای تبدیل خواهد شد؟ آیا علی عبدالله صالح، دیکتاتور یمن در تلاش است، با بهره‌برداری از حضور القاعده در یمن و ناامن جلوه دادن اوضاع سرکوب انقلاب مردم این کشور را فراهم و تسهیل کند و این‌که تا چه حد احتمال پیاده شدن سناریو مداخله غرب بسان آن‌چه در لیبی رخ داد، در یمن وجود دارد؟ عربستان سعودی به عنوان خواستگاه القاعده و در عین حال تامین کننده بزرگ انرژی غرب در کجای تحولات سیاسی و امنیتی یمن قرار دارد؟
بی‌تردید نگاهی جامع‌تر به تحولات اخیر یمن بتواند از سناریوهای آینده و تحولات آینده پرده بردارد.
 
* اشغال "زنگبار" پس از هشدار آمریکا
 
یک روز پس از هشدار آمریکا درباره تهدید یمن از سوی القاعده، شهر ساحلی "زنجبار" مرکز استان جنوبی "ابین" به دست القاعده می‌افتد. خبرگزاری فرانسه به نقل از برخی منابع آگاه در این‌باره گزارش می‌دهد که برخی از طرف‌های معارض، علی عبد الله صالح را متهم به تسیلم شهر به عناصر القاعده کرده‌اند و در همین راستا "حسین محمد عرب"، وزیر کشور سابق یمن صالح را به حمایت از سازمان القاعده متهم کرده و می‌گوید که تسلیم برخی شهرها در استان ابین به القاعده از سوی صالح بی‌تردید زمینه را برای تسلط این سازمان بر زنجبار فراهم خواهد کرد.

وزیر کشور سابق یمن تاکید می‌کند: القاعده به زنجبار حمله نکرد، بلکه آن‌چه روی داد، تسلیم شهر به القاعده توسط نیروهای امنیتی صالح و ترک ده‌ها سرباز درمانده و بدون پشتیبانی در شهر توسط حکومت مرکزی بود.  

این وزیر سابق یمنی در ادامه توضیح می‌دهد که یکی از ترفندهای علی عبد الله صالح تلاش برای وارد کردن استان‌های جنوبی یمن به مرحله‌ای از آشوب و ناامنی به‌واسطه گروه‌های شبه نظامی وابسته به القاعده است.

"الصحوه" یکی از روزنامه‌های یمن در این‌باره می‌نویسد که نیروهای ارتش طرف‌دار انقلابیون با انتشار بیانیه‌ای تاکید کرده‌اند که تسلیم شهر زنجبار به القاعده با دستور مستقیم علی عبد الله صالح صورت گرفته است.

این بیانیه در ادامه با اشاره به تلاش علی عبد الله صالح برای ایجاد ناامنی و تبدیل یمن به سومالی دوم می‌افزاید: صالح دو هفته پس از مسلح کردن شبه نظامیان حامی القاعده که تحت نظر دستگاه‌های امنیتی‌اش فعالیت می‌کنند، شهر زنجبار را تقدیم آنها کرد.  

"طارق الفضلی"، رئیس جنبش جنوب یمن با اشاره به این‌که استان‌دار استان ابین از شهر زنگبار گریخته است،‌ می‌گوید: حسین صالح، استان‌دار ابین پیش از ترک مرکز این استان با من تماس گرفت و ضمن اشاره به ناتوانی در اداره امور به دلایل امنیتی درخواست کرد که سرپرستی استان‌داری را برعهده بگیرم.

اگرچه مخالفان یمنی می‌گویند، ورود بی‌دردسر نیروهای القاعده به شهرهای جنوبی یمن با همدستی علی عبد الله صالح برای وارد کردن کشور به مرحله‌‌ای از ناامنی و جنگ داخلی صورت گرفته، اما این تنها بخشی از رویدادهای جاری در فضای تحولات یمن است.

* انعکاس دادن نگرانی‌های آمریکا از القاعده در یمن
 
یک روز پیش از اشغال زنجبار توسط نیروهای القاعده، خبرگزاری رویترز در تحلیلی تحت عنوان "نگرانی آمریکا از جدال قبیله‌ای و تهدید القاعده در یمن" پس از مدت‌ها سکوت خبری درباره تهدیدات القاعده در یمن به انعکاس نگرانی‌های واشنگتن درباره فعالیت القاعده در این کشور می‌پردازد.

رویترز در تحلیل خود دقیقا از همان چیزی گزارش می‌دهد که فردای آن در یمن روی می‌دهد. در این گزارش تحلیل تصریح اظهار شده بود که یک مقام آمریکایی بدون ذکر نام خود به رویترز گفته که آمریکا از کشمکش‌های قبیله‌ای که می‌تواند مانع توافق برای انتقال قدرت در یمن باشند، احساس نگرانی می‌کند و معتقد است، القاعده تلاش می‌کند از وضعیت بی‌ثبات یمن به سود خود استفاده کند.

به این ترتیب به نظر می‌رسد، این تنها علی عبد الله صالح نیست که در قامت دیکتاتور سرکوب‌گر با القاعده یمن برای ورود کشور به مرحله آشوب و ناامنی تبانی کرده، بلکه آمریکا هم بی‌میل نیست که حضور و فعالیت القاعده را بهانه‌ای برای دخالت خود در یمن قرار دهد.
 
* القاعده مجوز ورود آمریکا به یمن
 
اشغال شهر زنجبار و تشدید تحرکات القاعده در یمن به نظر برخی کارشناسان می‌تواند به معنای مجوز ورود نیروهای آمریکایی به خاک یمن به بهانه حضور القاعده و تبدیل این کشور به سومالی دوم برای توجیه دخالت‌های خارجی نیز باشد.

موقعیت ژئواستراتژیک یمن، واقع شدن آن در کنار باب المندب و محدوده عبور نفتکش‌های جهان و همسایگی با چاه‌های نفت عربستان همه از جمله مسائلی است که نه تنها حساسیت‌ها درباره یمن را دو چندان،‌ بلکه تلاش آمریکا برای حضور در آن را چندین برابر می‌کند، چون به نظر می‌رسد، آمریکا نمی‌خواهد آنچه در مصر به ویژه در عرصه خارجی روی داد و موجب از دست رفتن این متحد استراتژیک شد، در یمن روی دهد .

این در حالی است که در تحولات یمن هیچ‌گاه نمی‌توان عربستان را نادیده گرفت، این کشور هراس شدیدی از سرایت انقلاب مردمی یمن به کشور خود دارد، لذا تمام تلاش خود را به کار گرفته و می‌گیرد تا علی عبد الله صالح را به هر ترتیب در راس قدرت نگه‌دارد.

به همین دلیل باید "سازمان القاعده" را به "مترسکی" تشبیه کرد که آمریکایی‌ها هر وقت صلاح می‌دانند، آن‌را به حرکت می‌آورند و اکنون آمریکایی‌ها تلاش می‌کنند که موضوع یمن را امنیتی کنند تا به دنبال آن سرکوب و اشغال را میسر کنند.

این واقعیتی انکارناپذیر است که القاعده به مدد سرمایه‌گذاری‌های دلاری نفتی عربستان در عرصه‌های فرهنگی و سیاسی و در سایه سلفی‌گری وهابی‌ها شکل گرفت و یمن بستر مناسبی برای رشد آن شد و اکنون آمریکا به کمک عبد الله صالح تلاش می‌کند، با استفاده ابزاری از آن اهداف مورد نظر خود در یمن را محقق کند.

انتهای پیام/++