در میزگردی مطرح شد: مداحی استودیویی می‌تواند شخصیت مداح را خراب کند

به گزارش خبرنگار حوزه مسجد و هیأت خبرگزاری فارس، دومین نشست از سلسله نشست­‌های بررسی پدیده مداحی استودیویی به همت دفتر موسیقی واحد فرهنگی بسیج دانشگاه امام صادق(ع) در این دانشگاه برگزار شد. موضوع این جلسه «استودیو خوانی؛ جمع بین فوریت نیاز و رعایت مصالح کلان چگونه ممکن است؟» بود که در آن حمید رمی شاعر و نوحه‌سرا و حسین صیامی شاعر و مسئول دفتر تولید سرود سازمان رسانه‌ای نهضت به بیان نکات خود پرداختند.

در ابتدای نشست دبیر جلسه با اشاره به پیوسته بودن این جلسات از حیث موضوعی به اهمیت اطلاع اجمالی از محتوای جلسه قبل اشاره کرد و گفت: در جلسه گذشته آقای زنگنه با اشاره به اینکه در دهه شصت و هفتاد مرزی بین موسیقی مجاز و غیرمجاز وجود داشت اما امروزه این مرز از بین رفته پرسشی را مطرح کردند که در برهه فعلی روانشناسان کودک می­‌گویند به واسطه وجود برخی موسیقی‌های با ریتم تند اضطراب و استرس در نوجوانان بالا رفته است آیا ما هم که با موضع هیأت و اهل بیت قرار است، آثاری را تولید کنیم همان مسیر را می­‌خواهیم ادامه دهیم؟ آقای پرئی هم با بیان این نکته که به میان آوردن دوگانه ابداع و بدعت بار منفی دارد، اتفاقات جدید در حوزه مداحی استودیویی را نوآوری ندانستند و نهایتاً آن را ساختارشکنی به حساب آوردند. نوآوری الزامات و پژوهش­هایی نیاز دارد که ما فرسخ‌ها از آن فاصله داریم. این تغییر در راستای افزایش جذابیت است و بیشتر تحولی در فرم است.

اگر بخواهیم فنی نگاه کنیم اتفاق خارق العاده‌ای در استودیو نمی‌افتد

حسین صیامی شاعر و مسئول دفتر تولید سرود سازمان رسانه‌ای نهضت در ابتدای این جلسه گفت: سابقاً فضایی بود که مانع از این می­‌شد تا درباره ساختار هیأت و تحولات درون آن صحبت شود و اکنون این فضا شکسته شده است و من از این دست جلسات بسیار استقبال می­‌کنم. نکته اول اینکه استودیوخوانی با مداحی استودیویی فرق می­‌کند. اولی به معنی رفتن مداح به استودیو و دومی به معنی استودیویی کردن یک مداحی است و باید بین اینها تفکیک قائل شد. نکته دوم اینکه مداحی هم نوعی از موسیقی است و جدا کردن این دو چندان درست نیست کما اینکه ما امروزه موسیقی‌هایی در دنیا داریم که بدون ساز هستند و اتفاقاً اجرایشان هم بسیار سخت است.

وی افزود: پس مداحی و موسیقی از نظر فرم ظاهری و نه باطنی با هم تفاوتی ندارند. پیش نیاز بعدی بحث ما این است که یک گاردی همیشه نسبت به استودیو در جامعه مذهبی ما وجود داشته که وقتی الآن ما می‌گوییم مداحی استودیویی فکر می‌کنند که چه اتفاقی دارد می­‌افتد! اما در فرآیند تولید یک قطعه چه اتفاقی دارد می‌افتد؟ در استودیو چند اتفاق فنی رخ می­‌دهد که برای نقد لازم است آنها را بدانیم. مسئله اول ریتم است. مسئله دوم مربوط به جاهایی است که مداح گام اشتباه خوانده یا تحریر اضافی زده که به آن فالش‌گیری می­‌گویند. این دو کار اصلی استودیو است.

صیامی گفت: در کنار آن تقریباً نود درصد قطعات‌ساز هم دارند اما آن ساز یک ساز مسموع نیست و معمولاً پیانویی است که با همان گام صدای مداح، زیر صدای او پخش می­‌شود و خاصیت حجم دهندگی به صدا دارد. اگر بخواهیم فنی نگاه کنیم اتفاق خارق‌العاده­ای در استودیو نمی­‌افتد الا اینکه اقدامات تخصصی حوزه موسیقی روی صدای مداح انجام می­‌شود.

مداحی استودیویی اگر بدون برنامه‌ریزی باشد، کاراکتر مداح را خراب می‌کند

مسئول دفتر تولید سرود سازمان رسانه‌ای نهضت تصریح کرد: ایراداتی از مداحی استودیویی گرفته می‌شود که بنظر من بخشی از آن وارد است. عمده این ایرادات به خود مداح برمی‌گردد. یعنی یک مداح می‌تواند با اقداماتی که انجام می‌­دهد مانند مداومت حضور در هیأت و برگزاری پیوسته جلسات، این ایرادات را کمرنگ کند.

وی تصریح کرد: اما ایراد اول این است که مداحی استودیویی اگر با برنامه‌ریزی نباشد، خود کاراکتر مداح را از قالب مداحی دور می­‌کند، مخصوصاً آن حالتی که هیأت را رها کنی و بروی در استودیو بخوانی. این اتفاق در نسل بعدی یک توقع ذهنی ایجاد می‌­کند که همیشه یک صدای شسته رفته از او بشنوند در صورتی که در واقعیت اینطور نمی‌­تواند باشد. 

حسین صیامی شاعر و مسئول دفتر تولید سرود سازمان رسانه‌ای نهضت

مداحی استودیویی باید سر جایش باشد

صیامی گفت: شمای مداح می­‌توانی قطعه‌هایی را در استودیو بخوانی اما صدای خام (آمبیانس) جلسه را هم پخش کن. لزومی ندارد همه کارهایی که از تو می­‌شنویم تر و تمیز شده و مرتب باشد. جدا از اینکه این کار ذائقه مخاطب را استودیو زده می­‌کند، در بلند مدت به ضرر خود مداح هم تمام می­‌شود. در مداحی علاوه بر مباحث فنی، حالی که مخاطب از آن هم می­‌گیرد بسیار مهم است.

مسئول دفتر تولید سرود سازمان رسانه‌ای نهضت افزود: برای همین شما هیأت­‌هایی را دارید که مداحش صدای خوبی ندارد اما پامنبری بیشتری از یک مداح خوش صدا دارد. استودیو تنها می­‌تواند مداحی را از لحاظ مؤلفه‌های فنی ارتقا دهد. اگر بخواهم جمع‌بندی صحبت­‌هایم را تا اینجا بگویم بنظرم مداحی استودیویی یک قالبی است که حتما می­‌تواند مفید باشد به شرط اینکه سر جایش استفاده بشود.

برگزاری جلسات نقد، تنش‌های مجازی را کم می‌کند

حمید رمی شاعر و نوحه‌سرا در این جلسه اظهار داشت: اول باید بگویم جلساتی از این دست، تنش‌ها را در فضای مجازی از بین می‌برد. وقتی فضایی مثل این جلسات را برای گفت‌وگو نداریم بروز شکاف‌ها بیشتر می‌شود و به فضای مجازی کشیده می‌شود که هیچ اتفاق مثبتی را در پی ندارد و بسیار آسیب‌زاست.

وی افزود: اولاً باید دانست نوآوری در هر زمینه‌ای، قدرت ریسک می‌خواهد و شجاعت. چرا که معلوم نیست آن ریسک، پیامد مثبت دارد یا منفی. در مرحله بعد هم هر نوآوری در هر عرصه‌ای همراه با نقد است. اما نقد به تنهایی هنر نیست. بلکه باید سعی شود همراه با راهکار باشد. شما تاریخ هیأت را هم که نگاه بکنی می‌بینی اکثر نوآوری‌ها در ابتدا با یک نقد و مخالفتی همراه بوده است.

سرود مداحی از قالب مداحی خارج شد؛ اما مداحی استودیویی نه

رمی افزود: ما در حال حاضر دیگر از نقد مداحی استودیویی عبور کرده‌ایم دلیلش این است که مداحی استودیویی از قالب مداحی خارج نشد. هم ضرب آن ضرب مداحی است هم موسیقی و هم محتوای آن. امروز ما با رویدادی مواجهیم که مداح ما را از قالب مداحی خارج کرده است. امروز با فضایی روبرو هستیم که مداحی نیست اما مداحان، نقش اول آن هستند و این بنظرم خوب نیست. ببینید مثلا محسن چاوشی بخواهد کاری برای امام حسین(ع) بخواند می‌آید در هیأت میخواند؟ نه. در قالبی که با آن شناخته شده می‌خواند.

حمید رمی شاعر و نوحه‌سرا

سرود مداحی دارد، استعدادهای خوانندگی مذهبی را می­‌سوزاند

این نوحه‌سرا گفت: یکی دیگر از آسیب­‌های سرود مداحی این است که ما داریم استعدادهایی مثل حسین حقیقی، علی‌اکبر قلیچ و... را می‌سوزانیم. اگر این سرمایه‌هایی که سازمان‌ها و مؤسسات وابسته در عرصه سرود و خوانندگی، خرج آقایان مداح کردند خرج خواننده‌های مذهبی، خواننده‌های آیینی نوجوان و... می‌شد چه بسا همان نتایج و بلکه بهتر را بشود بدست آورد. دلیل اینکه این اتفاق نمی‌افتد این است که سازمان‌ها و نهادها می‌خواهند آماده‌خور باشند و از اعتبار و ظرفیت رسانه‌ایِ از قبل آماده شده مداحان برای کارشان استفاده کنند.

اگر تصویر مداح در هیأت بماند، خواندن سرودمداحی ایرادی دارد؟

حسین صیامی گفت: حالا آیا راهکار ندارد این اتفاقی که افتاده؟ برای اصلاح روندی که پیش آمده ما چند ماه نشستیم و با تعدادی از متخصصان موسیقی، روانشناسان و بزرگان هیأت صحبت کردیم و به یک مدلی رسیدیم. اول اینکه خیلی از این آسیب‌ها در موسیقی قابل حل است. یعنی مثلاً شما در موسیقی‌ات از ساز استفاده نکن. این همه موسیقی بدون ساز داریم، چه مشکلی دارد؟

وی افزود: مشکل دوم و اصلی که مطرح می­کردند تصویر است. مگر جای مداح جایی غیر از هیأت است؟ چرا قاب تصویری که من از مداح دارم جایی غیر از هیأت است؟ اگر این نکات رعایت شد آیا خواندن سرود مداحی ایرادی دارد؟ خیر. خود ما امسال این کار را با چند مداح و با حضور نوجوانان و در هیئات انجام دادیم.

اصالت جریان هیأت مانع از تضعیف آن می­‌شود

صیامی تصریح کرد: در پاسخ به این پرسش که آخر این مسیر به کجا می‌رسد من اینطور فکر می‌کنم که یک خطر فرضی را برای ما درست کرده‌­اند که هیأت دارد نابود می­‌شود؛ دارد تضعیف می­‌شود. اما واقعیتش این است که در طول تاریخ این اولین بار نیست که یک چیزی شبیه هیأت دارد به عنوان رسانه مطرح می­‌شود.

وی گفت: مثلاً در دوران قاجاری ما تعزیه را داشتیم. اما جریان هیأت یک اصالتی دارد که باعث می­‌شود در طول فراز و فرودهای تاریخ ماندگار باشد چون صاحبش مداح و سخنران و مسئول هیأت نبوده و کس دیگری بوده است. هر جریانی که بخواهد به هیأت لطمه بزند افول می­‌کند. بنظرم این اتفاق خیلی جای نگرانی ندارد.

کسانی می‌مانند که غربال شده باشند

حمید رمی گفت: باید بپذیریم که نوآوری، آزمون و خطا می‌خواهد. ما الان در مرحله آزمایش و گذار هستیم. نهایتاً کسانی می‌مانند که غربال شده باشند. کسانی که در نقطه درستی ایستاده باشند. همه این آقایان می‌آیند گشت‌هایشان را می‌زنند و سرودشان را می‌خوانند اما نهایتاً همه می‌روند سر جای خودشان می‌ایستند. پیش بینی بنده این است که امسال اگر سرودی تولید بشود شما می‌بینید به مراتب از سال قبل پخته‌تر است. ممکن است به اندازه فلان سرود، پخش نشود اما از نظر محتوا، موسیقی، قالب، تصویر و... پخته‌تر خواهد بود.

پایان پیام/