به گزارش خبرنگار محیط زیست خبرگزاری فارس، لاک پشت‌های پوزه عقابی در فهرست سرخ اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN) و جز گونه‌های خیلی زیاد در معرض خطر انقراض (Critically Endangeref) ثبت شده اند.عوامل انسانی تأثیرگذارترین دلیل نابودی لاکپشتهای پوزه عقابی بوده و فعالیت‌هایی نظیر تجارت لاک‌پشت به دلیل استفاده از لاک خوش طرح و رنگ آن در صنایع زینتی، استفاده از تخم و گوشت آن به دلیل ارزش غذایی و کاربردهای پزشکی، از بین بردن زیستگاه طبیعی آنها به وسیله حفاری نفت و عواملی دیگر، از جمله دلایلی هستند که این لاکپشتها را در معرض انقراض قرار می‌دهد.به طور کلی، ۷ گونه لاک‌پشت دریایی در جهان وجود دارد که ۵ گونه آن در آب‌های خلیج فارس یا به صورت فصلی یا به صورت دائمی حضور دارند و از این میان، دوگونه بسیار کمیاب لاکپشتهای دریایی، یعنی لاک‌پشت سبز و پوزه عقابی برای تخم‌ریزی به جزایر جنوبی ایران روی میآورند.
سواحل جنوبی جزیره قشم با نام «شیب دراز»، از جمله سواحل بکر با شیب ملایم و دانه‌بندی منحصر به فرد ماسه‌های ساحلی است که سالانه میزبان صدها لاک پشت عقابی است که برای تخم‌گذاری به این منطقه می آیند، اما متأسفانه این ساحل در چند سال اخیر دچار مشکلات متعددی شده است.
در حالی که سازمان حفاظت محیط‌زیست اعتقاد دارد باید این ساحل بسته شود، اما جامعه محلی و گردشگران با ورود به این ساحل برای برداشتن ماسه و تفریح یا برای دیدن تخم‌گذاری لاکپشتها وارد این ساحل می‌شوند و هیچ کنترلی بر روی اعمال گردشگران در این ساحل نمی‌شود. در فصول تخم‌گذاری و تولد که در ایام تعطیلات نوروز است هزاران گردشگر وارد این منطقه می‌شوند و در لابه لای ماسه‌ها به دنبال تخم لاک پشت می‌گردند. این گشت و گذار و جستجو در محل باعث می‌شود لانه این لاک پشت‌ها نابود شود و تخم‌ها زیر پا از بین برود یا گردشگران تخم‌های این لاک پشت‌ها را از محل خود برداشته و برای یادگاری ببرند.
مشکل دیگری که این لاک پشت‌ها را تهدید می‌کند مسئله سگ‌های ولگرد است، سگ‌هایی که با ورود به ساحل یا تخم این لاک پشت‌ها را بر می‌دارند و یا لاک پشت‌های به دنیا آمده را گرفته و با شکستن لاک آنها باعث نابودی این گونه ارزشمند می شوند.
لاک پشت‌های پوزه عقابی وفادار به سرزمین مادری
امیر مسلمی فعال محیط‌زیست در گفتگو با خبرنگار محیط زیست خبرگزاری فارس گفت: سواحل خلیج فارس و بخش‌هایی از دریای عمان به دلیل ویژگی‌های خاص اقلیمی، وجود سواحل مرجانی، ماسه‌ای، سنگی زیستگاه هزاران پرنده و خزنده و آبزی و پستانداران خاص هست. این سواحل و این سرزمین در کنار زیستمندان همیشگی‌اش همواره میزبان گونه‌های مهاجر زیادی از پرندگان و آبزیان و خزندگان بوده است.
وی درباره لاک پشت پوزه عقابی گفت: در این بین یکی از خاص‌ترین گونه‌های خزندگان دنیا یعنی لاک پشت‌های پوزه عقابی هم وجود دارند که فقط چند بار در سال میهمان ما در طول ۱۸۰۰ متر از سواحل جزیره ی قشم هستند.لاک پشت‌هایی که از مکزیک و استرالیا هزاران کیلومتر راه رو با صبوری تمام در اقیانوس ها شنا می‌کنند تا به سرزمینی برسند که روزگاری در همانجا متولد شده‌اند. به شخصه چهار سال متوالی شاهد حضور لاک پشت ماده‌ای هستم که یه دست (دست راست) نداشته و فرزندان متولد شده همین لاک پشت نیز فاقد دست راست متولد شده اند که این سندی است برای علاقه مندی لاک پشت‌های پوزه عقابی به وطن خود.
بچه‌های لاک پشت یک دست
مسلمی درباره میزان عمر و نحوه زندگی این لاک پشت‌ها گفت: لاکپشتهای پوزه عقابی حدود ۶۰ سال عمر می‌کنند و در ۲۵ سالگی بالغ شده و قادر به تخم‌گذاری هستند. آنها تقریباً در تمام عمر تنها هستند و در آب‌های آزاد شنا می‌کنند، از روی غریزه، برای تخم‌گذاری به زادگاه خودشون برمی‌گردند و ایمان دارند که اگر خودشون حداقل در ۲۵ سال پیش توانستد در این سرزمین آسوده متولد بشوند، پس بچه‌های آینده آنها هم در این منطقه شانس زندگی دارند. لاک پشت‌های پوزه عقابی فرزندان جزیره قشم و ساحل شیب دراز هستند.
وی ادامه داد: آنها به این نوار باریک ساحلی می‌آیند و در طی فعالیتی حدود دو ساعته و با کمترین جلب توجه تخم ریزی می‌کنند. و برای مراقبت بیشتر از تخم‌ها، رد پای خزیدن خودشان را از ساحل با حرکت باله پاک می‌کنند و در نهایت به امید میهمان نوازی ما، دل به دریا می‌زنند.
رهایی بچه لاک پشت‌ها در دریا
ساحل نا اَمن برای تخم‌گذاری لاک پشت
این فعال محیط‌زیست درباره اتفاقاتی که برای این لاک پشت‌ها می افتد گفت: ولی ما چه کاری برای آنها انجام داده‌ایم؟ یک نوار ساحلی باریک فقط به طول ۱۸۰۰ متر را تبدیل کرده‌ایم به نمایشگاهی از زباله و پلاستیک، کمین گاهی اَمن برای سگ‌های بدون سرپرست، معدنی برای برداشت ماسه از ساحل برای ساخت خانه و ویلا و پیاده راهی برای هجوم هزاران گردشگر. لاک پشت‌های مادر با وزنی حدود ۵۰ تا ۷۰ کیلوگرم و با طول کاراپیس( لاک زیبا و رنگارنگ ) حدود ۱۳۰ سانت وارد ساحل می‌شوند و ما به جای ایجاد مسیری اَمن و بدون زباله، رصد سواحل با دوربین‌ها، و ایستادن در حریمی مشخص، بدون رعایت هیچ‌گونه اصولی با چراغ قوه به طرفشون هجوم می‌بریم. گردشگرانی که چند ساعت لب ساحل نشسته‌اند، هنداونه می‌خورند، تخمه می‌شکنند و در حالی که صدای موسیقی‌شان گوش فلک را کر می‌کند، پرسه می‌زنند تا یک لاک پشت از چند صد لاک پشت باقیمانده در دنیا، به ساحل شیب‌دراز برسد.
وی افزود: حتی اگر لاک پشتی ریسک تخم‌گذاری شبانه را در چنین ساحلی را بپذیرد، که روزی خودش در آنجا متولد شده، شانس رسیدن پایش به خشکی بسیار کم است، چرا که گله‌ای از سگ‌های بدون صاحب لب آب ایستاده‌اند و برای دریدن آنها دندان تیز کرده‌اند. لاک پشت‌ها بارها به ساحل نزدیک می‌شوند، شرایط را بررسی می‌کنند و در نهایت در فاصله‌ای از ساحل که جریان جز و مدی آب به تخم‌ها آسیبی وارد نکند اقدام به تخم گذاری می‌کنند. فرآیند تخم‌گذاری در بهار، در اقلیمی اتفاق می‌اُفتدکه در جزیره قشم اواخر اسفند تا اواسط اردیبهشت است.
مسلمی درباره تولد لاک پشت‌ها گفت: اما قائله به این جا ختم نمی‌شود ،بعد از مدت کمی، بچه لاک پشت‌ها سر از تخم بیرون میآورند، این شروع ماجرای سفرطولانی و خطرناک آنها است. وجود گردشگران و مردم محلی برای دیدن این واقعه و نبود بستری مناسب موجب درگیری و تنش میان فعالان محیط‌زیست و بازدیدکنندگان می‌شود، افراد بازدید کننده آگاهی کافی نسبت به این مسئله زیست محیطی ندارند.
چگونه ساحل را برای آنها اَمن کنیم
وی درباره راه جلوگیری از این مناقشات گفت: قطعاً بخش زیادی از این مناقشات با آموزش جوانان و نوجوانان علاقه‌مند به عرصه‌های زیست محیطی که آموزش‌های پایه‌ای حفاظت را آموخته‌اند و در این نوار ساحلی می‌توانند نقش‌آفرینی کرده و گردشگران علاقه‌مندی که با پرداخت ورودی وارد سایت تکثیر لاک پشت‌ها شده اند را همراهی کنند و ضمن ارائه اطلاعات عوام پسند به گردشگران، خدمات هم ارائه دهند.در این بین جامعه محلی که تا امروز هیچ گونه انتفاعی از حضور گردشگران نداشته می‌تواند در جایگاهایی که هزینه ساخت آنها از منبع همان ورودی گردشگران تأمین شده مستقر شده و خدمات ارائه دهد و این یعنی پایان درگیری میان گردشگران و سازمان محیط‌زیست که متولی حفاظت از لاک پشت‌ها هستند.ورودی این‌گونه سواحل می‌بایست محدود شده تا ضمن مدیریت ورود و خروج گردشگران، دسترسی سوداگران برداشت شن و ماسه از سواحل ناممکن شده و سگ‌های بدون صاحب نیز نتوانند در این سواحل شکار کنند.
وی در پایان گفت: لازم به ذکر است که سازمان محیط‌زیست به عنوان متولی حفاظت از عرصه‌های طبیعی و زیستمندانش به هدف غایی خود رسیده و می‌تواند بخشی از هزینه‌های این سایت تکثیر را در غالب دریافت بخشی از مبلغ ورودی تأمین کند. سازمان میراث فرهنگی نیز در حوزه جذب گردشگران و آموزش اصول پایه‌ای همزیستی با گونه‌های طبیعی و توسعه پایدار سواحل خدمت‌رسانی کرده و به کسب درآمد از حضور گردشگران به فعالیت خود ادامه دهد .
لاک پشت پوزه عقابی همه ساله از طریق آب های آزاد وارد خلیج فارس شده و در سایت شیب دراز که در ۴۵ کیلومتری جنوب جزیره قشم اقدام به تخم‌گذاری می‌کند. پوزه این لاک پشت‌ها برای بیرون کشیدن غذا (اسفنج های دریایی) از لا به لای مرجان‌ها به شکل منقار عقاب درآمده و از این رو به لاک پشت پوزه عقابی معروف است.
این لاک پشت یکی از ۲ گونه لاک پشت دریایی تخم‌گذار در ایران بوده، سه تا چهار سال یک بار در یک تا سه مرحله (به فاصله ۲ هفته) برای تخم‌گذاری به زادگاه خود باز می‌گردد، خزنده‌ای همه‌چیز خوار هست که اکثر عمر خود را در آب‌های اقیانوس می‌گذراند.
در حال حاضر، کمتر از ۸۰۰۰ لاک‌پشت پوزه عقابی در جهان باقی مانده، گونه‌ای که تنها در ۱۰۰ سال پیش میلیون‌ها عدد از آن وجود داشت.
محل تخم گذاری لاک پشت های پوزه عقابی بهمن ۱۳۹۰ با حمایت برنامه تسهیلات محیط‌زیست جهانی و همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان اثر طبیعی به ثبت ملی رسید. زیستگاه این جانور در ایران به طور دقیق‌تر شامل استان هرمزگان، جزایر قشم، کیش، شیدور، هندورابی، هنگام، هرمز، نخیلو، ام‌الکرم و حتی استان بوشهر می‌شود که از این میان جزیره «شیدور»، بیشترین تراکم لانه‌های لاکپشتهای پوزه عقابی و جزیره «لاوان»، کمترین تراکم را به خود اختصاص داده است.
پایان پیام/
