به گزارش خبرگزاری فارس از مشهد، پیش از ظهر امروز به مناسبت ولادت حضرت زینب کبری (س) چهلمین مراسم سه شنبه‌های فرهنگی آستان قدس رضوی در موزه قرآن و هدایای مقام معظم رهبری واقع در حرم مطهر رضوی برگزار و طی آن قدیمی‌ترین اسناد پرستاران و بیمارداران دارالشفای آستان قدس، موجود در گنجینه رضوی رونمایی و معرفی شد.
رئیس دانشکده پرستاری مشهد در این مراسم گفت: قدمت پرستاری نوین در ایران به سال 1295 هجری شمسی برمی‌گردد که اولین دانشکده پرستاری در ارومیه و تبریز شکل گرفت و بعد از آن بقیه دانشکده‌های پرستاری ایجاد شد و دانشکده پرستاری و مامایی مشهد از اولین دانشکده‌های پرستاری کشور است.
عباس حیدری بیان کرد: در گذشته آموزش به این صورت نبوده که لیسانس داده شود ولی به بیمارداران آموزش داده می‌شد، در سال ۱۳۳۷ دانشکده جرجانی و دانشکده پرستاری نرجس بوده است که بعد از شکل‌گیری انقلاب اسلامی با آموزشگاه‌های کوچکتر دیگری هم کارآموز تربیت می‌کردند که همه با هم ادغام شده و مجتمع آموزشی و پژوهشی در زمینه پرستاری زیر نظر بهداری شکل می‌گیرد.
وی همچنین تشریح کرد: پس از آن در سال ۱۳۶۵ وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی به وجود آمد که در گذشته وزارت بهداری صرفا خدمات ارائه می‌داد و آموزش هم زیر نظر بهداشت قرار گرفت، دانشگاه علوم پزشکی ارتباط تنگاتنگی با آستان قدس رضوی داشته و از همان ابتدا دانشجوی لیسانس تربیت می‌کرد.
رئیس دانشکده پرستاری مشهد با بیان اینکه دانشکده پرستاری مشهد از اولین دانشکده‌هایی بود که در تحصیلات تکمیلی هم دانشجو گرفت، ادامه داد: ما اکنون در مقطع فوق دانشجو تربیت می‌کنیم و از سال ۱۳۸۵ رشته کارشناسی ارشد را افزایش دادیم و ۱۰ رشته فوق لیسانس داریم، دکترای پرستاری را از سال ۸۶ پذیرش می‌کنیم جزو سه دانشکده برتر و برد پرستاری شرق کشور هستیم که برنامه‌ریزی رشته‌ای زیر نظر دانشکده پرستاری مشهد بوده و این افتخار شهر ما است.
حیدری ضمن اشاره به این موضوع که حدود ۵۶ نفر هیأت علمی داریم که رتبه علمی آنها از استاد تمام و مربی و استادیار و دانشیار است که کار آموزشی و پژوهشی انجام می‌دهند، در خصوص جایگاه پرستاری کشور گفت: در سطح بین‌المللی حدود ۱۹۰ دانشکده پرستاری داریم که کشور ما جزو کشورهای پیشرو در پرستاری است.
وی ضمن تاکید بر اینکه کشور ما یکی از کشورهای مطرح در زمینه پرستاری است، افزود: در مقاله‌ای دبیر انجمن پرستاری گفته است «ما می‌توانیم مدل پرستاری ایران را به عنوان یک مدل به دنیا معرفی کنیم»، در مجلات معتبر درباره پرستاری ایران مطلب داریم.
رئیس دانشکده پرستاری مشهد با اشاره به اینکه برای پرستاران ما محدودیت‌‌های وجود دارد که متناسب با خدمات خود به لحاظ جایگاه مادی و معنوی دیده نمی‌شوند، گفت: لازم است به آنها توجه شود، مقام معظم رهبری می‌فرمایند «برای شما که پرستار هستید این مطلب روشن است و بسیاری از مردم هم می‌دانند اما فرهنگ عمومی جامعه باید این را به درستی درک کنند که برای حفظ سلامتی در جامعه، جامعه پرستاری در اولویت قرار دارد» اما توجه به این امر چندان توجه نمی‌کنند.
حیدری در ادامه تاکید کرد: اگر به پرستاری توجه شود و پرستاران ما هم وظیفه خود را به درستی انجام دهند، بسیاری از مشکلاتی که در بیمارستان‌ها وجود دارد می‌تواند با اقدام علمی پرستاری پوشش داده شود و پرستار می‌تواند با دقت و مراقبت خوب، بیمار را از مرگ حتمی نجات دهد.
وی همچنین تصریح کرد: جایگاه پرستاری بسیار ارزشمند است و اگر بخواهم بگویم پرستاری چیست، باید بگویم حرفه‌ای است که علم را با عشق و اخلاق توأم می‌کند.
وجود 20 هزار برگ سند دارالشفا در موزه حرم مطهر
سرپرست گروه اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در بخش دیگری از این جلسه در رابطه با تاریخچه اسناد دارالشفا گفت: در مرکز اسناد بالغ بر ۲۰هزار برگ سند دارالشفا از دوره صفوی تا دوره پهلوی اول نگهداری می‌شود که با توجه به اسناد، اصطلاح «دارالشفا» از اواسط قرن یازدهم متداول شده که قبل از آن «مریض‌خانه» یا «بیمارخانه» عنوان رایج بوده است.
سالم حسین‌زاده ادامه داد: اصطلاح «پرستار» و «پرستاره» از اواخر دوره ناصرالدین شاه رایج شده مناصب و مشاغل شامل حکیم، حکیم باشی، طبیب به عنوان رئیس، ناظر به عنوان مدیر داخلی، شربت‌دار به عنوان مسؤول داروخانه، بیماردارباشی یا سرپرستان، بیماردار یا پرستار، خدمه بیمار یا بهیار، دلاک، سرایدار یا مسؤول انتظامات، چشم‌پزشکی است.
وی با بیان اینکه تمامی مشاغل مذکور دارای شرح وظایف مشخص و مواجب نقدی و غیرنقدی معینی بوده که به فراخور میزان توانایی و کار و میزان حضور در محل، پرداخته می‌شده است، بیان کرد: ساختار تشکیلات پرستاری در بیمارخانه حضرتی در عصر صفوی که تحت نظر شربت دار باشی اداره می‌شد، شامل بیماردارباشی و بیماردار و خادم بیماران بوده‌است.
سرپرست گروه اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی یادآور شد: بیماردارباشی مانند سرپرستار امروزی مسؤول برنامه‌ریزی نوبت‌های کاری و اعلام حضور و مدت خدمت آنها به سرپرست دارالشفا بوده و لازم بوده از سواد کافی برخوردار باشد، بیماردار یا پرستار وظیفه مراقبت از بیماران را به عهده داشته و با توجه به جدا بودن بخش‌های زنانه و مردانه در بیمارخانه بیمارداران مرد در بخش مردانه و بیمارداران زن در بخش زنانه مشغول به کار بودند.
حسین‌زاده بیان کرد: خادمان یا بهکاران افرادی از کارکنان بودند که وظایفی از قبیل کمک پرستاری، شستشوی ملحفه و لباس و رختخواب بیماران و پاکیزه نگهداشتن اتاق‌ها را بر عهده داشتند، بیمارداران و خادمان بیماران معمولا نسبت به سایر پرسنل از سواد کمتری برخوردار بودند اما به لحاظ تجربه دارای آموزش‌های کافی بودند.
وی با اشاره به اینکه در بیمارخانه حضرت دو نوع بیمار مراجعه می‌کردند، تصریح کرد: بیماران سرپایی که پس از معاینه و دریافت دوا(دارو) در محل اقامت رسیدگی می‌شدند و بیمارانی که به تشخیص حکیم باشی وضعیت نامناسبی داشتند و باید تحت نظر اطبا مراقبت می‌بودند؛ در دارالشفا پذیرش می‌شدند.
سرپرست گروه اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی بیان کرد: بیمارداران به سبب نذر خدمت یا اعتبار پدران شان مشغول به کار می‌شدند، با توجه به سختی کار و شیفت شب به نسبت سایر مشاغلِ دارالشفا و رعایت موازین شرعی، ارتباط نسبی و سببی در طول تاریخ میان بیشتر کارکنان مشهود است.
حسین‌زاده گفت: برخی تصور می‌کنند شغل پرستاری از زمان بیمارستان‌های امروزی است، با توجه به اسناد آستان قدس رضوی شغل بیمارداری در بانوان از دوران صفوی مرسوم بوده و به وسیله بیمارداران زن مراقبت می‌شده است.
وی تشریح کرد: نخستین اسناد کار بیمارداران به قرن یازدهم برمی‌گردد که قاسم بیماردار و سلطان علی محمد بیماردار از نخستین بیمارداران دارالشفا بودند.
سرپرست گروه اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی خاطرنشان کرد: از آنجا که استفاده از نام خانوادگی در دوره قاجار مرسوم نبوده، افراد با نام و نام پدر و عنوان شغلی شناخته می‌شدند و بیمارداری برای پسوند افراد به کار می‌رفت.
حسین‌زاده ضمن اشاره به اینکه سابقه دارالشفا در کنار حرم ائمه اطهار به قرن ششم برمی‌گردد، مطرح کرد: سال ۱۲۸۷ هجری قمری میرزا جعفر خان مشیرالدوله، دارالشفای حضرت را که بین درب مسجد گوهرشاد و مدرسه پیرازد بود را مناسب دارالشفا نمی‌داند و ساختمان دارالشفا را در بالاخیابان ایجاد می‌کند که اکنون هم در همان محدوده است.
وی خاطرنشان کرد: ۵۰ سال بعد یکی از افرادی که در تاریخ پزشکی معروف است دکتر امیر اعلم، دارالشفا را سر و سامان می‌دهد و هسته‌های اولیه دانشکده پرستاری مشهد توسط وی ایجاد می‌شود و بنیانگذار جمعیت هلال احمر و اولین کسی است که پیشنهاد ساخت بیمارستان امام رضا (ع) را می‌دهد و مخالف شدید میسیونرهای آمریکایی و انگلیسی در مشهد بود چرا که آنها به خاطر فعالیت‌های تبلیغی خود کار می‌کردند.
گفتنی است، در پایان این جلسه از اسناد مربوط به دارالشفای رضوی از دوره صفویه تا پایان دوران قاجار و بیمارداران رونمایی و از رئیس دانشکده پرستاری مشهد تقدیر به عمل آمد.
انتهای پیام/ ۷۰۰۶۸/ح
