عواید تلاش طاقت‌فرسای زرشک‌کاران در جیب دلالان

به گزارش خبرگزاری فارس از بیرجند، زرشک درختچه‌ای است تیغ‌دار به طول یک تا پنج متر که چوب آن به رنگ قرمز، قهوه‌ای یا زرد و برگ‌های آن بیضی شکل با دندانه‌های اره‌ای و میوه‌اش قرمز رنگ بیضوی شکل و ترش مزه‌ است.
در نیمه اردیبهشت ماه به بعد وقت شکوفه دادن بوته زرشک است، غنچه‌های زرد رنگ که در فصل پاییز وقتی که میوه آن می‌رسد و رنگ قرمز گیلاسی به خود می‌گیرند. زرشک بومی مناطق معتدل و نیمه استوایی اروپا، آسیا، آفریقا، آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی است.
 
* ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده زرشک در دنیاست
کشور ایران بزرگترین تولیدکننده زرشک در دنیا است که در این میان استان خراسان جنوبی با در اختیار داشتن بیشترین اراضی زیرکشت این محصول، بالاترین سطح تولید زرشک دنیا را در اختیار دارد.
زرشک در زبان فارسی به نام‌های ورزاج یا ورزک هم گفته می‌شود که حکیم زکریای رازی آن را برای هارون الرشید خلیفه عباسی مفید تشخیص داد.
 
*زرشک قاینات مشهور به یاقوت سرخ است
اما زرشک قاینات که به نام یاقوت سرخ مشهور است از نوع بی‌دانه بوده که ارتفاع بوته آن به دو متر می‌رسد. برگ‌های آن بیضی شکل و دندانه‌دار است که این برگ‌ها به صورت دسته‌ای در کنار تیغه‌ها می‌رویند.
گل‌های زرد رنگ بسیار زیبای آن شامل شش کاسبرگ، شش گلبرگ و شش پرچم است که در اردیبهشت و خرداد ظاهر می‌شود و چشم هر رهگذری را خیره می‌کند.
محصول آن بر روی شاخه‌های یک‌ساله و باروری آن به صورت یک سال در میان است.
گیاه زرشک مقاوم در برابر شوری و کم‌آبی است که با بافت خاک و آب (EC) در خراسان جنوبی سازگاری دارد.
مصرف طبی زرشک به دوره مصر باستان می‌رسد که فراعنه و ملکه‌ها، این گیاه را با تخم رازیانه به منظور درمان طاعون مصرف می‌کردند.
امروزه، گفته می‌شود این گیاه درد مفصلی، روماتیسم و تورم ناگهانی پسوریازیس را تسکین می‌بخشد.
انواع عفونت‌هایی که زرشک می‌تواند در درمان آنها مؤثر واقع شود عبارت است از عفونت گلو، مجاری ادراری، مجاری معده‌ای و روده‌ای، ریه‌ها و عفونت‌های مخمری و اسهال.
 
* کمبود منابع آبی مشکل جدی کشاورزان زرشک‌کار
محمدرضا مصطفایی، یکی از کشاورزان روستای گیت در درمیان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس با اشاره به مشکلات زرشک‌کاران افزود: کمبود منابع آبی یکی از مشکلات جدی کشاورزان در استان است که باید با استفاده از روش‌های جدید آبیاری و استفاده از فناوری‌های جدید در حل این مشکل گامی اساسی برداشته شود.
وی ادامه داد: با وجود خشکسالی‌های چندین ساله و خشکیدن بسیاری از درختان مثمر، درختان زرشک منطقه در برابر این پدیده مقاومت کرده و همچنان موجب رونق روستاهای این شهرستان هستند.
این زرشک‌کار شهرستان درمیان نوسان قیمت زرشک، شرایط سخت نگهداری و برداشت طاقت فرسای این محصول را از مهم‌ترین مشکلات زرشک‌کاران برشمرد.
مصطفایی خاطرنشان کرد: خرید تضمینی و توافقی این محصول موجب رغبت کشاورزان بر تولید بهتر محصولات کشاورزی به ویژه زرشک شده است.
علی عباسی، یکی دیگر از زرشک‌کاران خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس نیز خواستار شناسایی زمینه‌های صادرات این محصول به دیگر کشورها شد و گفت: باید با تبلیغات مناسب و اطلاع‌رسانی دقیق علاوه بر ایجاد زمینه افزایش قیمت این محصول و تبیین مزایای طبیعی و دارویی زرشک، زمینه به دست آوردن بازار این محصول در دیگر کشورها را فراهم کنیم تا دیگر شاهد رکود بازار و ضرر و زیان کشاورزان به این محصول نباشیم.
وی گفت: به علت عدم وجود صنایع فرآوری محصول زرشک اغلب این محصول پس از تولید توسط تجار به استان‌های اصفهان، تهران و به ویژه استان خراسان رضوی و کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر می‌شود.

*احداث سردخانه و بارگاه زرشک برای استفاده زرشک‌کاران
این زرشک‌کار عدم استقرار صنایع تبدیلی و بسته بندی زرشک در سطح استان، کمبود بارگاه‌های بهداشتی مخصوص خشک کردن زرشک، نوسانات قیمت وعدم خرید توافقی، نبود سردخانه برای نگهداری محصول را از مهم‌ترین مشکلات زرشک‌کاران بر شمرد.
عباسی گفت: به دلیل هوای سرد منطقه و عرضه دیرتر به بازار از کیفیت بالایی برخوردار است و به صورت چمدانی به کشورهای اروپایی و حوزه خلیج فارس صادر می‌شود.
وی در ادامه خواستار احداث سردخانه، بارگاه زرشک برای استفاده زرشک کاران و استقرار کارخانه‌های فرآوری، صنایع مبدل و بسته بندی این محصول در سطح استان برای زرشک‌کاران شد.
احمدرضا رضایی، یکی دیگر از زرشک‌کاران روستای گیت شهرستان درمیان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس با بیان اینکه در این روستا 95 درصد محصول روستا را باغات زرشک در برمی‌گیرد، اظهار داشت: برخوردار نبودن کشاورزان از آموزش‌های لازم برای خشک کردن و برداشت زرشک در زمان مناسب، نبود امکانات لازم برای خشک کردن زرشک، وجود دلالان و واسطه‌گران را از مشکلات موجود زرشک‌کاران عنوان کرد.
وی عدم اختصاص اعتبارات لازم به کشاورزان برای بهسازی باغات و مبارزه با علف‌های هرز و آفات و کود‌‌ دهی مناسب و استفاده از روش‌های نوین آبیاری، نبود خرید تضمینی محصول زرشک از طرف دولت را از دیگر مشکلات زرشک کاران دانست.
رضایی همچنین خواستار ایجاد صنایع تبدیلی زرشک و توسعه تبلیغات زرشک در سطح کشور شد.
 
*تولید سالانه 9 هزار تن زرشک در خراسان جنوبی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در بیرجند و در پاسخ به مشکلات زرشک‌کاران استان اظهار داشت: در راستای حمایت از زرشک‌کاران و رفع مشکلات انبارداری و خشکاندن در سال‌های اخیر تسهیلات قابل توجهی برای ساخت مکان‌های مناسب در اختیار متقاضیان قرار گرفته است.
غلامرضا هادربادی ادامه داد: برای ارتقای جایگاه محصول زرشک و توسعه کشت آن در کشور باید توجه ویژه‌ای صورت گیرد و در این زمینه باید تبلیغات گسترد‌ه‌ای انجام شده و درباره مشکلات این محصول اطلاع‌رسانی شود.
وی از تولید سالانه 9 هزار و 153 تن زرشک در خراسان جنوبی خبر داد.
هادربادی با بیان اینکه زرشک در مناطق مختلف ایران دارای نام‌های محلی زیادی است، اظهار داشت: در کشور ما انواع زرشک به ویژه نوع بی‌دانه آن از بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی دارای اهمیت هستند.
وی ادامه داد: انواع دانه‌دار آن با پراکنش وسیعی که در سطح کشور دارد و به دلیل مصرف غذایی در خوراک‌های محلی، استفاده از بخش‌های مختلف گیاه در تهیه داروهای سنتی اهمیت دارند.
 
*کشت زرشک در جنوب خراسان 200 سال قدمت دارد
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه کشت و پرورش زرشک در جنوب خراسان بیش از 200 سال قدمت دارد، تصریح کرد: این درختچه مقاوم و سازگار به عنوان یکی از اجزای پوشش سبز طبیعی، نقش مهمی را در حفاظت از خاک و جلوگیری از فرسایش آن در مناطق کوهستانی کشور بازی می‌کند.
هادربادی ادامه داد: این درختچه به دلیل سازگاری فوق‌العاده با شرایط سخت محیطی به ویژه در مناطق کوهستانی به عنوان یکی از اجزای پوشش سبز نقش مهی را در جلوگیری از فرسایش خاک به عهده دارد و از این درختچه علاوه بر تولید محصول می‌توان در توسعه فضای سبز بهره جست.
وی گفت: از سوی دیگر به دلیل خصوصیات منحصر به فرد جزو گیاهانی است که کمترین مبارزه شیمیایی با آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز صورت گرفته که این امر در حفظ محیط زیست و سلامت جامعه بسیار تاثیرگذار بوده و می‌تواند به عنوان یک محصول ارگانیک در بازارهای داخلی و خارجی ارائه شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با اشاره به خواص دارویی زرشک افزود: از زرشک در کاهش قند خون، کلسترول، فشار خون، التهاب، ترک اعتیاد، ضد تومور و مقوی قلب به عنوان داروی موثر نام برده شده است.
هادربادی با بیان اینکه زرشک به عنوان چاشنی تزیین غذا به دلیل رنگ و طعم دلپذیر آن در سفره‌های ایرانی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اظهار داشت: خانواده‌ها باید بیشتر از این ماده غذایی استفاده کنند.
 
*98 درصد سطح زیر کشت زرشک کشور در خراسان جنوبی است
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه 98 درصد سطح زیر کشت زرشک کشور در خراسان جنوبی است، تصریح کرد: سطح زیر کشت زرشک در کشور 10 هزار و 736 هکتار است که در خراسان جنوبی این میزان به 10 هزار و 619 می‌رسد.
گزارش از علی حسنی
انتهای پیام/خ۱۰