دسته‌های زنجیرزن به عشق حسینیه‌ دل نوحه می‌خوانند

به گزارش خبرگزاری فارس از پلدختر، دوباره فصل محرم شد دوباره سینه سیه پوش است» ... و باد، پرچمت را تکان داد و شانه‌های محرم لرزید.
دسته‌های زنجیرزن عشق، در صحن حسینیه‌ دل نوحه می‌خوانند.
 آسمان، غرق در شیون فرشتگان عزادار است و از چشمان زمین، فرات، اشک جاری، محرم است و فصل آتش و عطش، حماسه و نیایش، خنجر و فرات و زخم و خون.
آنان که مسافر کربلا نشدند، پشت به قبله نماز خواندند و آن‌ها که در شب عاشورا، «سوار بر مرکب تاریکی شب» شدند و گریختند، نماز را از نیمه رها کردند، خوشا آنان که با آخرین قد قامت عشق، قیامت کردند!
«اشارات» این ماه، رنگ و بوی محرم گرفته است، هر چند تا خواستیم از حنجره‌ قلم، زخم هفتاد و دو ستاره‌ دنباله‌دار را مویه کنیم، زبان قلم  آتش گرفت و چند سطر بیشتر نتوانست اشاره کند.
محرم نخستین ماه از ماه‌های 12‌گانه قمری و یکی از ماه‌های حرام است که در دوران جاهلیت و نیز در اسلام، جنگ در آن تحریم شده بود.
شب و روز اول محرم به عنوان اول سال قمری دارای نماز و آداب خاصی است که در کتاب شریف مفاتیح‌الجنان بیان شده است.
محرم، ماه حزن و اندوه و عزاداری شیعیان در شهادت حضرت امام حسین(ع) است.
حوادث و وقایع فراوانی در ماه محرم رخ داده است، غزوه ذات الرقاع، فتح خیبر، ازدواج حضرت زهرا، ورود امیرمؤمنان علی(ع)، حادثه خونین کربلا ـ تاسوعا و عاشورا و شهادت امام حسین(ع) و اسارت خاندان امام به کوفه و شام و ...
همچنین نقل است که به خلافت رسیدن عثمان، قتل محمد امین برادر مأمون عباسی، قتل جعفر برمکی و انقراض آل برمک و دولت برامکه، واقعه هولاکو و مستعصم و انقراض دولت بنی‌عباس در این ماه بوده است.
عروج حضرت ادریس به آسمان، استجابت دعای حضرت زکریا(ع)، عبور حضرت موسی (ع) از دریا و غرق شدن فرعونیان در نیل و عذاب اصحاب فیل نیز در ماه محرم رخ داده است.
آری محرم، ماهی است که عدالت در مقابل ظلم و حق در مقابل باطل قیام کرده و به اثبات رسانده است، که در طول تاریخ، همیشه حق بر باطل پیروز شده است.
محرم ماهی است که به وسیله سید مجاهدان و مظلومان اسلام زنده شده  و از توطئه عناصر فاسد و رژیم بنی‌امیه که اسلام را تا لب پرتگاه برده بودند رهایی بخشید.
این خون سیدالشهدا است، که خون‌های همه ملت‌های اسلامی را به جوش می‌آورد.
ماه محرم برای مذهب تشیع ماهی است که پیروزی، در متن فداکاری و خون به دست آمده است.
محرم ماه نهضت بزرگ سید شهیدان و سرور اولیای خداست که با قیام خود در مقابل طاغوت، تعلیم سازندگی و کوبندگی به بشر داد و راه فنای ظالم و شکستن ستمکار را به فدایی دادن و فدایی شدن  دانست و این خود سرلوحۀ تعلیمات اسلام است برای ملت‌ها تا آخر دهر.
با حلول ماه محرم، ماه حماسه و شجاعت و فداکاری آغاز شد.
ماهی که خون بر شمشیر پیروز شد، ماهی که قدرت حق، باطل را تا ابد محکوم ‍«و داغ باطله » بر جبهه ستمکاران و حکومت‌های شیطانی زد.
ماهی که به نسل‌ها در طول تاریخ ، راه پیروزی بر سر نیزه را آموخت، ماهی که شکست ابر قدرت‌ها را در مقابل کلمه حق، به ثبت رساند، ماهی که امام مسلمانان راه مبارزه با ستمکاران تاریخ را به ما آموخت.
 
* گوشه‌ای از رسوم عزاداری محرم در لرستان

به گزارش خبرنگار فارس در پلدختر، چند روز قبل از شروع ماه محرم اهالی لرستان و سایر مناطق، خودشان را برای عزاداری شهدای کربلا آماده می‌کنند.
اغلب مردم در روز نخست پیراهن سیاه می‌پوشند و پرچم سیاه بر خانه‌های خود نصب می‌کنند و یا بازوبندهای سیاه را با نوشته‌های یا حسین، یا حسین مظلوم، و ... به بازو می‌بندند.
برای به جا آوردن نذرهای خویش که غالباً خوراکی هستند برنج، روغن، آرد، شکر، گلاب و زعفران و سایر مواد لازم را از این قبیل تهیه می‌کنند.
هر محله‌ای علم‌های خود را سر گذارها و خیابان‌های اصلی برپا می‌کنند، صدای ساز و دهل که آهنگ غم انگیز چمریونه می‌نوازد در محله و کوچه‌های اطراف به گوش می‌رسد.
سینه‌زن‌ها و رنجیرزن‌ها که عزاداران اصلی هستند، دسته دسته گرد می‌آیند، شعرها و ابیات روزهای نخست عزاداری بیشتر از این قبیل است:
هر که دارد عشق شاه کربلا عریان شود ـ گر تکبر می‌کند از این عزا بیرون شود، یا: محرم آمد و عیشم عزا شد ـ حسینم وارد کرب و بلا شد ـ ماه محرم چو پدیدار شد ـ خون بدل احمد مختار شد.
وقتی دسته‌های سینه‌زن و زنجیرزن جمع شدند، به سوی حسینیه‌ها و مساجد و مراکز شهر حرکت می‌کنند.
روش سینه‌زنی در خرم‌آباد به این صورت است، اول نشسته و با یک دست سینه می‌زنند بعد وقتی نوحه‌خوان فریاد می‌زند‌، ای وای شهیدا به دشت کربلا، همگی سرپا می‌ایستند و ضمن جواب دادن به نوحه‌خوان در مقابل هم با دو دست به شدت به سینه می‌زنند و بعد از مسجد یا حسینیه به عزاخانه دیگری می‌روند.
روز هفتم را اهالی تراش عباس می‌دانند در این روز همگی به حمام می‌روند و پس از اصلاح سرو صورت و نظافت کامل، لباس‌های تمیز می‌پوشند.
از روز هفتم به بعد عده‌ای برای افروختن آتش در صبح عاشورا به جمع کردن و گردآوری هیزم می‌پردازند. زیرا اگر در روز عاشورا برف و باران ببارد و یخبندان هم باشد عزادارانی که نذر دارند، حتماً باید در گل بیفتند، به همین خاطر عده‌ای دور خانه‌ها می‌گردند و با خواندن جملاتی تقاضای هیزم می‌کنند، مردم نیز با کمال میل به آنان هیزم می‌دهند.
"چویی هیمه در نن داس نذر حسین و عباس
برای روز عاشورا خاک نرم و مخصوصی بنام گل باغ چاله (گل رس) آماده می‌کنند و در میدان‌های بزرگ و کوچک شهر می‌ریزند.
شب‌ها در جلوی دسته‌های سینه زنی چلچراغ حرکت می‌کند که در حدود 30 تا 40 چراغ توری را به طرز جالب، دیدنی و با مهارت خاصی بر پایه‌ای صلیب مانند و چوبی سوار می‌کنند و به وسیله یک نفر زورمند و کارآزموده که همه ساله نذر دارد حمل می‌شود.
صبح خیلی زود، قبل از طلوع آفتاب صدای آشنا و دلگیرانه ساز و دهل که نوای چمریونه می‌نوازد، همه را سراسیمه به سوی میدان شهر و خره (گل) عاشورا می‌خواند.
دسته دسته افراد سینه زنی که از سر تا بپا در گل غلت خورده‌اند در میدان می‌چرخند و یا در اطراف آتش‌های جای جای میدان محله بر سر می‌زنند و هی روو  هی روو می‌کنند.
در میانه میدان دسته‌ای به دنبال ذوالجناح هستند و فریاد می‌زنند: ای ذوالجناح با وفا پس کو حسین من (دسته اول) - ای مرکب شیر خدا پس کو حسین من (دسته دوم)
و یا: این بدن از کیست که سر ندارد، عزیز زهراست کفن ندارد - زاده زهراست عزیز زینب ـ بی‌کس و یاور صحت ندارد.
پس از چند ساعت عزاداری بی‌ریا و بدون تکبر و صادقانه و جان‌سوز گلی‌ها و تمام سینه زنان و عزاداران به سوی مرکز شهر حرکت می‌کنند و این مراسم تا ظهر عاشورا ادامه دارد.
پایان عزاداری و مراسم روز عاشورا با ضرب‌المثل طوق اشگس اعلام می‌شود.
طوق بر وزن سوق علامت ویژه و عمودی عزاداران ماه محرم در لرستان است، محور اصلی چوب نسبتاً بلندی است به طول هشت تا 10 متر که از یک متر به بالا از چند حلقه که مرکز آن‌ها چوب اصلی است تشکیل می‌شود.
یک پارچه از جنس مخمل دور حلقه‌ها می‌بندند و در بالا و انتهای آن یک قندیل نقره قرار می‌دهند و اطراف آن‌را با نوارهای رنگی ریشه‌دار و آینه‌های کوچک زینت می‌دهند.
اصطلاح (طوق اشگس) از آن زمان باقی مانده است که به صورت یک ضرب‌المثل در بین مردم جا افتاده است و هر وقت جریانی پیچیده و یا جلسه و مجلسی پایان می‌پذیرد می‌گویند: طوق اشگس به این معنی که موضوع خاتمه یافت.
به ویژه در ظهر عاشورا که مراسم سوگواری پایان می‌پذیرد و عزاداران متفرق می‌شوند این مثل کاربرد بیشتری دارد.
قمه‌زنی و تعزیه‌خوانی از روزگاران بسیار دور در خرم‌آباد و سایر مناطق لرستان مرسوم بوده و در حال حاضر نیز انجام می‌گیرد، به ویژه تعزیه خوانی در شهرستان بروجرد و بخش‌های تابعه آن به نحو شایسته و با شکوهی خاطره جان‌سوز کربلا را یادآور می‌شود.
دختران چهل منبری، از اول صبح عاشورا، دخترانی سیاه پوش و نقاب‌دار با پای بدون کفش به صورت گروهی، مجالس عزا و حسینیه‌های شهر را می‌گردند، و با نیت و خواست‌های مختلف به ویژه بخت گشایی در هر جلسه و مراسم عزاداری یک شمع روشن می‌کنند، تا 40 منبر را سر بزنند و 40 شمع روشن کنند.
مراسم شام غریبان حسین، از عصر عاشورا به مدت سه شب با انجام مراسم شام غریبان عزاداری می‌کنند. هر نفر از عزاداران یک دستار سیاه مخصوص بنام کت را به سر و گردن و شانه‌های خود می‌پیچاند و در عزا شرکت می‌کند.
پیمایش دسته گهواره‌ای سیاه پوش را بر دوش می‌کشند نفر بعدی یک تک روی سر دارد که مقداری نان و حلوا و شمع روشن را درون آن حمل می‌کند، کسی دیگر نیز گاه‌گاهی مشتی کاه روی سر عزاداران می‌پاشد و با ورود آنان به مجالس عزا چراغ‌ها را خاموش می‌کنند.
در طول راه و در مساجد و عزاخانه با کمک نوحه خوان خود این اشعار را همراه با نوای غم انگیز فلوت می‌خوانند:
حسین گمشدم ای رودم ای رود،  نهال خم شدم ای رودم ای رود -روم گویم به زینب کنج زندان .                                       
شام غریبان حسین امشب است امشب است ، غلغله در ارض و سماء امشب است امشب است
بدین ترتیب مراسم و آداب عزاداری ماه محرم به پایان می‌رسد.
انتهای پیام/صا10