به گزارش خبرگزاری فارس از مازندران، هرچه از زیبایی طبیعت مازندران بگوییم کم گفتیم، همان قدر زیبا و جذاب همان قدر پُربرکت که می‌توان در تمام سال از نعمت‌های آن استفاده کرد.
میوه‌های پاییزی و جنگلی در جنگل‌های هیرکانی شمال باوجود خاصیت درمانی می تواند منبع درآمدی پایداری برای جنگل‌نشینان و روستانشینان باشد.
*از خزان جنگل‌ها تا به بار نشستن میوه‌های جنگلی
صدای قدم‌های پاییز که شنیده می‌شود فصل خزان جنگل‌ها و فصل به بار نشستن میوه‌های پاییزی و جنگلی از جمله زالزالک یا همان ولیک، کندس یا ازگیل وحشی، خارمندی یا خرمالو وحشی، تلکا یا گلابی وحشی است که هر کدام از این میوه‌ها کاربردی دارویی و گیاهی دارد.
*برف دشو؛ رهاوردی از دل جنگل‌ها
در کنار زحمت و تلاش درست کردن شیره خرمالو یا دشو و ترشی کندس از صفا و صمیمیت خانوادگی آن نمی‌توان گذشت، وقتی اهل خانه همه گوشه‌ای از کار را می‌گیرند تا بتوانند همانند گذشته این دو خوراکی قدیمی را تهیه کنند، خوراکی قدیمی برف دشو (برف و شیره خرمالو) که مازندرانی‌ها در روزها و شب‌های برفی آن را روی برف این نعمت خدادادی می‌ریزند و می‌خورند و معتقد هستند خوردن برف با شیره خرمالو (برف دشو) موجب تقویت سیستم ایمنی بدن شده و افراد کمتر دچار سرماخوردگی می‌شوند.
خارمندی میوه‌ای با طمع و مزه شیرین و کَز البته کاملأ طبیعی، و البته نوعی درخت جنگلی غیر مثمر مشابه همان درختی به نام خارمِندی در جنگل‌های استان مازندران وجود دارد.
مردم روستاهای استان مازندران، در فصل پاییز میوه خارمِندی را یا دست چین می‌کنند یا با چوب بلندی با نام محلّیِ (رُوشا) چیده و مدتی در جایی داخل ظرف یا روی کیسه قرار می‌دهند تا عمل تخمیر انجام شود میزان شهد و شیرینی یا قند آن افزایش یابد.
بعد تمیز کردن و جدا کردنِ شاخه‌های کوچک داخلِ ظرف‌های بزرگ مسی ریخته و با آب مخلوط می‌کنند تا بجوشد سپس داخل کیسه‌های پشمی ضخیم می‌ریزند و فرآیند آب‌گیری و عصاره‌گیری از طریق سازه و ابزار چوبی به نام چِنِس را انجام می‌دهند و با جوشاندن ِ عصاره خرمالو، شیره خرمالو همان (دِشُو) تهیه می‌کنند ، از دِشُو به جای مربا هنگام صبحانه مصرف می‌شود.
همچنین برای درست کردن غذاهای مختلف مانند جَریز یا جَرِز حِلوا و اِسپِه حِلوا و خمیر طلا یا همان مِواجینگ و اَمبِستی از شیره خرمالو وحشی همان (دِشُو) استفاده می‌شود.
از دوشاب استفاده غذایی مختلفی می‌کنند از برف دشو گرفته تا پشت‌زیک شیرینی سنتی مازندرانی‌ها...
میوه (خارمِندی) یا همان خرمالو اگر به طور کامل روی درخت بماند سر انجام تبدیل به مَویز یا (خارمِندی مَمیجی) یا شبیه کِشمِش یعنی تقریباً خشک با میزان قند بالا می‌شود.
کنس ترشی خوراکی سنتی دیگری است که این روزها بانکان مازندرانی در تدارک پخت آن هستند و پس از جمع‌آوری کنس‌های نیم پت و پخته شده را در آب ریخته تا خوب شست‌وشو و تمیز شود و سپس آن را در دیگی ریخته تا خوب پخته شده و به شکل فرنی شود و بعد آن را درون آبکش کیسه‌ای ریخته و شیره آن را می‌میرند و تفاله را دور می‌ریزند و در دیگی جداگانه روی آتش می‌گذارند تا خوب غلیظ شود.
از این ترشی در درست کردن غذا از جمله مرغنه گوشت، خوردن با کاهو و سایر البته وقتی که برای درست کردن نیمرو به جای رب گوجه از کنس ترشی استفاده می‌کنند به این غذا شش‌انداز هم می‌گویند.
کنس ترشی و دشو هردو از میوه‌های جنگلی کنس و خرمندی به‌صورت کاملا سالم و طبیعی تهیه می‌شود اما امروزه خیلی کمیاب شده است.
*مزیت طلای سبز
سیداحسان ساداتی عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران در این‌باره در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، اظهار کرد: با مصوبه طرح تنفس به ویژه برای جنگل‌های هیرکانی باید به این فکر باشیم جنگل فواید و موهبت‌های بسیاری دارد و از تاثیرات جنگل نمی‌توان در بحث تلطیف هوا، کنترل سیل، جلوگیری از فرسایش و سایر نمی‌توان گذشت.
وی افزود: در کنار این همه فواید وجود محصولات فرعی ازجمله تولید زنبور عسل تا تولید قارچ‌های خوراکی زردکیجا هم اقتصاد مردم حاشیه روستاها را تحت تاثیر قرار داده و هم می‌توان در مصارف دارویی و اکوتوریسم بهره‌گیری کرد.
*فواید محصولات فرعی در جنگل‌ها
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران بیان کرد: موهبت دیگر از اول بهار بنفشه تا تمشک‌زارها در فصل تابستان است البته در فصل‌های مختلف، می‌توان از محصولاتی مختلف جنگل استفاده کرد.
*اشاره‌ای به میوه‌های جنگلی
ساداتی تصریح کرد: در فصل پاییز هم به میوه‌هایی همچون زالزالک یا ولیک می‌توان اشاره کرد که یکی از گونه‌های دارویی جنگل‌های شمال است و از ۳۲ گونه ولیک در کشور سه گونه ولیک سیاه، ولیک قرمز و ولیک نارنجی هم به‌صورت تازه‌خوری و هم به‌صورت فرآوری می‌توان استفاده کرد.
وی ادامه داد: میوه جنگلی دیگر خرمندی یا خرمالوی وحشی است که هم مصارف دارویی و هم برای پخت دشو از آن استفاده و در مناطق جلگه‌ای استان این میوه مشاهده می‌شود.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران اضافه کرد: گلابی وحشی یا تلکا در ارتفاعات جنگل‌های میان‌بند و به ویژه مرز بین جنگل مشاهده می‌شود که از دیگر میوه‌هاس جنگلی دارای خاصیت دارویی است.
ساداتی با بیان اینکه ازگیل وحشی هم در ارقام در منطقه میان‌بند و جلگه‌ای است یافت می‌شود، افزود: کاربرد این میوه جنگلی برای کاهش قند خون، تنظیم فشار خون است.
وی یادآور شد: از دیگر میوه‌های جنگلی می‌توان به سیب وحشی، انجیر، گردو و آلوچه جنگلی، میوه سرخدار، گیلاس وحشی و بارانک اشاره کرد را داری خواص دارویی و گیاهی هستند.
ساداتی خاطرنشان کرد: وجود تنوع محصولات فرعی در جنگل‌ها در بحث گردشگری، اکوتوریسم و هم اقتصاد و درآمد برای جنگل‌نشینان و روستانشینان موثر خواهد بود.
پایان پیام/۸۶۰۳۴/غ
