به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، کودتای فرماندهان یک گروه نظامی در نیجر که خود را «شورای ملی حفاظت از میهن» می‌نامد، در ۲۶ جولای گذشته بدون شلیک حتی یک گلوله، رقم خورد و یک روز بعد، فرماندهان نظامی عضو این شورا از طریق تلویزیون رسمی کشور، کودتای خود را اعلام کردند. در جریان این کودتا،«محمد بازوم» رئیس‌جمهور خلع و در مقر ریاست‌جمهوری تحت بازداشت قرار گرفت، تمامی مرزهای کشور بسته شد، پارلمان و دولت منحل و قانون اساسی به دلیل «بدتر شدن وضعیت امنیتی و بحران اجتماعی و اقتصادی کشور»، تعلیق شد.کودتاچیان در ادامه نخست‌وزیر جدید نیز انتخاب کردند.
وبگاه شبکه المیادین با انتشار یادداشتی در این خصوص با تیتر «کودتای نیجر؛ بیرون کردن استعمار قدیم..و واشنگتن برای جنگ نیابتی نظامی آماده می‌شود» نوشت: این اقدامات برای شماری از نهادهای تصمیم‌گیرنده در ایالات متحده که مدتها درباره درخواست کشورهای آفریقایی برای اخراج نیروهای فرانسوی از خاکشان گمانه‌زنی می‌کردند، شوکه‌کننده بود. این در حالی است که نیجر همچنان، طبق توافقات سابق میان واشنگتن و محمد بازوم، از نیروهای آمریکایی در خاک خود استقبال می‌کند.
بر اساس این یادداشت، «موفقیت کودتای "مسالمت‌آمیز" نیجر با تشکیل اجلاس سران روسیه- آفریقا در روز بعد، در سن پترزبورگ با حضور و علاقه چشمگیر ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، نمایندگان "نیروهای امنیتی و دفاعی" (شورای نظامی) و حدود ۴۹ نفر از رهبران آفریقا، از جمله ۱۷ رئیس دولت، به اوج خود رسید».
نویسنده در ادامه تصریح می‌کند که این باور وجود ندارد که این دو تحول با یکدیگر ارتباط مستقیمی دارند، «اما اهمیت آن در پیام‌هایی است که شرکت‌کنندگان در این نشست می‌خواستند به وضوح به جهان منتقل کنند؛ این‌که آفریقا در حال ورود به دوره جدیدی است که در آن حاکمیت خود را اعمال خواهد کرد، از ثروت خود محافظت خواهد کرد و استعمار فرانسه را اخراج می‌کند. ضمن این‌که بازتاب برگزاری نشست سن‌پترزبورگ، نشان دهنده ظهور یک جهان چند قطبی و قطع عدم تعادل تجاری قبلی موجود میان آفریقا و اروپای استعماری و جایگزینی آن با فرمول عادلانه‌تر و سودمندتر بین کشورهای آفریقایی و روسیه تحت عنوان "حاکمیت غذایی" است».
نویسنده در ادامه به کارنامه روسیه در حمایت از جنبش‌های آزادی‌بخش در آفریقا از زمان اتحاد جماهیر شوروی، اشاره کرد و نوشت که روسیه «دانشگاه دوستی ملل پاتریس لومومبا» را در ۵ فوریه ۲۰۲۳ احیا کرد تا نقش تاریخی این بنا را در «توسعه روابط بین المللی آموزشی و علمی و تربیت کادر‌های کلی در کشورهای دوست فدراسیون روسیه» را همان‌طور که وزارت خارجه روسیه اعلام کرد، افزایش دهد.
در ادامه این یادداشت آمده است: «آن‌چه که برای ما در این تحول مهم است، ماهیت و ارزیابی پاسخ آمریکا به کودتای فرماندهان نظامی است که به برآورد دستگاه رسانه‌ای آمریکایی، با انگیزه‌های میهن‌پرستانه و ملی‌گرایانه صورت گرفته است. آن‌چه که اکنون مهم است، این است که آمریکا که خود در طول تاریخ، کودتاهای مختلف را در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین را رقم زده که آخرین آن، به کودتای پاکستان علیه عمران خان، نخست وزیر منتخب بود، چه در جعبه دارد؟».
در درجه نخست باید گفت؛ ما نمی‌توانیم مطمئن باشیم که دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا از قبل، در جریان کودتای جدید در نیجر بودند. زیرا شواهد مختلف خلاف این را نشان می‌دهد و تقسیم وظایف و ماموریت‌های کشورهای غربی در آفریقا تقویت می‌شود: فرانسه در مستعمرات سابقش و ایالات متحده به عنوان یک طرف حامی = در سه پایگاه نظامی آمریکا در نیجر، حضور دارد. هرچند که پنتاگون اعتراف می‌کند که تنها یک پایگاه در آن‌جا دارد و پایگاه دیگری برای پهپادها است.
آن‌چه که ثابت است، این است که ایالات متحده آمریکا، رسما کودتا در نیجر را محکوم کرد و متحدان بریتانیایی و فرانسوی او نیز همین موضع را گرفتند و خواستار بازگشت اوضاع به وضعیت سابق شدند و روسیه و گروه واگنر را مسئول نفوذ در آفریقا برای به‌چالش کشیدن آمریکا اعلام کردند.
شخصیت اصلی این کودتا، «عبدالرحمن چیانی» رئیس گارد ریاست‌جمهوری نیجر است که با حمایت شماری از فرماندهان ارشد ارتش و نیروهای مسلح دست به چنین کاری زد. امری که از تشدید وضعیت عمومی نارضایتی در میان فرماندهان نظامی و وخامت اوضاع امنیتی حکایت دارد. بارزترین دلیل این نارضایتی نیز تبعیت رئیس جمهور بازوم از اجرای الزامات فرانسه از جمله حق درخواست مداخله نظامی در کشورش و گسترش تجارت غیرقانونی از ثروت ملی طلا است.
نویسنده در ادامه می‌نویسد: واشنگتن قصد خود برای دخالت نظامی، بازگرداندن رئیس‌جمهور بازوم به قدرت، امضای توافقنامه‌های نظامی و امنیتی جدید برای حمایت از منافع آمریکا را پنهان نمی‌کند. اما آن‌چه که در این شرایط خاص، مانع آن می‌شود، عواملی است که در صورت نبود آن، قطعا، ما شاهد تکرار جنگ‌های لیبی و عراق بودیم.
از جمله این عوامل می‌‌توان به حساسیت موضوع داخلی در نتیجه هدررفت منابع آمریکا در جریان جنگ اوکراین بدون وجود افقی روشن و گسترش دامنه خشونت و خودکشی در میان سربازان بازگشته از جنگ‌های افغانستان و عراق، و گسترش حضور نیروهای نظامی آمریکا در سراسر جهان، تشدید حضور آن در مقابل چین و روسیه و پنهان کردن میزان آمادگی رزمی و نظامی مشکوک نیروهای آمریکایی، از چشم رسانه‌ها اشاره کرد.
در ادامه این یادداشت آمده است: «در خصوص میزان آمادگی آمریکا، نشریه نیوزویک از شکست تاکتیک‌های رزمی آمریکا در اوکراین با استناد به گزارش داخلی پنتاگون خبر می‌دهد. از جمله مواردی که این گزارش ارائه می‌کند، سردرگمی رهبران راهبردی آمریکا به دلیل عدم پیشرفت محسوس در برابر روسیه است. شاید «تمرینات رزمی در حد و سطح مورد انتظار، موفق نبوده است».
نیوزویک نوشت که نیروهای اوکراینی «روش‌های رزمی آمریکایی‌ها را کنار گذاشته و به تاکتیک‌هایی که از زمان دوران شوروی خوب آموخته‌اند، روی آورده‌اند». (نشریه نیوزویک، ۱۰ آگوست ۲۰۲۳).
این نشریه آمریکایی در ادامه با طرح یک پرسش و پاسخ به نتیجه شوکه‌کننده‌ای اشاره می‌کند؛ چرا شاهد شکست تاکتیک‌های جنگی آمریکا در اوکراین هستیم؟ زیرا مبارزه واقعی با روسیه مانند هیچ فیلم هالیوودی نیست».
در مقابل این اعترافات تکان‌دهنده که به راحتی برای انتشار، در دسترس نیست، تنها گزینه‌ای که برای واشنگتن که به دنبال گسترش هژمونی خود بر مناطق جهان است، باقی مانده، «جنگ نیابتی» است، یعنی جذب نیرو از کشورهای دیگر که در مدار واشنگتن قرار گیرند و این ماموریت را انجام دهند، امری که اکنون در حال اجرای آن در اوکراین است.
المیادین در ادامه نوشت: «در نتیجه همه این عوامل و نیز حمایت مردمی از عوامل کودتا، پس از شکست فرانسه در انجام ماموریتش، وظیفه "مقابله با کودتا و تغییر مسیر آن" به گروهی از کشورهای آفریقایی همسایه نیجر تحت عنوان "جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا" (ECOWAS)سپرده شد. این گروه در سال ۱۹۷۵ با ۱۵ کشور عضو تأسیس شد و مقر آن، ابوجا، نیجریه است و موریتانی در سال ۲۰۰۱ از عضویت خارج شد».
بر همین اساس، اغلب رسانه‌های آمریکایی با تیتر مشترک «اکواس با دخالت نظامی در نزدیک‌ترین زمان ممکن موافقت کرد» به نقل از «الحسن عبدالرحمان اواتارا» رئیس جمهوری ساحل عاج پس از نشست این گروه برای اتخاذ گام بعدی به دستور آمریکا، بر روی این امر، مانور دادند.
یکی از فرماندهان ارشد نظامی در اکواس 11 آگوست جاری در گفت‌وگو با «وال استریت ژورنال» در بحبوحه انتشار اخباری که از ورود «تجهیزات نظامی اروپا به نیجریه» حکایت دارد، گفت: «آمادگی برای مداخله نظامی مورد نظر حدود 6 ماه طول خواهد کشید». در چنین فضایی روسیه به سرعت به حمایت از رهبران جدید نیجر پیوست و درباره دخالت نظامی در نیجر به کشورهای عضو اکواس هشدارداد و خواستار عدم مداخله نظامی آن‌ها شد زیرا این ارم، خطرات یک جنگ طولانی و وخامت ثبات در منطقه ساحل آفریقا را به دنبال خواهد داشت».
از سوی دیگر، نیجریه با دستور قطع جریان برق از نیجر، در این امر دخالت کرد و الجزایر سریعاً وضعیت را تعدیل کرد و انرژی مورد نیاز نیجر را «رایگان» تأمین کرد.
واشنگتن با فرستادن «ویکتوریا نولاند» معاون وزیر امور خارجه به نیجر برای دیدار با رهبران کودتا به بهانه بررسی وضعیت سلامت رئیس جمهور بازداشت شده، موضع اعلامی خود در خصوص ضرورت بازگشت بازوم به قدرت را بار دیگر طرح کرد.
رهبران جدید نیجر نیز با تحریم او و عدم دیدار مستقیم با او و عدم دادن اجازه به نولاند برای دیدار مستقیم با بازوم، با او برخورد کردند و فرستاده آمریکا، تنها به صورت تلفنی موفق شد با رئیس‌جمهور مخلوع گفت‌وگو کند.
بر اساس این گزارش، بیشترین چیزی که نصیب معاون وزیر خارجه آمریکا شد، دیدار با ژنرال «موسی سالوبارمو» بود که خود را وزیر دفاع جدید می‌داند و سالها با نیروهای ویژه آمریکا در نیجر همکاری داشته است. در این دیدار نیز نولاند از قطع کمک‌های مقرر آمریکا به نیجر خبر داد.
برخی از نخبه‌های سیاسی آمریکا، سفر نولاند به نیجر را مقدمه اغوای رهبران جدید برای پاکسازی رئیس جمهور دستگیر شده می‌دانستند تا توجیهی برای مداخله مستقیم نظامی فراهم شود. اما هوشیاری و تجربه این رهبران، اهداف نولاند را که به توزیع شیرینی در میدان کی‌یف پس از کودتایی که رئیس جمهور منتخب آن را در سال ۲۰۱۴ سرنگون کرد، معروف است ناکام گذاشت.
به نوشته المیادین، شانس ابلاغ دستور العمل آمریکا برای مداخله نظامی در نیجر، با وجود همه موانع آن کم نیست، اما ادبیات فعلی آن، پایبندی به دموکراسی و بازگرداندن «رئیس جمهور منتخب»، تا رسیدن به برخی شرایط در دست تدارک در راستای راهبردی جهانی ایالات متحده است.
در خاتمه این یادداشت آمده است: «اما تکرار لفاظی‌های تهاجمی علیه روسیه و چین آن را به درنگ در اجرای مستقیم آن و واگذاری این ماموریت به نیروهای نیجریه تحت رهبری رئیس جمهور همسو با واشنگتن یعنی «بولا تینوبو» وا می‌دارد. امری که هدف رساندن تجهیزات نظامی غربی به نیجریه در سایه شرایط متشنج کنونی را تقویت می‌کند».
پایان پیام/م
