به گزارش خبرگزاری فارس از اهواز، حجتالاسلام میلاد امینیموحد در یادداشتی نوشت: هر ساله از ابتدا تا بیستم ماه صفر، همزمان با اربعین اباعبدالله الحسین(ع) خیل عاشقان حسینی خود را از هر سو به سمت کوی عاشقان، کربلای معلا کشانده و با امام خویش تجدید بیعت میکنند و آمادگی خویش را برای جهاد در راه خدا اعلام می کنند. «حضور این جمعیت عظیم از نقاط مختلف دنیا با وجود تهدیدهای تروریستی، پدیدهای عظیم و نشاندهنده اوج گرفتن تفکر مبارزه در راه خدا و آمادگی عمومی و همگانی در این راه است.»
در دین اسلام وقتی مسئلهای به عنوان علامت و شعار و پرچم دین قلمداد میشود، اهمیتش صد چندان میشود. امروزه اربعین نمادی است برای تبلیغ سیدالشهدا(ع) و تبلیغ دین و فداکاری و از خودگذشتگی و «اساساً اهمیت اربعین در آن است که در این روز، با تدبیر الهی خاندان پیامبر(ص)، یاد نهضت حسینی برای همیشه جاودانه شد و این کار پایهگذاری شد.»
«مردمی بودن» کلیدواژه ماندگاری حماسه اربعین
از طرفی حماسه میلیونی زائران ایرانی اربعین حسینی همه ساله به کانون توجه مردم، رسانهها و دغدغهمندان تبدیل میشود. جریانی مردمی و قدرتمند که حتی موانعی همچون بیماری کرونا یا گرمای بیسابقه نتوانسته خللی در برپایی آن ایجاد کند.
طبیعتا یکی از عوامل ماندگاری و پویایی این ریداد فرهنگی بینالمللی را باید روح مردمی برخاسته از اعتقادات قلبی دانست که توانسته حاکمیتهای مختلف اعصار مختلف را تحت تاثیر قرار دهد و محور تصمیم گیریهای کلان در سطوح بالای دولت ها قرار بگیرد. آنچه میتواند این کلان برنامه فرهنگی را دستخوش تغییر قرار دهد و از کارکرد اصلی خود دور کند تضعیف مردمی بودن این جریان و تلاش برای دولتی کردن آن است.
با یک نگاه جامع نقشها در زیارت اربعین حسینی به دو صنف زائر و خادم تقسیم میشود. زائران با ملیتهای مختلف و در سنین متفاوت و سلایق گوناگون بخش اصلی و جریان ساز این حماسه را تشکیل میدهند. بدون حضور چشمگیر مردم حضور میلیونها موکب در طول مسیر اربعین نه تنها جلوه زیبایی ندارد بلکه میتواند برای مخاطب سوال برانگیز هم شود!
اما در حوزه خادمان اربعین باید تاکید کرد که خدمات به دو بخش مردمی و دولتی تقسیم میشود. در بخش خدمات مردمی حضور و هزینه بی مزد و منت توده مردمان عاشق است که زیباییهای این مسیر را دوچندان کرده. از توزیع آب شرب صلواتی تا دوخت کیف و کفش زائران و توزیع غذاهای مختلف همه و همه به جهت پای کار بودن مردم در اربعین حسینی و عشق بازی بانیان با سید و سالار شهیدان زیباست.
ضروری است توجه داشته باشیم که مردمی بودن خدمت به زائران اربعین حسینی نباید بهانهای برای عدم نقش آفرینی دولتها در این اتفاق منحصر بهفرد بینالمللی باشد. تسهیل در امر انتقال زوار به عراق، تکمیل و تجهیز زیرساختهایی همچون ایمنی راهها، اشراف نهادهای امنیتی جهت تامین زیارت اربعین و ... همه از وظایف دولتها است.
عملیات اربعین حسینی در سالهای متمادی زمانی موفق بوده است که همه دست اندرکاران وظایف خود را بهدرستی انجام دهند. با این مقدمه میتوان نتیجه گرفت آنچه موجب تضعیف فعالیتهای کلان دولتها در عرصه اربعین میشود حضور ادارات دولتی در خدمت رسانی مستقیم به زائران است! امری که خود مردم به زیبایی در حال انجام آن بوده و هستند! آسیبی که بازخوردهای آن را کم و بیش از زائران حسینی و خادمین مواکب و یا در شبکههای اجتماعی را دیده و شنیده ایم.
خلا تئوریک در انتقال فرهنگ خدمت رسانی به زائران
توصیه به پیادهروی برای زیارت امام حسین (ع) و تعدد روایات در این زمینه آن قدر فراوان بوده که آیتالله اصطهباناتی کتابی در این خصوص به اسم «نورالعین فی المَشی الی زیاره الحسین علیه السلام» یعنی نور دیدگان برای پیادهروی بهسوی زیارت سیدالشهدا(ع) دارند و به ذکر پاداش این حرکت در روایات میپردازند.
در این میان همواره افرادی بوده و هستند که با ایثار مسیر زیارت دیگران را هموار کرده، خود را از لقاء ظاهری به حرم محبوب محروم کرده و خدمت به زائرین و راهیان در این مسیر را انتخاب مینمایند. تفاوتی هم نمیکند، گروهی با انفاق و بذل از اموال – هر چند به حسب ظاهر ناچیز- ، طائفهای با بذل از وقت و آبرو، بخشی با خرج کردن از خود در این راه قدم برداشتهاند. و مگر میشود در آستان مقدس اهلبیت (ع) خدمتی کرد و دیده نشد!!
یکی از علما نقل میکرد که یک سال تابستان به اتفاق امام خمینی (ره) و چند تن از روحانیان به مشهد مشرف شدیم، در مشهد برنامهمان چنین بود که بعد از ظهرها پس از کمی استراحت، به طور دسته جمعی به حرم میرفتیم و بعد از زیارت و نماز و دعا به خانه برمیگشتیم. ما میدیدیم که امام دعا را خیلی مختصر میخواندند و تنها به منزل برمیگشتند و ایوان منزل را آب و جارو میکردند، فرش پهن میکردند، سماور را روشن میکردند و چایی را آماده میکردند، وقتی ما از حرم برمیگشتیم برایمان چای میریختند. یک روز من از ایشان سؤال کردم این چه کاری است که شما میکنید؟ حضرت امام فرمودند: من ثواب این کار را کمتر از آن زیارت و دعا نمیدانم.
فرهنگ خدمت رسانی به زائران حسینی هنوز در مرحله سطحی باقی مانده به نحوی که نگاه رسانه زده برای تولید عکس و فیلم از خدمت به دیگران بر کیفیت خدمترسانی به زائر سید و سالار شهیدان افزونی میکند. امری که نیاز به فرهنگ سازی گسترده بهعنوان بخشی از سبک زندگی ایرانی اسلامی باید به آن توجه کرد. شاید منابر، برنامههای تلویزیونی، تولید کنندگان محتوا در شبکههای اجتماعی و دیگر کنشگران باید بخش عمدهای از نهضت تبلیغ خود را به موضوع جانمایی خدمت به زائرین در منظومه شریعت شیعه توجه ویژه کند. نقش آفرینی مداحان و واعظین برجسته در این مسیر میتواند مثمر ثمر واقع شود. بهطور مثال باسم کربلایی در نوحههای اخیر خود برای زائران اربعغین عراقی روی موضوع نماز و حجاب زائران توجه ویژه داشته است.
جنگ بیاصل و اساس نامها و نمادها در مواکب
حضور ادارات دولتی در جایی مثل مواکب خدماتی مستقر در پایانههای مرزی نه تنها ضرورتی ندارد بلکه موجب تضعیف دیگر مواکب مردمی میشود. این اتفاق زمانی بدتر میشود که آرمها، لوگوها و نمادهای ادارات عرصه را بر کتیبهها و حال و هوای اربعین حسینی تنگ میکند. بلوغ خدمات دولتی در ایام اربعین زمانی است که عوامل ادارات، اصل خدمت رسانی را رسیدن به مطلوب بدانند نه نگاه آماری و حجم عملکردسازی! گاهی تقویت مواکب مردمی با تقویت زیرساختهایی همچون برق رسانی یا تجهیز به تهویه و دیگر لوازم ضروری میتواند روند خدمت رسانی را سریع و با کیفیتتر کند. جالب است نهادهای عراقی هنگام خدمت رسانی در حمل و نقل یا اسکان یا دیگر خدمات جملهای را روی ماشین یا محل فعالیت نصب میکنند که فلان اداره «تتشرف بخدة زیاره ابی عبدالله الحسین» یعنی اداره فلان مشرف میشود به خدمت زائران اباعبدالله الحسین(ع) در ایام اربعین حسینی که نشان از عمق معرفتی موضوع خدمت رسانی به زائران حسینی در ادارات دولتی عراق است.
نگاه موسمی به کلان موضوع زیارت
یکی از ایرادهای اساسی نگاه موسمی به جریان زیارت عتبات عالیات است و گویی تنها زائران اربعین هستند که باید به آنها خدمت رسانی کرد! در حالیکه شاهراه زیارتی را با وجود تسهیلاتی همچون لغو روادید باید بیش از پیش توجه شود و زائران برای زیارت عتبات مقدس دغدغهای جز حرکت و رسیدن به مقصد نداشته باشند. این موضوع در مسیر نجف به کربلا به وضوح دیده میشود که مواکب نه تنها در اربعین که در نیمه شعبان و دیگر مناسیتها به زائران خدمت رسانی میکنند. مطمئنا تقویت بنیه زیارت در جامعه، معنویت جامعه را تضمین میکند.
نبود نقشه راه جامع در جامعیت خدمات
وقتی نقشه جامعی از مایحتاج خرد و کلان خدمت رسانی به زائر وجود نداشته باشد بالتبع تقسیم کار بهدرستی انجام نمیشود و بسیار دیده شده که در پایانههای مرزی مواکب متعدد کارهای مشابه انجام میدهند و بسیاری از کارهای اساسی روی زمین مانده است. بهنظر میرسد تهیه نقشه جامعی از نیازمندیهای زائران بایستی تهیه شود و دبیران مردمی مواکب بهدنبال تقسیم کار بین مواکب باشند تا نقطه ضعفی در امر خدمت رسانی دیده نشود.
پایان پیام/