به گزارش خبرگزاري فارس كودتاي 28 مرداد 1332 يك اتفاق بزرگ در تاريخ ايران و سرآغاز دوره‌اي جديد از حاكميت ديكتاتورمابانه رژيم پهلوي بود.
از سويي ديگر از نظر سياست خارجي مقعطي خاص براي جابه جايي نقش‌هاي استعماري دو قدرت مطرح آن روز يعني آمريكا و انگليس بود. از اين رو دولت ايالات متحده بيش از پيش روابط سياسي خود را با حاكميت ايران گسترش داد و حضور پررنگ‌تري در معادلات منطقه پيدا كرد.
كودتاي 28 مرداد حاصل رويداد تلخ ديگري هم بود آن هم پراكندگي و پاشيدن بذر تفرقه، نفاق و دشمني در صفوف نيروهاي ملي و مذهبي بود. اتحاد اين نيروها تا پيش از اين ثمراتي از جمله ملي شدن صنعت نفت و پيروزي ملت در 30 تير و فرار شاه از ايران را در پي داشت، اين ميوه شيرين، بعدها بواسطه عدم بهره‌برداري مناسب از فرصت‌ها كم كم فاسد شد و تلخي حاصل از چشيدن آن تا سالهاي سال در كام ملت ايران باقي ماند.
اسنادي كه در ذيل ارائه خواهد شد، مروري بسيار كلي و گذرا بر اين حادثه تاريخي است.
اين اسناد با همكاري سازمان اسناد انقلاب اسلامي تهيه شده است.
سند شماره (1)
وزارت كشور
ژاندارمري كل كشور
تلفنگرام
فرماندهي پادگان ژاندارمري
طبق امريه ستاد ارتش در اجراي صبحگاه و شامگاه از ذكر نام شاه خودداري شود، علهذا در اجراي امر اقدام مقتضي معمول داريد.
رييس ستاد ژاندارمري كشور- سرهنگ ستاد مالك-25/5/32
سند شماره (2)
وزارت كشور
محرمانه مستقيم
فرمانداري
در اين موقع محمدرضا پهلوي در بغداد توقف كرده‌اند ضرورت دارد با كمال هوشياري مراقب اوضاع و حركات در مرز بوده و منتهاي جديت از طرف كليه مامورين مربوطه معمول گردد كه كوچكترين حركتي از نظر آنان پنهان نماند،در مواقع لزوم اخذ تماس و كسب اخبار از ژنرال فونسولگري ايران در بصره مقيد خواهد بود. قدغن فرماييد جريان امور را مرتباً به اطلاع استانداري برسانند.
استاندار استان ششم - سرتيپ مظفري
سند شماره (3)
خيلي خيلي فوري- محرمانه است
رياست بانك ملي ايران
1-آقاي دكتر محمد مصدق در تاريخ 16 ارديبهشت ماه جاري ضمن بيانانت خود در دادگاه تجديد نظر مطالبي به مضمون زير اظهار نمودند: شخصي بنام ادوارد دونالي چند روز قبل از روز 28 مرداد ماه 1322 به موجب چك شماره 703352 مبلغ 32600000 ريال وجه از بانك ملي دريافت نموده و براي رستاخيز روز 28 مردادماه به مصرف رسانده است.
ضمناً آقاي دكتر مصدق عنوان نمودند:
اگر جريان برخلاف گفته ايشان است بانك ملي ايران مراتب را تكذيب نمايند.
2-هرچند گفتار آقاي دكتر محمد مصدق ارزش قانوني و منطقي ندارد با اينحال با توجه به اين كه نامبرده اطلاعات ديگري از موضوع در اختيار نداشته است به منظور روشن شدن افكار عمومي متمني است مقرر فرماييد به دادستاني ارتش اعلام نمايند چك شماره 703352 را چه شخصي صادر نموده، مبلغ آن چه بوده است با تصريح تاريخ صدور چك و تاريخ پرداخت و گيرنده وجه از طرف بانك ملي ايران
در خاتمه در اختيار گذاشتن هر گونه نظريات و توضيحات اضافي از طرف آن بانك موجب مزيد امتنان خواهد بود.
دادستان ارتش - سرتيپ آزموده
سند شماره (4) بخش‌هايي از قرار مجرميت مصدق
وزارت دفاع ملي
اداره دادرسي ارتش
تيمسار دادستان ارتش
فرار مجرميت
مقدمه - در تاريخ 28 مردادماه 1332 كه با اعمال خلاف قانون دكتر محمد مصدق كه با تكيه به ارتش در نتيجه استفاده از مقام وزارت دفاع ملي سابق خاتمه داده شد. تيمسار سرتيپ تقي رياحي رييس ستاد ارتش سابق نيز كه براي رسيدن به مقاصد خود با تكيه به قدرت دكتر محمد مصدق (كه منظور هر دو به هم زدن اساس حكومت و ترتيب وراثت تخت و تاج و تحريص مردم به مسلح شدن بر ضد قدرت سلطنت بوده به ناچار از عهده شغل رياست ستاد ارتش كنار رفته است و متهم اولي پس از يكروز دستگير و دومي در همان روز كه در دفتر رييس ستاد ارتش حضور داشته بازداشت مي‌شود. هر دو نفر به استناد ماده 5 قانون حكومت نظامي بازداشت مي‌گردند كه پس از معرفي آنان به دادستاني ارتش چنانچه مستحضريد و با انجام تشريفات قانوني راجع به تعقيب و تحقيق از آنان اين بازپرسي شروع به تحقيقات لازم نموده است و در اولين جلسه قرار بازداشت هر دو نفر صادر( كه در نتيجه اعتراض آنان بدادگاه مراجعه و تاييد گرديده ) اينكه هر دو نفر بازداشت مي‌باشند. با شرح موضوع اتهام و مشخصات متهمين - نظريه بازپرس ذيلاً به استحضار مي‌رسد.
الف مشخصات متهمين
1-دكتر محمد مصدق فرزند هدايت‌الله 72 ساله دارنده شناسنامه شماره 2047 صادره از بخش 3 تهران ساكن تهران خيابان كاخ بدون سابقه كيفري - بدون شغل كه از تاريخ 29/5/32 بازداشت مي‌باشد .
2-سرتيب تقي رياحي فرزند صادق 44 ساله دارنده شناسنامه شماره 3099 صادره از بخش 9 تهران ساكن خيابان فرودرين كوچه خوزستان بدون پيشينه كيفري شغل افسر ارتش كه از تاريخ 28 مردادماه 1332 بازداشت مي‌باشد.
ب- موضوع اتهام
نامبردگان متهمند كه به منظور بر هم زدن اساس حكومت و ترتيب وراثت تخت و تاج و تحريص مردم به مسلح شدن بر ضد قدرت سلطنت سوء قصد كرده‌اند كه جريان اعمال آنان به شرح زير به استحضار مي رسد.
خاطر تيمسار دادستان ارتش مستحضر است كه وضع كشور قبل از روز 25 مردادماه از لحاظ اقتدار قوه قضاييه وقوه مجريه و قوه مقننه از چه قرار بوده است بطور خلاصه قواي سه گانه مزبور در وجود دكتر محمد مصدق متمركز شده مجلس شوراي ملي عملاً تعطيل و منحل بوده و بعضي از نمايندگان تحت تعقيب قرار گرفته بودند و بطور خلاصه كليه حقوق اساسي ايران لگدمال و در معرض مخاطره قرار گرفته بودند. در چنين اوضاع و احولي شاهنشاه كه حافظ قانون اساسي و حارث و نگهبان تماميت و استقلال كشور بوده‌اند اراده مي فرمايند كه به وضع خطرناك روز خاتمه داده و دكتر محمد مصدق نخست وزير وقت را از كار بركنار نمايند و در اجراي اين منظور فرمان عزل نامبزده صادر و در ساعت يك مورخه 25/5/32 به او ابلاغ و رسيد اخذ مي‌شود.( فرمان مستنداً به اصل 46 متمم قانون اساسي صادر شده)
با وجود ابلاغ اين دستخط مشاراليه به اقدامات خودسرانه و خلاف قانون مبادرت و اعمالي مرتكب شده كه منظور از سوءقصدي بوده بشرحي كه فوقاً اشاره گرديد.
سرتيپ رياحي نيز كه رياست ستاد ارتش را عهده‌دار بوده به اتكا به قدرت دكتر محمد مصدق كه سابقاً علاوه بر مقام نخست‌وزيري سمت وزارت دفاع ملي را نيز داشته و هر دو نفر راساً به مناسبت موقعيت خود در ارتش و ساير سازمان‌هاي انتظامي و دولتي اوامري به منظور اجراي مقاصد خود صادر و از قدرت ستاد ارتش در اين راه خطرناك استفاده مي‌برده‌اند و با آنكه دكتر محمد مصدق از وزرات دفاع معزول بوده و عمليات وي در روزهاي 25 تا 28 مردادماه خودسرانه و برخلاف قانون بوده است، لذا سرتيپ رياحي نيز راساً با وي همكاري داشته است.
سند شماره (5)
وزارت دفاع ملي
از كميسيون اعطاي غيرنظاميان
به رياست ستاد ارتش (ركن2)
كميسيون در روز 2/10/32 تشكيل و متفقاً تصويب نمودند كه آقايان بهبودي و سه نفر ديگر كه در روز 28مرداد فعاليت‌ها و خدمات مهمي انجام داده‌اند يك قطعه نشان درجه 1 رستاخير اعطاء گردد.
رييس كميسيون - سرلشگر غلامحسين افخمي
كارمندان: سرتيپ كيهان- سرهنگ ستاد رفعتيان- سرهنگ مهندس پارساپور-سرهنگ سوار زاهدي
سند شماره(6)
با تاييدات خداوند متعال
ما پهلوي شاهنشاه ايران
براي ابراز عواطف همايوني درباره تيمسار سپهبد فضل‌الله زاهدي نخست وزير به موجب اين فرمان يك قطعه نشان درجه اول تاج با حمايل به مشارالله اعطا نموديم.
به تاريخ چهاردهم شهريور ماه 1332
انتهاي پيام/2
نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط خبرگزاری فارس در وب سایت منتشر خواهد
شد
پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد
لطفا پیام خود را وارد نمایید.
پیام شما با موفقیت ثبت گردید.
لطفا کد اعتبارسنجی را صحیح وارد نمایید.
مشکلی پیش آمده است. لطفا دوباره تلاش نمایید.
پر بازدید ها
پر بحث ترین ها
بیشترین اشتراک
اخبار گردشگری
تازه های کتاب
اخبار کسب و کار
