به گزارش خبرگزاری فارس از ایلام، استان ایلام منبع غنی از گیاهان دارویی است که از دیر باز مچرد توجه و استفاده مردم کهن این دیار بوده؛ یکی این گیاهان که قدمت بسیار طولانی در این خاک دارد گونه بنه است که حدود ۲۵۰ هکتار از جنگل های استان مربوط به این هدیه خدادادی است.
از نشانه های این درختان که به وفور در جنگل های استان ایلام یافت می شوند دارای میوه سبز رنگ، سرشار از چربی، و خاصیت دارویی عطر و طعم لذیذی دارد که میان مردم این بوم طرفداران بسیاری دارد.
اما تهیه این ماده مغزی که شیره جان این درختان با قدمت است شاید بعضا بیرحمانه باشد، بدین صورت که با تبر یا تیشه مقداری از تنه این درخت کنده می شود و با گل کاسه مانندی زیر محل جراحت قرار داده می شود تا به مرور زمان این کاسه پر شده و اینگونه بنه تهیه میشود.
اما اکنون در کوه های استان ایلام مشاهده شده که در برخی موارد به روری درخت بیش از صد ها زخم تبر بر تنه یک درخت بنه زده شده است که این موضوع به علت سودجویی های برخی افراد رخ داده که باعث مرگ درختان تنومند و زیبای این دیار می شود.
بهره برداری بیش از حد معمول از صمغ درختان بنه در محدوده جنوب منتهی به دامنه های کبیرکوه از طرف شرکت تعاونی به دلالان و پیمانکاران غیربومی واگذار شده است.
مرگ با مجوز قانونی!
شاهرخ گرایی از فعالان محیط زیست در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری فارس از ایلام میگوید: درختان بنه در حالت طبیعی شیره ای اندک با قطره های لزج و چسبناک ترشح می شود که همان سقز یا در اصطلاح کردی «جاجگ» می گویند.
این فعال محیط زیست یادآور شد: برای دستیابی به مقدار بیشتر این سقز با شیرهای مخصوص شیارهای افقی به طول ۵ تا۷ و عر ۲ الی ۳ و عمق حدود ۲ سانتی متر و به تعداد زیاد ایجاد می کنند و زیر آن کاسه گلی می گذارند این کار را در اردیبهشت ماه انجام می شود و ۲ الی ۳ ماه طول می کشد تا این صمغ جمع در این کاسه جمع آوری شود.
وی اضافه کرد: بهره برداری از این درختان برای دست اوردن سقزخام هر ساله از سوی ادارات منابع طبیعی به مزایده گذاشته می شود و با برندگان مزایده که در این کار مهارت و تجربه دارند قرار داد منعقد می شود
گرایی عنوان کرد: بهره برداران چون در پی سود بیشتری هستند و انجام این کار به صورت عملی کمترین خسارت و کمترین سود را دارد به همین علت با روش سنتی این کار را انجام می دهند تا بتوانند به سود قابل توجهی برسند.
وی اضافه کرد: این روش که بصورت سالیانه یا چند سال یکبار تکرار می گردد آسیب جدی به درخت وارد میکند.
آمار دقیق از تعداد درختان بنه در استان ایلام وجود ندارد اما به طور تقریبی بین یک تا پنج درصد ودر بعضی از نقاط استان تا ۱۰ درصد از منابع طبیعی را درختان بنه تشکیل می دهد.
متاسفانه شیارهای ایجاد شده بر تنه درختان روزنه ورودی برای انواع بیماری از جمله کرم چوبخوار شده و اکثر درختان با بیماری مواجه شده اند.
طرح کارشناسی به سود دلالان نبود، آنها راضی به نابودی شدند!
مهدی نور محمدی فعال محیط زیست در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری فارس در ایلام میگوید: در زمان های گذشته مردم زاگرس نشین به روش سنتی از شیره درختان بنه استفاده می کردنند که در این روش با کمترین اسیب به درختان انجام می شد.
وی افزود: اما هم اکنون با بهره برداری غیر اصولی شیره درختان بنه مواجه هستیم به طوری که کارشناسان با اطلاع یافتن از این امر با برنامه ریزی طرحی در ارتباط با چگونگی برداشت این صمغ با استفاده از در نظر گرفتن همه شرایط از جمله سن درخت ،ارتفاع، و... و حتی تعداد تیشه ها و عمق زخم بر روی تنه این درخت نوشتاری کردند که متاسفانه این طرح هیچ وقت به مرحله عمل نرسید چرا که به سود دلالان نبود.
فعال محیط زیست یادآور شد: هم اکنون در جنگل های زاگرس صد ها تیشه بر روی درختان بنه مشاهده می شود که این امر بسیار ناراحت کننده و غم انگیز است، این شرایط در استان ایلام بسیار حاد تر از سایر نقاط کشور است بطوریکه در نقاط دیگر کشور صمغ گیری درخت بنه ممنوع شده است در حالی که در استان ایلام بر روی درختان بنه تا صد زخم نیز مشاهده می شود.
علاوه بر صمغ گیری های غیر اصولی موضوع زاد آوری نکردن جنگل ها و متوقف شدن این امر باعث خواهد شد که در صورت عدم چاره اندیشی مسئولین، درختان بنه و بلوط در آینده نه چندان دور در پهنه زاگرس حذف شود.
با حذف شدن گونه های درختان فرسایش خاک، خطر تهدید سیل، از بین رفتن گونه های جانوری و نابودی منابع آبی را در پی خواهد داشت.
کارشناسان بر این باورند که شرایط این جنگل‌ها بحرانی بوده و بایستی دخل و تصرف‌ها در این مناطق به حداقل برسد. در صورت ادامه این روند، با خشکیدگی گسترده درختان بنه مواجه خواهیم شد.
۵۵ تعاونی به جان جنگل های بلوط افتاده اند!
ابراهیم پیرزادیان مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام در گفت و گویی اظهار کرد: در استان ایلام با ایجاد ۵۵ تعاونی با ۲ هزار و ۵۰۰ نفر عضو در استان در زمینه استحصال شیره سقز فعالیت کردند.
وی افزود: این شرکت های تعاونی توانستند امسال ۵۰ تن سقز خام به ارزش ۴۰۰ میلیارد ریال برداشت کرده اند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام با اشاره به اینکه در سال جاری، که زمینه اشتغال مستقیم و غیرمستقیم برای یک هزار و ۲۰۰ نفر فراهم شد عنوان کرد:این شرکت‌های تعاونی در سال هایی که بهره برداری از جنگل و مرتع به صورت متناوب صورت می گیرد، امکان اشتغال برای یک هزار و ۴۰۰ نفر در استان را دارند.
پیرزادیان ادامه داد: همه ساله از سوی سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور سیاست‌های بهره برداری از محصولات جنگلی و مرتعی تهیه و به استانها ابلاغ میشود که در سیاست‌های ابلاغی نوع گیاهان قابل برداشت در سه بخش برداشت ممنوع، مجاز مشروط و مجاز با نظارت تقسیم‌بندی شده است.
شیره سقز به عنوان یک مُلین قوی در درمان مشکلات گوارشی استفاده میشود همچنین در تهیه آدامس، عطر، خوشبوکننده‌ها، حشره‌کش‌ها و در صنعت داروسازی کاربرد فراونی دارد و علاوه بر آن در صنعت پلاستیک سازی، تهیه واکس، چرم و صنعت چاپ نیز کاربرد دارد.
برداشت ۵٠ تن سقز از جان درختان بنه ایلام
محمد قاسمیان مسئول بهره برداری منابع طبیعی استان در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری فارس از ایلام گفت: برای مراتع پوشیده شده از بنه با تقسیم بندی های به ۳ قسمت مجزا تقسیم شده است که هر کدام از این قسمت ها بین ۲ هزار تا ۳ هزار هکتار است.
وی افزود: در صورت شرایط مطلوب بودند شرایط آب و هوای و نبود خشکسالی، هر سال در یک قسمت بهره برداری سقز انجام می شود و مابقی قسمت ها بین یک سال تا دوسال وقفه صورت میگیرد.
مسئول بهره برداری منابع طبیعی استان یادآور شد: امسال پس از چند سال وقفه به علت خشکسالی بر اساس نظر کارشناسان و با دستور العمل های صادر شده کار برداشت سقز از درختان انجام شد و امسال ۵۰ تن سقز توسط تعاونی ها با نظارت کارشناسان برداشت شد.
این درختان میراث آبا و اجدادی ما هستند باید با بهذه گیری درست این میراث ارزشمند را به نسل آینده هدیه کنیم، همانطور که گذشتگان آن را به نسل کنونی هدیه کردند،
با توجه به اهمیت این درختان که بسیار مقاوم و دارای طول عمر طولانی هستند که به دلیل تغییرات اقلیمی در حال کاهش هستند، لذا پیشنهاد می شود صمغ گیری متوقف شده و برای تکثیر و کاشت این گونه قدمی برداشته شود.
طبیعت با وجود درختان بنه ،بلوط، کیکم، ارجن و... زیباتر میشود و در غیر این صورت بیابانی خشک خواهد شد که مرده است و هیچ انرژی به انسان نمی دهد.
پایان پیام/
